© miropa20
- Zmniejszenie śladu węglowego i elektryfikacja to realne wyzwania, w sprostaniu których może pomóc właśnie agrofotowoltaika, czyli połączenie na tym samym obszarze dwóch rodzajów działalności: rolniczej i produkcji energii elektrycznej z fotowoltaiki – mówiła w wywiadzie dla Teraz Środowisko Ewa Magiera, prezes Polskiego Stowarzyszenia Fotowoltaiki. Ten obszar energetyki odnawialnej był tematem warsztatów dla dziennikarzy, zorganizowanych wokół premiery raportu „Agrowoltaika w Polsce. Nowoczesne rolnictwo napędzane energią słońca”.
Mniejsze uszkodzenia roślin, ograniczenie jałowienia gruntów
Europejskim liderem w AgroPV jest Holandia z niewielką, jak na energetykę, ale sporą, jak na te rolnictwo instalacją w miejscowości Babberich. 3,3 hektara obsiano 31 tys. krzewów malin i pokryto komercyjną instalacją agrofotowoltaiczną o mocy 2,67 MW. Co ciekawe, jakość owoców wzrosła pod postawionym przez firmę BayWa r.e. półprzezroczystym, fotowoltaicznym parasolem. Rezultaty to także produkcja energii elektrycznej, która mogłaby zasilić 1200 gospodarstw domowych.
Prowadzone w tym miejscu badania uniwersyteckie wskazują, że instalacja wpływa na obniżenie temperatury i ewapotranspiracji oraz utrzymanie odpowiedniej wilgotności gruntu, co z kolei pozytywnie wpływa na jakość rosnących owoców. Jak czytamy w raporcie, punktem wyjścia do stworzenia instalacji była chęć zabezpieczenia upraw miękkich owoców, stanowiących ważną część holenderskiego sektora rolnego. Folie ochronne ulegały zniszczeniu na skutek pojawiających się coraz częściej ekstremalnych zjawisk pogodowych (grad, intensywne opady, długotrwałe intensywne nasłonecznienie i wysokie temperatury). Pierwszy cykl wegetacyjny wykazał, że uszkodzenia roślin spowodowane wysokimi temperaturami zmalały, a zużycie wody w okresie lipca i sierpnia spadło o 24%. Osłonięcie panelami wpłynęło na ilość plonów. – Różnica w produkcji malin wynosiła zaledwie 5% na korzyść warunków referencyjnych, nierosnących pod panelami. Biorąc pod uwagę skalę korzyści (…) – jest to wynik wyjątkowo dobry i potwierdza słuszność bliższego przyjrzenia się możliwościom agrowoltaiki montowanej nad uprawami również dla innych owoców – czytamy w raporcie. Wskazano, że firma angażuje się w projekty przy uprawach jabłek i gruszek.
W raporcie zaprezentowano też francuską realizację. Instalacja PV zacienia stawy hodowlane w Mezos. Wśród korzyści prowadząca projekt firma UNITe wylicza zapobieganie nagrzewaniu się wody (ograniczenie rozwoju glonów i pogorszenia warunków termicznych dla ryb), ochronę przed ptakami drapieżnymi (straty w produkcji i przenoszenie chorób) i długookresowy stały dochód dla gospodarstwa z tytułu posadowionej instalacji. Jak czytamy, osiem hektarów pozwoliło na posadowienie konstrukcji o mocy 4 MWp i roczną produkcję energii na poziomie ok. 5 GWh/rok (co odpowiada zużyciu energii przez ok. 20 tys. mieszkańców). Inna realizacja objęła woliery agrowoltaiczne nad hodowlą drobiu na wolnym wybiegu.
Agrowoltaika zmieni rolnictwo?
Produkcja energii elektrycznej, ochrona roślin, zrównoważona produkcja żywności, oszczędność przestrzeni, redukcja erozji gleby – to zdaniem prowadzącej warsztaty Magdaleny Mosior, menedżer ds. projektów greenfiled w BayWa r.e. pięć powodów, dla których agrofotowoltaika może zmienić rolnictwo. Dodała też, że polski potencjał w zakresie agrowoltaiki jest oceniany jako jeden z najwyższych w Europie. Szerzej o korzyściach agroPV pisaliśmy w publikacji Energetyka słoneczna w Polsce 2023. Kierunki dalszego rozwoju, a o barierach dla jej rozwoju - w publikacji Energetyka słoneczna w Polsce 2022, przecierając szlaki tematowi agrowoltaiki w Polsce.
Kroki prawne do uwolnienia potencjału agroPV
Najprostszym sposobem, by ułatwić rolnikom stawianie tego typu instalacji, byłaby zmiana interpretacji. Jak wskazał dr Dariusz Mańka, dyrektor ds. prawnych i regulacji w Polskim Stowarzyszeniu Fotowoltaiki, ułatwieniem byłoby uznawanie instalacji agrofotowoltaicznej za infrastrukturę techniczną, wpierającą produkcje rolną.
Kolejny obszar to ustawa o ochronie gruntów rolnych, gdzie potrzebne byłoby stworzenie definicji instalacji APV i skonstruowanie uproszczonej procedury dla ich lokowania. Jak wskazał Mańka, istotne byłyby też zmiany podatkowe. O tych szerzej napisano w treści raportu. – W przypadku konwencjonalnych (sic!) farm fotowoltaicznych przyjmuje się, że niezależnie od statusu ewidencyjnego gruntu dochodzi do jego zajęcia na cele prowadzonej działalności gospodarczej na całym obszarze, w granicach którego wytyczono geodezyjnie położenie instalacji PV, na ogół wraz z drogami wewnętrznymi, ogrodzeniem etc. Grunt w ten sposób zaklasyfikowany jako zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej przestaje być przedmiotem podatku rolnego, a staje się przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości według znacznie wyższej stawki – czytamy.
Dalej przytoczono przykład z jednej z wielkopolskich gmin - dla 1ha przeliczeniowego gruntów gospodarstw rolnych ustanowiono podatek rolny do 140 zł. Dla pozostałych gruntów wyznaczono pułap do 280 zł. Te dane grupa TPA zestawiła w raporcie z podatkiem od nieruchomości, którego stawka może oznaczać obciążenie 1ha ziemi nie-rolnej podatkiem w wysokości 10,3 tys. zł. Uregulowanie tej kwestii może być o tyle istotne, że pojawiło się pojedyncze rozstrzygnięcie, w którym wojewódzki sąd administracyjny nałożył obowiązek opłacenia wyższego podatku od nieruchomości w miejscu, gdzie oprócz farmy PV prowadzono działalność rolną.
Marta Wierzbowska-KujdaRedaktor naczelna, sozolog
