© Prawa zastrzeżone
Obok korzyści ekologicznych i energetycznych, biogazownie mogą również pozytywnie wpływać na życie społeczności lokalnych. Partnerstwo pomiędzy biogazowniami a lokalnymi interesariuszami stanowi istotny element gospodarki idącej w kierunku obiegu zamkniętego i zielonej transformacji, jednakże wymaga uwzględnienia szeregu czynników, aby korzyści przeważyły nad ewentualnymi negatywnymi skutkami.
Nowe miejsca pracy
Jedną z głównych korzyści jakie biogazownie mogą przynieść społecznościom lokalnym, jest stworzenie nowych miejsc pracy. Budowa i eksploatacja biogazowni wymaga zaangażowania pracowników, co może przyczynić się do wzrostu zatrudnienia i poprawy warunków życia w okolicy. Ponadto biogazownie mogą stymulować lokalną gospodarkę poprzez obrót surowcami (np. substraty, poferment), przy zaangażowaniu miejscowych rolników i dostawców. W ten sposób biogazownictwo staje się wzorcowym przykładem gospodarki o obiegu zamkniętym. To jednak nie wszystko. Badania wskazują, że wykorzystanie pofermentu lub pochodnych produktów powstałych na ich bazie pomaga, z jednej strony, uzyskiwać wyższe plony, a z drugiej, pozytywnie wpływa na jakość gleb. Powstały w procesie fermentacji nawóz jest cennym źródłem azotu i fosforu. Oznacza to, że lokalni przedsiębiorcy mogą zagospodarować zbędny substrat, który i tak musieliby zutylizować, a także mają możliwość pozyskania wartościowego ekologicznego nawozu. Rozwiązanie idealne?
Akceptacja społeczna i obalanie mitów
Warto jednak mieć na uwadze, że z budową biogazowni wiążą się również wyzwania. Pierwszym z nich jest akceptacja społeczna. Mieszkańcy mogą obawiać się negatywnego wpływu biogazowni na środowisko naturalne, zdrowie, czy też estetykę okolicy. Najczęstszym, choć bezpodstawnym zarzutem, jest tzw. „mit odorowy”, dotyczący rzekomych zapachów towarzyszących tego typu instalacjom. W prawidłowo wykonanej instalacji, w procesie fermentacji zostaje wyeliminowanych do 80% związków odorotwórczych, a powstający poferment jest niemal bezwonny i przypomina zapach ziemi ogrodowej rozpuszczonej w wodzie. Niestety źle wykonane instalacje, w których często dochodziło do awarii i konieczności zatrzymania procesu, negatywnie wpłynęły na postrzeganie całej branży.
Właśnie ze względu na tego typu nieporozumienia ważne jest, aby inwestorzy już na etapie planowania instalacji prowadzili transparentną komunikację z mieszkańcami oraz angażowali ich w proces podejmowania kluczowych decyzji zgodnie z zasadą „nic o nas bez nas”. Wdrażanie skutecznych strategii komunikacyjnych i konsultacji społecznych może skutecznie pomóc w ograniczeniu konfliktów związanych z budową biogazowni.
Wymiana dobrych praktyk
Kolejnym wyzwaniem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania i odpowiedniego zarządzania samym przedsiębiorstwem. Utrzymanie reżimu technologicznego oraz stałe dostawy substratu pozwolą na płynną i bezawaryjną pracę, która pozytywnie przełoży się na jakość życia okolicznych mieszkańców. W tej kwestii bardzo pomocna może okazać się wymiana „dobrych praktyk” pomiędzy inwestorami a osobami zarządzającymi już istniejącymi biogazowniami. Wyjazdy studyjne mogą pomóc decydentom w zdobyciu wiedzy na temat nowoczesnych rozwiązań technologicznych oraz ich wpływu na lokalną społeczność i środowisko, umożliwiają także podejmowanie bardziej przemyślanych decyzji na podstawie rzeczywistych obserwacji.
Jednak partnerstwo pomiędzy biogazowniami a społecznościami lokalnymi może być skuteczne tylko wówczas, gdy obie strony są zaangażowane w proces decyzyjny i współpracują ze sobą na zasadach partnerskich. Zagwarantowanie odpowiedniego poziomu informacji, współpraca już na etapie planowania inwestycji oraz otwartość na wysłuchanie różnych racji jest kluczem do przełamania obaw i niechęci społeczności lokalnej. W wypracowaniu partnerstwa mogą pomóc organizowane konsultacje społeczne, udział w lokalnych wydarzeniach, organizacja wizyt studyjnych oraz podejmowanie wspólnych inicjatywy społecznych i edukacyjnych.
Synergia działań i wzajemne korzyści
Istotne jest, aby odwrócić pewne praktyki, w których biogazownie tylko korzystały z zasobów społeczności lokalnych, na takie, które przyczyniają się do ich rozwoju i dobrobytu. Lokalna produkcja wpływa na niezależność energetyczną, ogranicza koszty zakupu energii oraz zagospodarowywania odpadów. Ma także efekt ekologiczny dzięki zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Funkcjonowanie biogazowni może również stanowić doskonałe miejsce do podnoszenia świadomości ekologicznej poprzez prowadzenie edukacji ekologicznej. Dni otwarte, czy lekcje dla szkół są okazją do przełamywania mitów oraz rozwijania wiedzy w praktyce.
Powyższe wnioski płynące z doświadczeń branży, mogą być kluczowe nie tylko dla rozwoju sektora biogazu, ale również dla budowy zrównoważonej społeczności lokalnej. Poprzez rozwijanie partnerskich relacji i uwzględnianie potrzeb oraz obaw mieszkańców, biogazownie mogą stać się integralną częścią lokalnego krajobrazu, przyczyniając się zarówno do ochrony środowiska, jak i poprawy jakości życia samych mieszkańców.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy
Tekst jest częścią publikacji Biogaz i Biometan w Polsce 2024. Insight
Artykuł powstał we współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska - Polskim Instytutem Badawczym
