Ochrona powietrza powinna zakładać ograniczenie paliw stałych

© olegkruglyak3

- Nie ma tak naprawdę w Polsce czystych miejsc. Są takie, gdzie przekroczenia norm zanieczyszczeń są rzadsze i mniej rażące - ocenił prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski na wtorkowej konferencji, prezentując raport "Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami"⁽¹⁾.

Kontrolą objęto trzy ministerstwa

Podstawowym celem zrealizowanej przez NIK kontroli było sprawdzenie, czy podmioty publiczne podejmują prawidłowe i skuteczne działania w celu ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami. Kontrolą objęto trzy ministerstwa – resort środowiska, energii oraz przedsiębiorczości i technologii, pięć urzędów marszałkowskich, a także urzędy miast i gmin. W badaniach skoncentrowano się na działaniach mających na celu ograniczenie emisji pyłów PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu.

Wśród ministerstw na pozytywną ocenę NIK zasłużyło jedynie Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. Jak wskazała NIK, MPiT przygotowało w terminie rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe. - W ocenie NIK wymaga jednak ono uzupełnienia w celu wyeliminowania ryzyka wprowadzenia do sprzedaży urządzeń niespełniających przewidzianych parametrów - czytamy w raporcie.

Brak działań adekwatnych do skali problemów

Resort energii nie podjął "wystarczających działań adekwatnych do skali problemów". - Projekt rozporządzenia ws. parametrów jakościowych paliw stałych przygotowany z dużym opóźnieniem w stosunku do potrzeb, a ponadto przyjęte w nim rozwiązania zabezpieczają w znacznie większym stopniu interesy lobby węglowego aniżeli dążenie do ochrony obywateli i środowiska - powiedział Kwiatkowski. Ponadto NIK zwróciła w raporcie uwagę, że wprowadzona taryfa antysmogowa na energię elektryczną może w niektórych przypadkach (przy pracy urządzeń grzewczych powyżej 8 godzin) nie gwarantować niższych kosztów ogrzewania. W raporcie napisano też, że "równocześnie Minister Energii wskazał, że obszar właściwości kierowanego przez niego resortu jest zbyt wąski do wypełnienia zobowiązania określonego w ramach programu Czyste Powietrze i w związku z przyjętymi ustaleniami przekazano dotychczasowe materiały w tym zakresie Pełnomocnikowi Prezesa Rady Ministrów do spraw programu Czyste Powietrze wraz z wnioskiem o przejęcie koordynacji działań w tym obszarze".

Brak skutecznych programów

Wśród zastrzeżeń NIK dotyczących resortu środowiska znalazło się m.in. niezapewnienie jednolitej metodyki sporządzania programów ochrony powietrza (tzw. POP) oraz nieustanowienie obowiązku określenia w tych programach wskaźników umożliwiających ocenę stopnia realizacji wykonywanych działań naprawczych. - Trudno mówić o jakimkolwiek skutecznym programie, jeśli nie ma w nim wskaźników, mierników - wskazywał Kwiatkowski.

Potrzeba nawet 100 lat na osiągnięcie celów

Jak mówił Kwiatkowski, wszystkie pięć skontrolowanych samorządów województw wywiązało się z podstawowego obowiązku i opracowały programy ochrony powietrza. W ocenie NIK szansą na przyspieszenie tempa działań naprawczych jest przyjęcie w latach 2016-2017 przez wszystkie objęte kontrolą samorządy tzw. uchwał antysmogowych. NIK alarmuje jednak, że osiągnięcie wymaganych poziomów redukcji emisji pyłów i benzo(a)pirenu z sektora komunalno-bytowego, przy obecnym tempie działań, może zająć w skali poszczególnych województw objętych kontrolą od 24 do niemal 100 lat.

Jak napisano w raporcie, "poprzednia kontrola NIK w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami wykazała, że Polska w latach 2008-2013 była jednym z krajów UE z najgorszą jakością powietrza. Sytuacja ta nie uległa poprawie w okresie objętym obecną kontrolą NIK (dane o jakości powietrza za lata 2014-2017)". Jak czytamy, wnioski kontroli "dobitnie wskazują, że podejmowane działania były nieadekwatne do skali i wagi problemów związanych z niedostateczną jakością powietrza w Polsce". NIK skierował tym samym wnioski nie tylko do szefów poszczególnych resortów środowiska, energii, przedsiębiorczości i technologii, ale również do premiera i Prezydium Sejmu.

Apel do premiera

NIK apeluje do premiera o wykorzystanie wyników tej kontroli do "przeprowadzenia dogłębnego audytu" w zakresie działań chroniących jakość powietrza. Chce także, by premier wyegzekwował m.in. od ministra energii "pilne opracowanie takich wymagań jakościowych dla paliw stałych, które rzeczywiście zapewnią ochronę środowiska i obywateli przed zanieczyszczeniami powietrza".

Do Prezydium Sejmu trafi wniosek "w sprawie rozpatrzenia przez Sejm problemów związanych z kształtowaniem polityki ochrony powietrza na szczeblu krajowym". Jak podkreśla NIK, powinna ona uwzględniać ograniczenie wykorzystania paliw stałych w sektorze komunalno-bytowym. (PAP)

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.