Miliardy euro na transformację energetyczną - tylko dla zaangażowanych

© andreyphoto63

Do 2050 r. Unia Europejska jest zdecydowana stać się pierwszym na świecie blokiem państw neutralnych dla klimatu – tak rozpoczyna się informacja prasowa Komisji Europejskiej, towarzysząca przedstawionemu wczoraj planowi finansowemu dla Europejskiego Zielonego Ładu⁽¹⁾. - Przedstawiony plan, który ma uruchomić co najmniej 1 bln euro, będzie wskazywać kierunek i wyzwoli falę zielonych inwestycji – mówiła przewodnicząca Komisji Ursuli von der Leyen.

Czytaj: GOZ i nie tylko w Europejskim Zielonym Ładzie

- Posłowie popierają Europejski Zielony Ład oraz ambitny i zrównoważony plan inwestycyjny, który pomoże wypełnić lukę inwestycyjną – poinformował dziś Parlament Europejski po głosowaniu w tej sprawie⁽²⁾. Europosłowie podkreślają, że będą zmieniać wszelkie wnioski legislacyjne, aby osiągnąć cele Zielonego Ładu. Dodają, że wyższe cele w zakresie efektywności energetycznej i energii odnawialnej, w tym wiążące cele krajowe dla każdego z państw członkowskich, oraz przegląd innych przepisów UE w dziedzinie klimatu i energii powinny zostać przyjęte do czerwca 2021 roku.

Plan inwestycyjny von der Leyen

A jak Komisja pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen chce doprowadzić do założonych celów? - Aby Europa mogła przejść na gospodarkę neutralną dla klimatu, potrzebujemy zarówno zaangażowania politycznego, jak i ogromnych inwestycji. Zielony ład jest wyrazem naszej determinacji w walce ze zmianą klimatu i obecnie wspieramy go planem finansowania. Po pierwsze, wykorzystamy budżet UE, aby zapewnić efekt dźwigni w odniesieniu do prywatnych funduszy finansujących ekologiczne projekty w całej Europie oraz wspierać regiony i osoby najbardziej dotknięte transformacją. Po drugie, stworzymy odpowiednie zachęty regulacyjne, aby rozwijać ekologiczne inwestycje. Po trzecie, będziemy pomagać organom publicznym i uczestnikom rynku w identyfikowaniu i rozwijaniu takich projektów. Unia Europejska nie powstała w jeden dzień. Zielona Europa nie stanie się rzeczywistością z dnia na dzień – przekonuje Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom.

- Propozycja ta pokazuje, że jest zrozumienie ze strony KE dla konkretnych wyzwań, z którymi będą musiały zmierzyć się poszczególne regiony w Polsce. W celu zagwarantowania sprawiedliwej transformacji dla wszystkich obywateli, musimy zapewnić lokalnym społeczeństwom, w rejonach uzależnionych od wydobycia paliw kopalnych, warunki dalszego rozwoju – podkreślił minister Michał Kurtyka w komunikacie resortu klimatu.

Finansowanie zielonej transformacji© KE

Niezbędne plany sprawiedliwej transformacji w regionach górniczych

Dla regionów, których funkcjonowanie zależy od łańcucha wartości paliw kopalnych, kluczowym narzędziem finansowania będzie Mechanizm sprawiedliwej transformacji, obejmujący Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Jak podkreślają eksperci z Polskiej Zielonej Sieci, nadrzędnym celem tych środków będzie stworzenie alternatywnych gałęzi gospodarki i nowych miejsc pracy w miejsce znikających przemysłów paliw kopalnych oraz wsparcie pracowników w procesie przemian. Dostęp do funduszy będzie jednak uzależniony od przygotowania terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji. A w samym mechanizmie chodzi o coś więcej niż finansowanie: za pośrednictwem platformy sprawiedliwej transformacji Komisja będzie udzielać państwom członkowskim i inwestorom pomocy technicznej oraz dbać o zaangażowanie zainteresowanych społeczności, władz lokalnych, partnerów społecznych i organizacji pozarządowych.

Minister Kurtyka zaznaczył, że przygotowanie planów transformacji dla regionów jest znaczące, ponieważ pomoże zidentyfikować regiony, w których są największe wyzwania. Ponadto regiony będą musiały wskazać potrzeby inwestycyjne, co zapewni lepsze wykorzystanie tych środków. Od jakości przedstawionych planów będzie zależeć możliwość wykorzystania środków przyznanych Polsce. Komisja nie przekazała jeszcze oficjalnych informacji na temat podziału środków między państwa, choć już krążą pogłoski o znacznych kwotach, jakie przypadną Polsce.

PZS radzi zmienić przepisy dotyczące m.in. wiatraków i prosumentów

Polska Zielona Sieć radzi, aby starania o wsparcie zacząć szybko i z głową. - Jeśli szeroki strumień pieniędzy ma wesprzeć polską transformację energetyczną, zgodnie z wyrażanymi przy wielu okazjach oczekiwaniami polskiego rządu, ten będzie musiał pożegnać się wreszcie z opowieściami o klimatycznym rabacie oraz wynegocjowanym przez Polskę dodatkowym czasie na dekarbonizację i zacząć szybko przygotowywać strategie, plany i konkretne projekty służące jak najszybszej transformacji energetycznej. Żeby zwiększyć szanse powodzenia tych planów, należy też zmieniać krajowe regulacje tak, by ułatwiały inwestowanie publicznych i prywatnych pieniędzy w zielone przedsięwzięcia, poczynając od nowelizacji ustawy odległościowej, przez zmiany niekorzystnych przepisów o spółdzielniach energetycznych po wprowadzenie przewidzianej w unijnym prawie możliwości odsprzedawania nadwyżek energii przez prosumentów – uważa organizacja.

Dominika Adamska
Sekretarz redakcji, geograf