MAE przedstawia zaktualizowaną mapę drogową osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r.

© TensorSpark

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) w najnowszym raporcie „Net Zero Roadmap: A Global Pathway to Keep the 1.5 °C Goal in Reach⁽¹⁾” przedstawiła zaktualizowaną mapę drogową globalnych działań na rzecz neutralności klimatycznej.

Potrzeba aktualizacji założeń dokumentu „Net Zero by 2050: A Roadmap for the Global Energy Sector”, przedstawionego w 2021 r. wynika ze zmian, jakie zaszły w sektorze energetycznym pod względem technologii, rynków i polityk. W dalszym ciągu głównym celem jest wywiązanie się z ustaleń Porozumienia Paryskiego.

- Należy przyspieszyć tempo, aby osiągnąć cel 1,5°C i zapewnić, że proces zmian będzie korzystny dla wszystkich – przekonuje agencja.

- Sierpień 2023 r. był najgorętszym miesiącem w historii. Skutki zmian klimatu są coraz częstsze i poważniejsze, a ostrzeżenia naukowe o zagrożeniach związanych z obecną ścieżką stały się silniejsze niż kiedykolwiek – zauważa MAE.

Pomimo transformacji globalne emisje dwutlenku węgla w sektorze energetycznym osiągnęły nowy rekordowy poziom 37 miliardów ton (Gt) w 2022 r., co oznacza 1% powyżej poziomu sprzed pandemii COVID-19. Szczyt emisji ma pojawić się jeszcze w tej dekadzie. Dostrzeżono pozytywne zmiany, obejmujące w szczególności rozwój energetyki słonecznej oraz sprzedaż samochodów elektrycznych zgodnie z kamieniami milowymi określonymi w raporcie z 2021 r.

Ścieżka do 1,5°C zawęziła się

Według wyliczeń MEA zwiększenie wykorzystania OZE, poprawa efektywności energetycznej, redukcja emisji metanu i zwiększenie elektryfikacji przy użyciu dostępnych obecnie technologii ma zapewnić ponad 80% redukcji emisji do 2030 r. Tak samo ważna jest wcześniejsza rezygnacja z użytkowania elektrowni węglowych, co będzie miało wpływ na spadek popytu na paliwa kopalne i stworzenie dodatkowej przestrzeni na wdrażanie bezemisyjnych technologii. - W scenariuszu Net-Zero dynamiczny wzrost bezemisyjnej energii oraz odpowiednie polityki energetyczne prowadzą do spadku emisji CO₂ w sektorze energetycznym o 35% do 2030 r. w porównaniu z 2022 r. - informuje agencja.

Potrojenie globalnej mocy zainstalowanej OZE do 11 GW do 2030 r. (w szczególności fotowoltaiki i energetyki wiatrowej) zapewni największą redukcję emisji do 2030 r. Obecne polityki energetyczne już teraz sprawiają, że zaawansowane gospodarki oraz Chiny są na dobrej drodze do osiągnięcia 85% swojego wkładu w realizację globalnego celu neutralności klimatycznej. W innych gospodarkach - wschodzących i rozwijających się - wymagane są bardziej rygorystyczne polityki i wsparcie międzynarodowe. Dla wszystkich krajów kluczowe znaczenie ma przyspieszenie wydawania pozwoleń, rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych, rozwiązanie problemu wąskich gardeł w łańcuchu dostaw oraz bezpieczna integracja pogodozależnych OZE.

Czytaj: IEA: świat powinien potroić moce OZE do 2030 r.

Podwojenie rocznego tempa działań na rzecz ograniczenia energochłonności do 2030 r. pozwala zaoszczędzić energię odpowiadającą wolumenowi całkowitego zużycia ropy naftowej w transporcie drogowym. Ważna jest więc poprawa sprawności technicznej sprzętu, takiego jak silniki elektryczne i klimatyzatory, przejście na bardziej wydajne paliwa, w szczególności energię elektryczną oraz rozwiązania w zakresie bardziej efektywnego wykorzystania energii i surowców.

Dynamicznie rozwijające się technologie, takie jak pojazdy elektryczne i pompy ciepła, mają napędzić elektryfikację całego systemu energetycznego, zapewniając prawie jedną piątą redukcji emisji do 2030 r. Sprzedaż pomp ciepła wzrosła o 11% na całym świecie w 2022 r., a ich największym na świecie producentem pozostaną Chiny.

Agencja wskazuje, że ograniczenie emisji metanu z sektora energetycznego o 75% do 2030 r. jest jedną z najtańszych możliwości ograniczenia globalnego ocieplenia w najbliższym czasie.

Bez sieci ani rusz

Sieci przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej muszą być rozbudowywane o około 2 miliony kilometrów każdego roku do 2030 r. Budowa wymaganych sieci może zająć ponad dekadę, przy czym szczególnie czasochłonnym wąskim gardłem jest wydawanie pozwoleń. To samo dotyczy innych rodzajów infrastruktury energetycznej.

-Decydenci polityczni, przemysł i społeczeństwo obywatelskie muszą współpracować, aby pielęgnować mentalność "budowania na dużą skalę" i przyspieszyć podejmowanie decyzji, przy jednoczesnym zachowaniu zaangażowania publicznego i poszanowaniu zabezpieczeń środowiskowych – czytamy.

Wychwytywanie, utylizacja i składowanie dwutlenku węgla (CCUS), wodór i paliwa wodorowe oraz zrównoważona bioenergia (np. biometan i biogaz) mają kluczowe znaczenie dla ograniczenia emisji, dlatego potrzebne jest przyspieszenie ich wdrażania.

Potrzebne środki finansowe

W 2023 r. świat ma zainwestować rekordową kwotę 1,8 bln dolarów w bezemisyjne technologie. Aby osiągnąć cele klimatycznej, kwota ta musi wzrosnąć do około 4,5 bln dolarów rocznie do około 2030 r. Inwestycje w technologie zwrócą się z czasem dzięki niższym rachunkom za paliwo. Jednocześnie można liczyć na oszczędności w sferze zakupu surowców i ich konsumpcji. Rygorystyczne i skuteczne polityki w scenariuszu net-zero pobudzają wdrażanie bezemisyjnych technologii i zmniejszają zapotrzebowanie na paliwa kopalne o ponad 25% do 2030 r. i o 80% do 2050 r.

Do 2030 r. całkowite wydatki gospodarstw domowych na energię w gospodarkach wschodzących i rozwijających się spadną o 12% w porównaniu z obecnym poziomem, a w gospodarkach rozwiniętych - jeszcze bardziej.

W scenariuszu przedstawionym przez MAE nie są potrzebne żadne nowe projekty wydobywcze ropy naftowej i gazu ziemnego o długim czasie realizacji ani nowe kopalnie węgla, rozbudowa kopalń lub nowe elektrownie węglowe. Niemniej jednak wymagane są dalsze inwestycje w istniejące aktywa naftowe i gazowe oraz już zatwierdzone projekty w sektorze energetyki konwencjonalnej.

Szczególną uwagę MAE zwraca na wypełnienie zbliżającej się luki między podażą a popytem na krytyczne surowce. Zapowiedziane projekty wydobywcze minerałów, takich jak nikiel i lit, nie są w stanie zaspokoić rosnącego popytu na technologie do 2030 r. Nowe projekty, innowacyjne techniki wydobycia, większy recykling i efektywne materiałowo projektowanie mogą pomóc wypełnić tę lukę.

Agencja wskazuje na zwiększoną potrzebę elastyczności systemu elektroenergetycznego. Można ją osiągnąć dzięki bateryjnym magazynom energii oraz reagowaniu na popyt.

Patrycja Rapacka
Redaktor