Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
29.03.2024 29 marca 2024

System recyklingu i odzysku opakowań w Polsce wymaga ulepszeń

Kluczem do sukcesu odnośnie wysokich poziomów recyklingu jest odpowiednie połączenie ekonomicznych i prawnych instrumentów z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta, tzw. EPR.

   Powrót       01 grudnia 2014       Odpady   

W lipcu br. KE przedstawiła nowe, zdecydowanie wyższe niż wcześniej cele dotyczące recyklingu odpadów - poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia opakowań ma wynieść 80 proc. w 2030 r., a recyklingu odpadów komunalnych - 70 proc. Komisja chce też od 2025 r. zakazać składowania odpadów, które można poddać recyklingowi.

Tak wygórowane cele wydają się w dzisiejszych warunkach nierealne do spełnienia dla Polski i - jak zapowiedział podsekretarz stanu Janusz Ostapiuk podczas konferencji Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań pt. „Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta w świetle nowej dyrektywy opakowaniowej” - na pewno nie zostaną one zaaprobowane przez rząd bezkrytycznie. Wymagania unijne stymulują jednak pozytywne mechanizmy, ponieważ system gospodarowania odpadami w naszym kraju wciąż jest ulepszany.

System recyklingu i odzysku coraz lepszy

Początek systemu odzysku i recyklingu opakowań w Polsce wiązał się z ustawą z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. W latach 2012 i 2013 uchwalono szereg okołoodpadowych ustaw, które poprawiły jakość funkcjonowania systemu. Największe osiągnięcia wiązały się z ustawą z 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i  porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, ponieważ przekazano w ten sposób władztwo nad odpadami gminom. Ustawa nakładała też na gminy obowiązek osiągnięcia określonych poziomów odzysku i recyklingu. Ważny zapis o wymaganym poziomie zbierania odpadów z gospodarstw domowych znalazł się w ustawie o odpadach z 14 grudnia 2012 r. Uchwalona 13 czerwca 2013 r. ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zmieniała większość zapisów ustawy z 11 maja 2001 r. Jej celem było m.in. usprawnienie i uszczelnienie systemu zagospodarowania odpadów opakowaniowych. Od jej wejścia w życie z początkiem 2014 r. w Polsce po raz pierwszy udało się osiągnąć minimalne poziomy odzysku i recyklingu na poziomie co najmniej takim, jak w całej Unii Europejskiej.

Co mówią przepisy o obowiązkach producentów? Są oni do zobowiązani do zapewnienia odzysku i recyklingu opakowań takiego samego rodzaju jak ten, w którym wprowadzają produkty na rynek. Muszą ponadto prowadzić ewidencję obejmującą informacje o masie wprowadzonych opakowań i przechowywać te dane przez pięć lat. Spoczywa na nich również obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych podnoszących świadomość ekologiczną społeczeństwa.

EPR ważną częścią systemu

W związku z przyjętym przez Unię programem „Zero odpadów dla Europy” wniosek Komisji Europejskiej proponuje zmiany w dyrektywach unijnych dotyczących odpadów. Najważniejsze z nich dotyczą nie tylko nowych celów odnośnie recyklingu i wykorzystania składowisk, ale także zmierzają do uproszczenia i ujednolicenia definicji recyklingu. Ważna zmiana dotyczy sposobu wyliczania stopy recyklingu. Obecnie możliwe są cztery metody, a chcemy zmierzać do tego, żeby definicja obejmowała wszystkie odpady komunalne. Jeśli chodzi o odpady opakowaniowe, będzie brany pod uwagę jedynie wkład do ostatecznego procesu recyklingu, pomniejszony o wagę materiałów usuniętych, czyli zanieczyszczeń. Jeśli zanieczyszczenia będą stanowić powyżej 2 proc. wagi ogólnej, trzeba będzie je odjąć – wyjaśniła Małgorzata Gołębiewska, przedstawicielka Komisji Europejskiej. Ma także zostać uproszczony obowiązek sprawozdawczy - zamiast przygotowywania raportów dotyczących wdrażania dyrektyw składanych co trzy lata, wystarczać będzie obowiązkowa elektroniczna wymiana danych każdego roku.

Doświadczenia najbardziej zaawansowanych krajów UE wskazują, że kluczem do sukcesu odnośnie wysokich poziomów recyklingu jest odpowiednie połączenie ekonomicznych i prawnych instrumentów z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta, tzw. EPR (ang. Extended Producer Responsibility). Wspomniane instrumenty obejmują opłaty od składowisk/spalarni odpadów, system kar i nagród dla władz lokalnych odpowiedzialnych za gospodarkę odpadami, jak również system opłat zachęcający do segregacji (Pay as you Throw). Taka kombinacja sprawdza się np. w Holandii, Niemczech czy Austrii.

EPR to - zgodnie z definicją Komisji Europejskiej - pełna lub częściowa finansowa i/lub operacyjna odpowiedzialność producenta za produkt, rozszerzona do cyklu życia produktu w stanie poużytkowym. To zarazem cała strategia, która ma zachęcać producenta do analizy cyklu życiowego swojego produktu już w fazie projektowania.

Zmiany te na pewno nie dotkną nas w najbliższym czasie, bo porozumienie pomiędzy Radą i PE do końca 2015 r. jest mało prawdopodobne. Mogą się dokonać dopiero po 2017 roku, czyli w momencie wejścia w życie nowej dyrektywy unijnej. Jak wpłyną one na los kilkudziesięciu tysięcy podmiotów gospodarczych w Polsce?

Opakowanie z recyklingu to luksus

Przedstawiciele przemysłu obecni na konferencji firmy Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań zgodzili się co do tego, że obecny system ma wiele wad. Jak przypomniał Krzysztof Kawczyński z Krajowej Izby Gospodarczej, w Polsce przemysł przekazuje do systemów odzysku i recyklingu zaledwie 1 zł na jednego mieszkańca, podczas gdy w krajach europejskich jest to koszt rzędu 5-15 euro. Większą część kosztów ponosi w związku z tym konsument, a rynek nie ma pieniędzy na właściwe przetwarzanie odpadów. Przedsiębiorcy, szczególnie duzi, są gotowi ponosić wyższe opłaty, ale jednocześnie podkreślają, jak ważna jest przejrzystość systemu, czyli pełna informacja o tym, na co dokładnie byłyby one przeznaczane. Jak zaznaczyła Małgorzata Gołębiewska, porównując doświadczenia różnych państw UE, niekoniecznie te systemy, gdzie opłaty są najwyższe, są najbardziej efektywne pod względem ekonomicznym i pod względem osiągania celów. Dodała jednak, że jeżeli producenci pokrywają koszty całkowite recyklingu, przemysł staje się bardziej wydajny. Liczy się głównie sprawna organizacja systemu, gdzie role i obowiązki wszystkich aktorów są wyjaśnione, przy czym również – co podkreślają przedstawiciele biznesu – uszczelnienie systemu, w którym na dziś zbyt wiele podmiotów uchyla się od obowiązku zapewnienia odzysku i recyklingu.

Ważnym problemem podniesionym podczas konferencji jest także to, że opakowania pochodzące z recyklingu są droższe niż materiał pierwotny. Firmom potrzeba więc na tę chwilę zachęt finansowych, żeby stosować ekologiczne rozwiązania. Ich zdaniem konsumenci nie mogą płacić więcej za produkty w opakowaniu pochodzącym z recyklingu, przeciwnie - powinni mieć pośrednią korzyść z tego, że prawidłowo segregują odpady.

Uszczelnieniu systemu na pewno będzie służyło rozporządzenie do ustawy z 13 czerwca 2013 r., nad którym obecnie trwają prace. Jak zapowiedziała Magdalena Ryszka z Ministerstwa Środowiska, zostanie w nim określony sposób przeprowadzania audytów, jak i przygotowania fachowców i audytorów, którzy będą kontrolować producentów wprowadzających opakowania na rynek.

Ewa Szekalska: Dziennikarz

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Pilnie wprowadzić ROP. Apel o przyjęcie ustawy (27 marca 2024)Recykling nawet 15,6 razy większy przy zbiórce selektywnej. Dane z Europy i Polski o tworzywach sztucznych (27 marca 2024)Podniesienie kaucji za szklane butelki do 1 zł. Opublikowano projekt rozporządzenia (25 marca 2024)Nowe narzędzie do wystawiania i obsługi wniosków DPR. Oszczędność czasu, brak błędów i automatyzacja (20 marca 2024)XXIV Targi Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami EKOTECH (18 marca 2024)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony