Ranking polskich miast zrównoważonych

© Mariusz

Które polskie miasta realizują ideę zrównoważonego rozwoju? Odpowiedź na to pytanie zawarto w Raporcie Polskich Miast Zrównoważonych Arcadis 2021⁽¹⁾. Jest to już druga edycja raportu (o wynikach pierwszego badania pisaliśmy tutaj). W badaniu oceniono 50 największych polskich ośrodków miejskich w trzech kluczowych obszarach zrównoważonego rozwoju – środowisko, społeczeństwo i gospodarka. Na podstawie wyników oceny wskaźników i dziedzin wyłonione zostały trzy najlepsze miasta w klasyfikacji ogólnej oraz po jednym zwycięskim mieście w każdym z trzech obszarów.

- Celem raportu jest porównanie, które miasta i na jakich polach radzą sobie najlepiej. Opracowanie prezentuje ponadto ciekawe i innowacyjne projekty, dzięki czemu jest swoistym katalogiem dobrych praktyk dla władz miejskich – podają autorzy opracowania.

Co kryje się pod pojęciem zrównoważonego rozwoju? Te i inne definicje w Słowniku Ochrony Środowiska.

Jak wskazuje Jarosław Miziołek, prezes Zarządu w Arcadis, „ranking jest znakomitym sprawdzianem dla władz miejskich pokazującym, jak w przeciągu ostatnich kilku lat, poszczególne miasta radziły sobie w trzech obszarach zrównoważonego rozwoju”. - Walka z zanieczyszczeniem powietrza, skutkami zmian klimatu, nadmiernym zużyciem zasobów, konieczność poprawy jakości środowiska czy starzenie się społeczeństwa to istotne wyzwania, jakie stoją przed włodarzami miast – dodaje.

Warszawa liderem w klasyfikacji ogólnej, ale…

Liderem w klasyfikacji ogólnej okazała się być Warszawa. Stolica osiągnęła najlepsze wyniki w obszarze społeczeństwa i gospodarki, natomiast w obszarze środowiska miasto uplasowało się dopiero na 42. pozycji. Jak wynika z opracowania, znaczna rozbieżność pomiędzy wysokimi wynikami w obszarach koncentrujących się wokół obszarów gospodarki i społeczeństwa i niższych lokat w obszarze środowiska widoczna jest także w wielu innych ośrodkach miejskich. Podobne różnice widoczne są także w:

• Krakowie (Społeczeństwo – 2. miejsce, Środowisko – 50. miejsce, Gospodarka – 6. miejsce),
• Wrocławiu (Społeczeństwo – 6. miejsce, Środowisko – 41. miejsce, Gospodarka – 3. miejsce),
• Poznaniu (Społeczeństwo – 3. miejsce, Środowisko – 36. miejsce, Gospodarka – 4. miejsce),
• Rzeszowie (Społeczeństwo – 4. miejsce, Środowisko – 21. miejsce, Gospodarka – 8. miejsce).

- Wyjątkiem od reguły jest Zielona Góra, która bardzo dobrze radzi sobie w sferze środowiskowej (4. miejsce) i społecznej (9. miejsce) przy niższej lokacie w obszarze Gospodarki (24. miejsce). Miasta zajmujące wysokiepozycje w obszarze Gospodarki w wielu przypadkach osiągają bardzo dobre wyniki w obszarze Społeczeństwa. Pokazuje to, że dobrze funkcjonująca i rozwinięta gospodarka jest czynnikiem ułatwiającym zaspokajanie potrzeb mieszkańców, w tym m.in. poprawę warunków mieszkaniowych, dostęp do wysokiej jakości usług publicznych, a także kreowanie przyjaznej przestrzeni miejskiej – czytamy.

Drugą lokatę w klasyfikacji ogólnej zajął Toruń, który jeden z nielicznych zachowuje równowagę w dążeniu do rozwoju, zapewniając stabilność gospodarczą, przyjazne dla mieszkańców warunki życia oraz dbając o stan środowiska (12. pozycja w Społeczeństwie, 11. pozycja w Środowisku, 7. pozycja w Gospodarce). Trzecie miejsce natomiast przypadło Zielonej Górze (9. pozycja w Społeczeństwie, 4. pozycja w Środowisku, 24. pozycja w Gospodarce).

Klasyfikacja obszaru środowiska

Pierwsze miejsce w obszarze środowiska zajął Koszalin. Jak podano, „jest to zasługą w dużej mierze dobrej jakości powietrza w mieście, braku dużych zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska, a także wysokiego udziału terenów leśnych oraz terenów przyrodniczych podlegających prawnej ochronie w strukturze miasta”.

Warto dodać, że Koszalin uplasował się na 9. miejscu w klasyfikacji ogólnej awansując z 18. pozycji, którą uzyskał w poprzedniej edycji rankingu.

Na drugim miejscu w kategorii Środowisko, z niewielką różnicą do zwycięzcy znalazły się Gdynia oraz Grudziądz. Ostatnie pozycje w tej klasyfikacji zajęły natomiast takie miasta jak Opole, Rybnik, Częstochowa, Jaworzno, Chorzów, Kraków. Co ciekawe, zauważalnie niższe pozycje w obszarze Środowiska uzyskały miasta będące dużymi ośrodkami akademickimi (Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań), wiąże się to przede wszystkim z wysokimi poziomami zużycia zasobów, które oceniane są poprzez zużycie wody oraz zużycie energii elektrycznej. - Studenci, w związku z brakiem obowiązku meldunkowego, mogą w znacznej części nie być uwzględniani w liczbie mieszkańców miasta, co przekłada się na wyniki obliczeń – czytamy.

- Miasta, które osiągnęły słabszy wynik w obszarze Środowiska to przede wszystkim miasta, w których przemysł stanowi ważny obszar rozwoju gospodarczego. W miastach tych swoją siedzibę mają zakłady przemysłu hutniczego oraz elektrownie zasilane paliwami stałymi, zaliczane do zakładów szczególnie uciążliwych. Wysokie wartości emisji dwutlenku węgla z tych zakładów, w tym szczególnie elektrowni, przełożyły się na niskie wartości – wyjaśniono w rankingu.

Wnioski płynące z rankingu

Czy polskie miasta są zrównoważone? Jak wynika z opracowania, niewiele miast osiąga równowagę między trzema kluczowymi z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarami. Pozytywnymi wyjątkami od tej reguły są:

• Toruń (12. pozycja w Społeczeństwie, 11. pozycja w Środowisku, 7. pozycja w Gospodarce, w klasyfikacji ogólnej na 2. pozycji),
• Szczecin (25. pozycja w Społeczeństwie, 29. pozycja w Środowisku, 25. pozycja w Gospodarce, w klasyfikacji ogólnej na 25. pozycji),
• Konin (25. pozycja w Społeczeństwie, 33. pozycja w Środowisku, 32. pozycja w Gospodarce, w klasyfikacji ogólnej na 30. pozycji).

- Wyniki Rankingu pokazują, że większość miast zajmujących najwyższe pozycje w klasyfikacji ogólnej osiągnęło znacznie słabsze wyniki w obszarze środowiska w porównaniu do dwóch pozostałych obszarów. Na drodze w kierunku zrównoważonego rozwoju konieczne jest przykładanie większej wagi do kwestii związanych z ochroną środowiska, które w sposób nierozerwalny są powiązane z aspektami społecznymi, gospodarczymi czy kulturalnymi – podano. - Pokazuje to jak ważne jest, aby władze miast na drodze w kierunku zrównoważonego rozwoju przykładały dużą wagę do kwestii związanych z ochroną i poprawą jakości środowiska. Minimalizacja wykorzystania udziału zasobów nieodnawialnych, poprawa jakości powietrza, rozwój zrównoważonych form transportu, rozwój terenów zielonych, ale także edukacja ekologiczna ukierunkowana na odpowiedzialność wobec środowiska naturalnego to elementy, które należy uwzględniać w politykach miejskich – dodano.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.