Dekalog dla energetyki. Na drodze do zielonej ziemi obiecanej

Energetyka odnawialna
© onephoto

Stowarzyszenie Program Czysta Polska (SPCP) w publikacji pt. “Dekalog polskiej transformacji energetycznej⁽¹⁾” (przygotowane przez Instytut Jagielloński, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, Forum Energii, Re-Source Poland i MSAP) przedstawiło dziesięć obszarów, w których zidentyfikowano potrzebę działania na rzecz dążenia do neutralności klimatycznej i uniezależnienia wzrostu gospodarczego od zużycia surowców naturalnych.

– Proponowane (...) działania obejmują obszar zarządzania strategicznego i planowania, ale i konkretnych obszarów, takich jak rozwój OZE i atomu czy technologii wodorowych – stwierdziła Anna Kornecka, dyrektor SPCP oraz współautorka publikacji. – (...) Pokazujemy społeczny aspekt transformacji energetycznej i dekarbonizacji, w tym jej zadania i szanse. (...) Szukamy dziś obszarów, w których jako kraj jesteśmy w stanie wpisać się w globalny łańcuch dostaw z jednej strony, a z drugiej strony budować rodzimy, lokalny łańcuch wartości, wzmacniając dążenie do transformacji regionów kraju, których wysiłek w tym zakresie musi być większy. Transformacja bowiem musi być sprawiedliwa, musi wyrównywać szanse i tworzyć nowe możliwości – dodała.

Dekalog. Dziesięć działań w polskiej energetyce

W publikacji przedstawiono dziesięć obszarów, których potrzeba rozwoju ma – zdaniem autorów pracy – wyznaczyć kierunek polskiej energetyki na kolejne lata. Wyróżniono tutaj: stworzenie dobrego planu transformacji energetycznej Polski, rozwój OZE i energetyki jądrowej, modernizację sieci, rozwinięcie niezależności energetycznej samorządów, elektryfikację gospodarki, rozwój technologii wodorowych, rezygnację z węgla w ramach troski o klimat i człowieka, wybieranie rozsądnych inwestycji i rozwój nowych technologii, budowę zielonej gospodarki oraz edukację.

Czytaj też: Publikacja nt. neutralności klimatycznej w UE. Polski region wśród przykładów dobrych praktyk

Jak przypomniano w “Dekalogu”, obecnie 70% energii elektrycznej w Polsce pochodzi ze spalania węgla. Jednocześnie dobiega końca czas użyteczności bloków węglowych zbudowanych na przełomie lat 70. i 80. XX wieku w południowych regionach kraju, a na horyzoncie widnieje unijny cel neutralności klimatycznej do 2050 r. Powołując się na dane z Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040), wskazano, że – zgodnie ze scenariuszem zrównoważonego wzrostu cen uprawnień do emisji CO₂ – zużycie węgla kamiennego do produkcji energii elektrycznej w kraju wyniesie 26,4 mln ton (56% wyprodukowanej energii) i 19,1 mln ton w 2040 r. (28% energii). W przypadku ścieżki, w której ceny uprawnień do emisji CO₂ byłyby wysokie, zużycie węgla kamiennego dla celów energetycznych wyniosłoby w 2030 r. 14,7 mln ton (37% wyprodukowanej energii), a w 2040 r. – 11,1 mln ton (11% energii). PEP2040 ma być jednak aktualizowany, a jego nowa wersja przyjęta do 2023 r.:

– Nowa strategia musi uwzględniać zarówno plany odejścia od rosyjskiego węgla, ropy czy gazu, jak i oczekiwania związane z Europejskim Zielonym Ładem. Dlatego w założeniach do aktualizacji PEP2040 pojawił się zapis o dążeniu do osiągnięcia do roku 2040 ok. 50% produkcji z OZE – poinformowano.

Autorzy pracy podkreślają też, że energetyka przyszłości wiąże się z atomem:

– Energetyka jądrowa i energetyka odnawialna mogą i powinny się uzupełniać, aby wykorzystując swoje zalety, wspólnie tworzyć zeroemisyjną gospodarkę przyszłości. Energetyka jądrowa to obok energetyki wiatrowej źródło wytwarzania, którego emisja CO₂ w cyklu życia jest najniższa – 12 gCO₂eq/kWh⁽²⁾ (dla porównania – lądowa energetyka wiatrowa – 11 gCO₂eq/kWh, morska energetyka wiatrowa – 12 gCO₂eq/ kWh, w przypadku paliw kopalnych jest to: 820 gCO₂eq/kWh dla źródeł węglowych oraz 490 gCO₂eq/kWh dla źródeł gazowych).

Fundusze na rzecz transformacji energetyki

W publikacji przypomniano, że w ciągu następnych lat Polska otrzyma z Unii Europejskiej konkretną pomoc finansową na rzecz wsparcia transformacji energetycznej. Fundusz Polityki Spójności wynosi w przypadku Polski 72 mld euro, a 25% tej puli mają otrzymać w latach 2021-2027 projekty, których celem jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Kolejnym źródłem finansowania zazieleniania energetyki nad Wisłą mają być 4,4 mld euro z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Modernizację energetyki wesprą także finanse z Funduszu Transformacji Energetyki, który będzie zasilany kwotami ze sprzedaży uprawnień do emisji CO₂.

– Nigdy w historii naszego państwa nie mieliśmy tak szerokiej perspektywy wsparcia przebudowy naszej energetyki, a w ślad za nią całej gospodarki. Dzięki środkom wydanym na transformację energetyczną nie tylko zazielenimy naszą energetykę (...), ale także zbudujemy całkiem nowe kompetencje w branżach i segmentach dotychczas nam nieznanych bądź bardzo sporadycznie występujących – twierdzą autorzy “Dekalogu”.

Jakie inwestycje w OZE czekają Polskę w najbliższej przyszłości? Zgodnie z informacjami przekazanymi w treści publikacji, do 2030 r. inwestycje w źródła wytwórcze w energetyce wiatrowej (onshore i offshore) wyniosą 150 mld zł i co najmniej 50 mld zł w fotowoltaice.

Zmiany w prawie pilnie potrzebne

By jednak OZE miały przestrzeń do rozwoju, niezbędne są zdecydowane działania legislacyjne, m.in. w postaci odblokowania możliwości inwestycji w lądową energetykę wiatrową (tzw. ustawa odległościowa), zdefiniowania większej liczby obszarów pod morską energetykę wiatrową, utrzymania wsparcia energetyki prosumenckiej i autokonsumpcji, a także wprowadzenia mechanizmów zachęcających do inwestycji w energetykę biomasową i biogazową.

Magdalena Więckowska
Dziennikarz