Komisja Europejska wprowadzi zasady ESG dla przedsiębiorstw. Przyjęto projekt dyrektywy

© Pcess609

Komisja Europejska (KE) przyjęła w środę (23.02.2022 r.) wniosek⁽¹⁾ dotyczący dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w obszarze zrównoważonego rozwoju (Directive on corporate sustainability due diligence).

- Celem wniosku jest wspieranie zrównoważonego i odpowiedzialnego postępowania przedsiębiorstw w globalnych łańcuchach wartości – czytamy w komunikacie KE.

Wniosek Komisji uwzględnia odpowiedzi zebrane podczas konsultacji publicznych⁽²⁾ w sprawie inicjatywy na rzecz zrównoważonego ładu korporacyjnego (październik 2020 r. – luty 2021 r.). KE przygotowując wniosek wzięła pod uwagę także wyniki badania na temat obowiązków⁽³⁾ dyrektorów i zrównoważonego ładu korporacyjnego (lipiec 2020 r.) oraz wymogów⁽⁴⁾ dotyczących należytej staranności w łańcuchu dostaw (luty 2020 r.).

Wniosek KE przekazany zostanie teraz do zatwierdzenia przez Parlament Europejski i Radę. Po jego przyjęciu państwa członkowskie UE będą miały dwa lata na transpozycję przepisów do prawa krajowego.

Co proponuje KE?

Zaproponowane przepisy mają „sprzyjać transformacji ekologicznej oraz zapewnią ochronę praw człowieka w Europie i poza nią”.

- W nowej propozycji określono obowiązek zachowania należytej staranności przez przedsiębiorstwa, polegający na identyfikowaniu, zapobieganiu, eliminowaniu, łagodzeniu i rozliczaniu niekorzystnego wpływu na prawa człowieka i środowisko w ramach własnej działalności, działalności spółek zależnych i ich łańcuchów wartości – wyjaśnia KE. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwa objęte zakresem wniosku zobowiązane będą do uwzględniania w swojej polityce zasady należytej staranności, określania faktyczne i potencjalne negatywne oddziaływania na prawa człowieka i środowisko, zapobiegania potencjalnym skutkom tych oddziaływań lub łagodzenia ich oraz eliminowania lub minimalizowania faktycznych skutków oddziaływań. Ponadto firmy zobligowane będą do stworzenia procedury skarg, monitorowania skuteczności polityki i środków w zakresie należytej staranności oraz podawania do publicznej informacji o należytej staranności. Ponadto od niektórych dużych przedsiębiorstw wymagane ma być przyjęcie planu zapewniającego zgodność ich strategii biznesowej z ograniczeniem globalnego ocieplenia do 1,5 °C zgodnie z założeniami Porozumienia paryskiego.

Jakich przedsiębiorstw dotyczy wniosek?

Przepisy mają mieć zastosowanie zarówno dla przedsiębiorstw z terenu UE, jak i spoza UE. W kontekście przedsiębiorstw z terenu UE Komisja wyszczególnia dwie grupy podmiotów, które mają zostać objęte przepisami. Grupa pierwsza obejmować ma wszystkie przedsiębiorstwa z ograniczoną odpowiedzialnością, które zatrudniają powyżej 500 pracowników, a ich globalne obroty netto wynoszą powyżej 150 mln euro (KE wskazuje na łacznie 9,4 tys. firm, które miałyby zostać objęte przepisami). Grupa druga obejmuje natomiast przedsiębiorstwa prowadzące swoją działalność w zdefiniowanych sektorach, w których występuje wysokie ryzyko naruszeń praw człowieka lub szkód dla środowiska (np. w rolnictwie lub branży tekstylnej), które nie spełniają kryteriów grupy 1, ale zatrudniają powyżej 250 pracowników i mają globalne obroty netto przekraczające 40 mln euro (w tym zakresie przepisy dotyczyć miałyby 3,4 tys firm). W tym przypadku przepisy miałyby zostać zaimplementowane 2 lata później niż w przypadku przedsiębiorstw grupy pierwszej. Dyrektywa będzie miała również zastosowanie do przedsiębiorstw spoza UE działających w UE, których próg obrotu jest zgodny z powyższym, generowanym przez firmy z UE (mowa o 4 tys. przedsiębiorstw).

Zakresem wniosku nie objęto bezpośrednio małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Co się stanie, jeśli firmy nie zastosują się do nowych przepisów?

- Państwa członkowskie wyznaczą organ, który zapewni skuteczne egzekwowanie przepisów – wyjaśnia Komisja. Organy te będą mogły nakładać na niewywiązujące się z obowiązków przedsiębiorstwa grzywny lub wydawać nakazy zobowiązujące spółkę do przestrzegania obowiązku należytej staranności. Na szczeblu europejskim natomiast ustanowiona ma zostać „ europejska sieć organów nadzoru” (ang. European Network of Supervisory Authorities), która odpowiedzialna będzie za zapewnienie skoordynowanych działań, a także umożliwienie wymiany wiedzy i doświadczeń.

Jak dodano, projektowane przepisy mają umożliwić uzyskanie przez poszkodowanych ewentualnych rekompensat za poniesione szkody. - W związku z tym wniosek da również osobom poszkodowanym możliwość pociągnięcia przedsiębiorstw do odpowiedzialności. Oznacza to, że ofiary będą miały możliwość wniesienia roszczenia z tytułu odpowiedzialności cywilnej przed właściwymi sądami krajowymi – dodano.

Dotąd działania były dobrowolne…

Dotąd tego typu działania – jak wskazuje KE – wprowadzone zostały przez wiele przedsiębiorstw z własnej inicjatywy, „potrzebne są jednak zmiany na większą skalę, co trudno osiągnąć przez dobrowolne działania”.

Jak komentuje dla Teraz Środowisko dr Andrzej Kassenberg z Instytutu na rzecz Ekorozwoju, ekspert Koalicji Klimatycznej przedstawioną przez Komisję propozycję, „ważne jest, aby przedsiębiorstwa w pełni włączyły się w działania na rzecz ochrony klimatu i przyczyniły się do wypełnienia przez świat Porozumienia paryskiego”. - W tym sensie wniosek KE o przyjęcie dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w obszarze zrównoważonego rozwoju należy w pełni poprzeć. Ważne jest przyjęcie takiej dyrektywy, ale bardzo istotna jest możliwość jej egzekwowania – mówi dr Kassenberg.

Wskazał on ponadto, że wiele przedsiębiorstw - mimo deklaracji działań na rzecz klimatu - faktycznie postępuje niezgodnie z nimi. - Przykładem są banki komercyjne, które w roku 2019 przeznaczyły na przemysł węglowy 1,5 bln dolarów - choć wiele z nich deklaruje bycie proklimatycznymi. Dopóki deklaracje będą rozchodzić się z faktycznym postępowaniem działania na rzecz ochrony klimatu będą zdecydowanie niewystarczające – dodał.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska