EEA o magazynowaniu CO2 przez ekosystemy leśne i morskie

dwutlenek węgla
© Marharyta

Dobrze funkcjonujące ekosystemy lądowe i morskie mogą pochłaniać i magazynować duże ilości węgla oraz pomóc Europie w łagodzeniu skutków zmiany klimatu poprzez redukcję ilości CO₂ w atmosferze. Jak jednak zwraca uwagę Europejska Agencja Środowiska (ang. European Environmeltal Agency, EEA), w praktyce jest to dużo bardziej złożona kwestia. – Działania te będą musiały być dokładnie rozważone, aby upewnić się, że cele w zakresie ochrony przyrody oraz łagodzenia zmiany klimatu nie działają przeciwko sobie – wskazuje EEA w analizie⁽¹⁾ pt. Zasoby węgla i sekwestracja w ekosystemach lądowych i morskich: dźwignia odnowy przyrody?.

Swoją analizę EEA opiera na badaniach przeprowadzonych we współpracy z Wageningen University and Research. Jak wyjaśniono, jest to pierwsza próba sklasyfikowania „wybranej grupy różnych siedlisk lądowych i morskich oraz ekosystemów według ich zasobów węgla i zdolności do sekwestracji węgla”. Celem przeprowadzonych analiz jest zbudowanie bazy wiedzy i danych na potrzeby przyszłych badań nad zdolnościami ekosystemów do sekwestracji dwutlenku węgla w celu wsparcia odbudowy i ochrony przyrody, a także polityk łagodzenia zmiany klimatu. - Aby w pełni wykorzystać potencjał przyrody, musimy wiedzieć, jaki jest potencjał europejskich siedlisk w zakresie magazynowania i sekwestracji dwutlenku węgla w ich obecnym stanie oraz jakie środki są dostępne, aby zwiększyć magazynowanie dwutlenku węgla w siedliskach, a także jakie są synergie i kompromisy między tymi środkami a funkcjami ekosystemu – wyjaśnia EEA.

Potencjał akumulacji węgla poszczególnych ekosystemów

Analiza danych wskazuje, że wśród ekosystemów lądowych najwyższym wskaźnikiem sekwestracji CO₂ charakteryzują się obszary leśne - nawet trzykrotnie wyższym niż tereny podmokłe i pola uprawne. Najniższe wskaźniki natomiast odnotowano dla obszarów trawiastych, wrzosowisk, półpustynnych czy tundry. - Wyniki badań pokazują również, że lasy mają duży potencjał do magazynowania dużych ilości węgla w stosunkowo krótkim czasie, podczas gdy inne ekosystemy potrzebują dłuższych okresów, aby zgromadzić podobne ilości węgla - dodano. Jak dodano, jeśli celem krótkoterminowym jest szybka sekwestracja węgla, rozwiązaniem może być intensywna gospodarka leśna. - Jednak odbywa się to kosztem różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych – czytamy.

Ekosystemy morskie uchodzą natomiast za „największe długoterminowe pochłaniacze węgla w biosferze, magazynując i uczestnicząc w obiegu około 93% ziemskiego dwutlenku węgla”. Spośród badanych siedlisk bentosowych najwyższe wskaźniki sekwestracji odnotowano w skupiskach trawy morskiej, skupiskach gwiazdnic i maerli.

Zróżnicowane wartości wskaźników i niepewność danych

Zgodnie z analizą, zakres zdolności przechowywania i sekwestracji CO₂ poszczególnych obszarów jest zróżnicowany ze względu m.in. na różnorodność naturalnych warunków siedliskowych, takich jak klimat, warunki glebowe, dostępność wody i składników odżywczych, które wpływają na warunki wzrostu roślinności na danym obszarze. EEA wskazuje tu ponadto na wpływ działalności człowieka na walory biologiczne, chemiczne i fizyczne wynikające z użytkowania i gospodarowania poszczególnymi obszarami. Zdolność do magazynowania dwutlenku węgla również różni się znacznie w przypadku obszarów morskich.

Istnieje jednak wysoka „niepewność co do ilościowych szacunków składowania i sekwestracji dwutlenku węgla w wielu ekosystemach, co utrudnia określenie wpływu odtwarzania przyrody na politykę łagodzenia zmiany klimatu w Europie”. Na niepewność danych wpływają m.in. stosowane przez badaczy różnorodne metody badawcze i techniki pomiarowe.

Zachowanie bioróżnorodności

EEA wskazuje, że w kontekście zachowania różnorodności biologicznej i łagodzenia skutków zmiany klimatu środki służące odtwarzaniu ekosystemów powinny mieć na celu powstrzymanie emisji netto gazów cieplarnianych oraz optymalizację potencjału ekosystemów w zakresie magazynowania i sekwestracji dwutlenku węgla, przy jednoczesnym zachowaniu i poprawie ich różnorodności biologicznej. - Dlatego decyzje należy podejmować ostrożnie, ponieważ wiele siedlisk o niskim współczynniku składowania i sekwestracji dwutlenku węgla ma wysoką wartość pod względem różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych. Zwiększenie wskaźników składowania i sekwestracji dwutlenku węgla w siedliskach o niskiej produktywności, takich jak półnaturalne łąki, wrzosowiska i krzewy, w celu łagodzenia zmiany klimatu zwiększyłoby ich produktywność, ale zmniejszyłoby ich bioróżnorodność, a zatem nie jest uważane to za optymalne rozwiązanie - wskazano.

Czytaj też: Jesteśmy blisko wyzwolenia naturalnych emisji gazów cieplarnianych, których nie będziemy w stanie zatrzymać

Wskazano m.in., że choć tereny podmokłe można odtworzyć, działania takie nie kompensują akumulacji węgla w pierwotnych ekosystemach tego typu, co oznacza, że ochrona terenów podmokłych jest lepszym rozwiązaniem niż ich odtwarzanie. Natomiast przeprowadzane badania w kontekście trawy morskiej wskazują, że „w ciągu 12 lat od zasiewu należy się spodziewać, że odtworzone skupiska trawy morskiej będą akumulować węgiel w tempie porównywalnym z zakresem pomiarów w naturalnych skupiskach trawy morskiej”.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska