Godzina pracy w 2022 r. w UE to 8,4 kg emisji. Emisje z konsumpcji w UE wyniosły 4,8 mld ton

© Володимир Кучмійов

Rolnictwo, budownictwo i transport – oto trzy sektory, których ślad węglowy w latach 2012-2022 się nie zmniejszył, przy spadkowym trendzie w pozostałych gałęziach europejskiej gospodarki. Największymi sukcesami może pochwalić się energetyka, w klasyfikacji głównego unijnego urzędu statystycznego ujęta jako „dostarczanie energii elektrycznej, gazu, pary wodnej i klimatyzacji”. Redukcja emisji gazów cieplarnianych sektora we wspomnianej dekadzie sięgnęła ponad 30%, co w liczbach bezwzględnych oznacza 350 mln ton ekw. CO₂ mniej. Pomimo poczynionych dzięki rozwojowi źródeł odnawialnych postępom, energetyka w dalszym ciągu pozostawała w 2022 r. największym źródłem emisji, odpowiadając za ponad 745 mln ton ekw. CO₂ wypuszczonych do atmosfery. Te oraz inne dane dotyczące wpływu europejskiej gospodarki na klimat oraz działań podejmowanych w jego obronie w zbiorczej publikacji „Statystyki dotyczące łagodzenia zmiany klimatu” (ang. Statistics on climate change mitigation) przytacza Eurostat. Informacje dotyczą emisji poszczególnych branż oraz państw ⁽¹⁾(również pozostałych poza dwutlenkiem węgla gazów cieplarnianych), zużycia energii czy inwestycji przybliżających moment dojścia do neutralności klimatycznej. Dowiadujemy się też, jak wyglądały związki między poziomami emisji, a udziałem branż w całości ekonomicznej wartości dodanej, poznajemy również relacje między intensywnością emisji a stopniem zatrudnienia.

Czytaj też: 16,5% redukcji emisji r/r w sektorach objętych ETS w 2023 r. Wzrosło pochłanianie w LULUCF

Ponad 730 mln ton CO₂ z energetyki

W 2022 r. emisje CO₂ przeważały w energetyce, sektorze produkcyjnym, transporcie i magazynowaniu, potraktowanych zbiorczo pozostałych usług oraz w ogóle aktywności gospodarstw domowych, podczas gdy udział innych gazów cieplarnianych pozostawał znacznie niższy. Energetyka (tak jak wspomnieliśmy, potraktowana łącznie z gazownictwem oraz dostawami pary wodnej i klimatyzacji), odpowiadała za 730 308,07 tys. wyemitowanych ton dwutlenku węgla, 12 276,26  tys. ton. ekw. CO₂ w przypadku metanu, 4 641,63 tys. ton ekw. CO₂ jeśli chodzi o podtlenek azotu oraz 1 285, 97 tys. ton ekw. CO₂ trójfluorku azotu oraz sześciofluorku siarki. W sektorze produkcyjnym (drugim największym źródle emisji po energetyce) ilość wyemitowanego CO₂ wyniosła 718 628,75 tys. ton, metanu – 9 155,58 tys. ton ekw. CO₂, a podtlenku azotu 6 936,65 tys. ton ekw. CO₂, do czego doszły jeszcze znaczące ilości (14 954, 57 tys. ton ekw. CO₂) fluorowęglowodorów. Gospodarstwa domowe wyemitowały 675 782,94 tys. ton CO₂, 18 059,45 tys. ton ekw. CO₂ metanu, 13 000,17 tys. ton ekw. CO₂ fluorowęglowodorów oraz 6 816,01  tys. ton ekw. CO₂ podtlenku azotu. W transporcie i magazynowaniu udział emisji dwutlenku węgla sięgnął 450 833,57 tys. ton (podtlenku azotu – 4 699,13 tys. ton ekw. CO₂, a fluorowęglowodorów 3 095,87 tys. ton ekw. CO₂), a w pozostałych usługach – 195 952,05 tys. ton. Emisje CO₂ zdecydowanie przeważały też w budownictwie, osiągając poziom 52 020,50 tys. ton, przy czym następne w kolejności fluorowęglowodory zostały wyemitowane w ilości 1 956,16 tys. ton ekw. CO₂.

W rolnictwie przeważa metan

Odmienne proporcje ilości emisji cechowały trzy sektory. W rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie najsilniej zaznaczającym się gazem cieplarnianym był metan (232 485,55 tys. ton ekw. CO₂), po którym następował podtlenek azotu (128 368,85 tys. ton ekw. CO₂), emisje dwutlenku węgla sięgnęły natomiast 98 458,63 tys. ton. W sektorze górniczym i wydobywczym metan również dał znać o swojej przewadze (28 064,13 tys. ton ekw. CO₂), dwutlenek węgla nie pozostał jednak daleko w tyle (22 287,48 tys. ton), w przeciwieństwie do podtlenku azotu (302,02 tys. ton ekw. CO₂). Sektor zaopatrywania w wodę, ścieków, gospodarki odpadami oraz działań naprawczych wyemitował 89 714,23 tys. ton ekw. CO₂ metanu, 34 977,77 tys. ton CO₂ i 9 504,27 tys. ton ekw. CO₂ podtlenku azotu. Tempo redukcji całości emisji dwóch najistotniejszych sektorów po energetyce, a więc produkcji i gospodarstw domowych, oscylowało w latach 2012-2022 w okolicach 10%. Odpowiedzialność poszczególnych branż za oddziaływanie na klimat wyglądała nieco inaczej w różnych państwach unijnych. W ośmiu z nich (m.in. w Holandii i Austrii) głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych był sektor produkcyjny, w Irlandii i na Łotwie na czoło wysunęło się natomiast silnie rozwinięte rolnictwo. Energetyka odpowiadała za ponad 50% emisji w Estonii, z kolei w Danii i Luksemburgu większościową pozycję zajęły emisje z transportu i magazynowania. Największe emisje per capita odnotowano w Danii, Luksemburgu i Irlandii, najniższe natomiast w Szwecji i na Malcie. W Polsce najbardziej emisyjna była energetyka, z wynikiem 3 820 kg w przeliczeniu na mieszkańca.

Czytaj też: Emisje GHG w pierwszym kwartale 2023 r. w UE. Odnotowano spadek o 2,9%

8,4 kg emisji na godzinę pracy

Spadek emisji unijnych gospodarek o 15% w okresie 2012-2022 szedł w parze ze wzrostem gospodarczej wartości dodanej brutto o 18%. Spadek intensywności emisji sięgnął przy tym 27%. Eurostat po raz kolejny zapewnia wgląd w dane dla poszczególnych państw. - W ciągu wspomnianej dekady, kraje takie jak Austria (-18%), Francja czy Włochy (po -22%) odnotowały umiarkowaną poprawę intensywności emisji gazów cieplarnianych. Największe redukcje intensywności emisji osiągnęły Malta (-67%), Irlandia (-52%) i Estonia (-50%) – czytamy w publikacji. W Polsce intensywność emisji w stosunku do wartości dodanej brutto spadła o 29,2%. Największa, bo sięgająca 30%, poprawa intensywności emisji w stosunku do wartości dodanej brutto w Europie dotyczyła w latach 2012-2022 sektora produkcyjnego, za którymi następował sektor zaopatrywania w wodę, ścieków, gospodarki odpadami i działań naprawczych (24%) oraz energetyka (20%). Najmniejsze, wynoszące odpowiednio 4% i 5% postępy, odnotowały budownictwo oraz rolnictwo z leśnictwem i rybołówstwem. O 35% intensywność emisji energetyki w UE w omawianym okresie poprawiła się za to w stosunku do poziomu zatrudnienia; następny w kolejności w tej kategorii był sektor zaopatrywania w wodę (20%), po którym następowało budownictwo (14%). W rolnictwie /15225, leśnictwie i rybołówstwie intensywność emisji w stosunku do zatrudnienia wzrosła o 21%. Co do całości unijnych gospodarek, w 2022 r. na godzinę pracy przypadało 8,4 kg emisji; 10 lat wcześniej wynik ten wynosił 10,6 kg.

© Eurostat

Polska: 11,1 ton emisji z konsumpcji w 2022 r.

Jak informuje Eurostat, największy wpływ na klimat w liczbach bezwzględnych posiadają największe unijne gospodarki. Unijny urząd statystyczny obrazuje to przykładem Niemiec, gdzie konsumpcja ⁽²⁾przekładała się w 2022 r. na 1107 mln ton emisji gazów cieplarnianych; dla Francji związek ten wyniósł 649 mln ton, we Włoszech 648 mln ton, w Hiszpanii z kolei 463 mln ton. Niewielka Malta odpowiadała natomiast za 5 mln ton emisji. W latach 2010-2022 ślad węglowy z konsumpcji w przeliczeniu na mieszkańca zredukowało 21 państw członkowskich UE, pozostałe sześć odnotowało natomiast wzrost (dla całej Unii w 2022 r. emisje z konsumpcji w przeliczeniu na mieszkańca wynosiły 10,8 ton). Redukcje rzędu odpowiednio 40%, 36% i 35% osiągnęły Malta, Szwecja i Finlandia, zwiększenie emisji per capita o 31% dotyczyło z kolei Bułgarii, o 19% Rumunii, a o 16% - Chorwacji. W Polsce emisje z konsumpcji w przeliczeniu na mieszkańca wyniosły w 2022 r. 11,1 ton; w 2010 r. wartość ta była nieznacznie niższa, wynosząc 11,3 ton, w 2015 r. sięgnęła jednak 10,1 ton, a w pandemicznym roku 2020 – 9,7 ton. 40% unijnych emisji z konsumpcji (1,9 mld ton) w 2022 r. miała swoje źródła w konsumpcji poza granicami Wspólnoty, z czego 429 mln ton przypadało na Chiny, 203 mln ton na Rosję, a 96 mln ton na Stany Zjednoczone.

– W porównaniu z rokiem 2021, emisje z Chin i USA w europejskim śladzie węglowym z konsumpcji wzrosły odpowiednio o 15% i 26%, podczas gdy emisje z Rosji spadły o 16% - informuje Eurostat. Zaznacza przy tym, że globalne emisje spowodowane konsumpcją w UE (4,8 mld ton ekw. CO₂) były o 34% wyższe niż emisje wytwarzane w UE w związku z konsumpcją w dowolnym miejscu na świecie; zarówno w wartościach bezwzględnych, jak i w przeliczeniu na mieszkańca. Dane przytoczone w ramach „„Statystyk dotyczących łagodzenia zmiany klimatu” obejmują też europejskie zużycie energii oraz inwestycje w działania mitygacyjne; omówimy je w kolejnym artykule.

Czytaj też: Bogate państwa zużywają 25% surowców. Czas na globalną redystrybucję śladu materiałowego?

Szymon Majewski
Dziennikarz