Prowadzący instalacje MBP mają wybór: działać niezgodnie z prawem lub... niezgodnie z prawem

Rozporządzenie MBP wzbudza wątpliwości
© Gudellaphoto

Niespełna miesiąc temu branża odpadowa apelowała do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) w sprawie rozporządzenia dotyczącego mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Choć przyjęcie aktu prawnego było zapowiadane jeszcze w grudniu, jego ostateczny kształt był zaskoczeniem. Poza wątpliwościami co do poziomu ambicji w kwestii hermetyzacji instalacji (zdaniem niektórych nadmiernego), kość niezgody stanowi dwutygodniowe vacatio legis. Dla kontekstu, w Polsce działają 174 instalacje MBP (za KPGO 2028), na które zmiana oddziałuje bezpośrednio (patrz: mapa).

Temat MBP w Sejmie

W ub. tygodniu posłanka Monika Wielichowska wystosowała interpelację do Minister Klimatu i Środowiska Anny Moskwy⁽¹⁾. Jak wskazuje, przedsiębiorcy de facto będą funkcjonować niezgodnie z prawem (mimo posiadania wszelkich niezbędnych dotąd pozwoleń). - Prowadzący instalacje zostaną zatem postawieni w sytuacji, w której będą mieć wybór – funkcjonować niezgodnie z posiadanym pozwoleniem zintegrowanym albo niezgodnie z przepisami prawa wynikającymi z rozporządzenia MBP. Przy czym żadna z tych opcji nie jest właściwa, bowiem na prowadzących zakłady ciążą sankcje zarówno za naruszanie zezwolenia, jak i za naruszanie przepisów prawa, czyli również rozporządzenia – czytamy w interpelacji.

Rozmieszczenie instalacji MBP© Źródło: KPGO 2028, dane IOŚ-PIB za rok 2021

Jeszcze przed wejściem w życie rozporządzenia, zapytaliśmy MKiŚ o vacatio legis tego aktu. Dziś otrzymaliśmy odpowiedzi, z których nie wynika, by planowano zmianę w terminach obowiązywania rozporządzenia. Resort stwierdza, że „rozporządzenie już weszło w życie i obowiązuje od 24 stycznia 2023 r. Niezależnie od tego wszelkie docierające do resortu klimatu i środowiska uwagi będą przedmiotem analiz i ewentualnej weryfikacji”.

Dlaczego opublikowano rozporządzenie? By ujednolicić klasyfikację i pozycję poszczególnych podmiotów wobec prawa. - Potrzeba ustanowienia wymagań dla instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych wynikała z nowego stanu prawnego w zakresie określenia w ustawie o odpadach nowej definicji instalacji komunalnej oraz odstąpienia od regionalizacji instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych – informuje nasministerstwo. - Określony w rozporządzeniu sposób klasyfikowania procesów zachodzących w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych ma na celu ujednolicenie klasyfikowania procesów, aby stworzyć te same warunki dla podmiotów prowadzących instalacje i zagwarantować równość tych podmiotów wobec prawa – uzupełnia.

Stabilizat a hierarchia postępowania z opadami

W nawiązaniu do głosów z branży, sugerujących, że rozporządzenie „związuje ręce przedsiębiorcom” i właściwie wprost zaleca składowanie stabilizatu, poprosiliśmy o uzasadnienie wybranej ścieżki. Ministerstwo precyzuje, że stabilizat można też poddać spalaniu. - Należy podkreślić, że cały proces mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych ma na celu ich przygotowanie do procesów odzysku, w tym recyklingu, odzysku energii, termicznego przekształcania, lub do procesów unieszkodliwiania, w tym procesów składowania i termicznego przekształcania. Zgodnie z rozporządzeniem stabilizat może być zarówno unieszkodliwiany przez składowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, jak i termicznie przekształcany. Dodatkowo frakcja stabilizatu, po przesianiu na sicie o prześwicie oczek o wielkości do 20 mm, może być stosowana do procesu odzysku na składowisku odpadów lub obiekcie unieszkodliwiania odpadów wydobywczych – odpowiada biuro prasowe ministerstwa. Nie odniesiono się bezpośrednio do pytania o odzysk surowców z tej frakcji. O hierarchię postępowania z odpadami zapytano także w interpelacji.

Silniejszy bat niż BAT

Działania ustawodawcy były motywowane dążeniem do ograniczenia emisji rozproszonych do powietrza pochodzących z zakładów MBP. Na poziomie europejskim sposoby zapobiegania im ujęte są w konkluzjach BAT 14 (ang. best available techniques), służących zapobieganiu i ograniczaniu emisji pyłów, odorów i substancji organicznych do powietrza w wyniku przetwarzania odpadów (pod linkiem treść konkluzji). Zdaniem MKiŚ, rozporządzenie „doprecyzowuje istotną rolę BAT 14 d) dla ograniczania emisji rozproszonych z miejsc rozładunku odpadów jako procesu powodującego ryzyko powstawania emisji rozproszonych”. Technika ta, dotycząca hermetyzacji, jest opisana jako „szczególnie istotna jeżeli przetwarzanie odpadów powoduje ryzyko powstawania emisji rozproszonych”.

Czytaj też: Zamiast wielkich MBP, małe wyspecjalizowane zakłady przetwarzania odpadów

- Powyższe oznacza, że w odniesieniu do instalacji MBP Konkluzje BAT wprowadzają, co do zasady obowiązek zabudowania (lub nawet hermetyzacji) procesu oraz ujmowania i oczyszczania gazów wprowadzanych do powietrza. Tym niemniej wymóg ten powinien dotyczyć przede wszystkim urządzeń/procesów, charakteryzujących się istotnym ryzykiem wystąpienia niekorzystnych oddziaływań związanych z emisją rozproszoną. Trzeba też podkreślić, że jest to obowiązek wynikający z danych raportowanych przez europejskie instalacje, w trakcie opracowywania wymagań BAT dla przetwarzania odpadów, a co za tym idzie odzwierciadla praktyki prowadzenia procesu przetwarzania odpadów na wielu instalacjach w UE. Ze względu na dużą liczbę istniejących w Polsce instalacji MBP, konieczne było określenie dla nich wymagań i uporządkowanie tych wymagań w decyzjach administracyjnych. Pozwoli to również ujednolicić sposób dostosowania instalacji MBP do wymagań BAT – wyjaśnia MKiŚ.

W interpelacji wyrażono jednak wątpliwości co do tego zapisu. - Przedstawiciele branży odpadowej mają więc wątpliwości, czy §10 rozporządzenia MBP wyłącza instalacje działające w oparciu o pozwolenia zintegrowane spod wymogów rozporządzenia MBP, bo w innym przypadku przepis ten stanowiłby sprzeczne z zasadami techniki prawodawczej powtórzenie regulacji ustawowych w akcie niższej rangi – pisze Wielichowska.

W momencie publikacji artykułu interpelacja pozostała bez odpowiedzi MKiŚ.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.