Krok bliżej do termomodernizacji i czystego transportu. Społeczny Plan Klimatyczny zapisany w ustawie

© Asiri

Przypomnijmy – tzw. plany społeczno-klimatyczne, nazywane też Społecznymi Planami Klimatycznymi, to dokumenty, które państwa członkowskie UE mają przedłożyć Komisji Europejskiej (KE) do końca czerwca 2025 r. - po to, by przedstawić koncepcję wydatkowania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK). Zarówno plany jak i fundusz zostały powołane na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 10 maja 2023 r., a ich celem jest amortyzacja skutków wprowadzenia systemu ETS2, który obejmie opłatami za emisje CO₂ sektor ogrzewnictwa indywidualnego i transportu drogowego. Warunkiem dostępu do środków z SFK (którego działanie przewidziano na lata 2026-2032) będzie osiągnięcie celów i kamieni milowych określonych w Planie. Jak w poświęconym tematowi opracowaniu podkreśla Instytut Reform⁽¹⁾, Plan powinien przede wszystkim umożliwiać realizację inwestycji trwale podnoszących odporność na wzrost kosztów korzystania z paliw kopalnych (poprzez poprawę efektywności energetycznej, dekarbonizację ogrzewania i chłodzenia czy rozwój zero lub niskoemisyjnego transportu) oraz łagodzić efekty wzrostu cen paliw kopalnych w okresie przejściowym. Reformy oraz inwestycje mają być wprowadzane równolegle, a Plan powinien być spójny z dokumentami strategicznymi oraz komplementarny wobec Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Na konferencji Koalicji Klimatycznej w marcu br. szerokie konsultacje publiczne na temat Społecznego Planu Klimatycznego zapowiedział dyrektor Departamentu Gospodarki Niskoeemisyjnej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii Andrzej Kaźmierski.

Czytaj też: Na czym będzie polegał ETS2? Czym jest Społeczny Fundusz Klimatyczny?

Plan w dziale rozwój regionalny

Projekt wprowadzający przepisy, które umożliwią wykonanie unijnego rozporządzenia, przygotowano w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Jak czytamy w datowanej na 11 kwietnia br. Ocenie Skutków Regulacji dokumentu (ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw), dokonana za jego pomocą zmiana ustawy z 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej skieruje opracowanie planów społeczno-klimatycznych do działu rozwój regionalny. Uzasadnienie mówi o konieczności dodania przepisów do ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju które zdefiniują plan społeczno-klimatyczny wraz z trybem jego opracowania i przyjęcia, określą zasady udzielania pomocy publicznej i umożliwią wydanie szczegółowego rozporządzenia na temat przeznaczenia, warunków, trybu i podmiotów udzielających pomocy. Ustawa została przyjęta na posiedzeniu sejmu 15 maja br. większością 233 głosów przy 190 przeciw, a następnie skierowano ją do podpisu prezydenta. 12 czerwca br. nowy akt prawny opublikowano w Dzienniku Ustaw.

Plan jako uchwała rządu

Ustawa dodaje pkt 7ab do art. 5 w ustawie z 6 grudnia 2006 r., definiując w nim plan społeczno-klimatyczny jako dokument wspomniany w art. 4 ust. 1 unijnego rozporządzenia z 10 maja 2023 r.; dokument „stanowiący podstawę realizacji środków i inwestycji objętych wsparciem ze środków Społecznego Funduszu Klimatycznego, o którym mowa w art. 1 tego rozporządzenia”. Dokładniejszy opis znajduje się w dodanym rozdziale 2ab. Jak czytamy, projekt planu ma przygotowywać minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego w porozumieniu z właściwymi ministrami, we współpracy z zarządami województw i partnerami społeczno-gospodarczymi. Przed przekazaniem planu społeczno-klimatycznego do KE ma być on przyjęty w drodze uchwały przez Radę Ministrów, a w jego upracowaniu uwzględni się strategie wymienione w art. 9 ustawy z 6 grudnia 2006 r., takie jak średniookresowa strategia rozwoju kraju. Pomocy publicznej w ramach planu będą udzielać podmioty wymienione w art. 2 pkt 12 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Inne podmioty mogą zostać określone w uszczegóławiającym rozporządzeniu ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego.

Wodór finansowany z BGK

Poza wprowadzeniem pojęcia planu społeczno-klimatycznego przyjęta w maju ustawa zawiera również zmiany, które mają usprawnić wdrażanie KPO oraz umożliwić alokację dodatkowej puli pożyczki wymienionej w unijnym rozporządzeniu z 12 lutego 2021 r. ustanawiającym Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Nowe przepisy umożliwiają podpisywanie i rozliczanie w euro umów o objęcie przedsięwzięć wsparciem (co dotyczy planowanej inwestycji G3.1.5 Budowa morskich farm wiatrowych), a także tworzą podstawę prawną do zaciągania zobowiązań przez podmioty realizujące zadania związane z inwestycją. Nowelizacja określa też nowy termin przyjęcia koncepcji rozwoju kraju (do 31 grudnia 2024 r.) oraz aktualizacji strategii rozwoju województw (do 31 grudnia 2026 r.). Kolejna zmiana to umożliwienie finansowania inwestycji B2 1.1. KPO (Inwestycje w technologie wodorowe, wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru) z udziałem Banku Gospodarstwa Krajowego. Ustawa wejdzie w życie 14 dni po momencie ogłoszenia.

Szymon Majewski
Dziennikarz