Lotnisko Heathrow nie może zostać rozbudowane – orzekł angielski Sąd Apelacyjny. Powód: klimatyczny

© Skórzewiak

Port lotniczy Londyn-Heathrow to siódme pod względem liczby obsługiwanych pasażerów lotnisko na świecie, dysponujące dwoma pasami startowymi. Rozbudowa miałaby obejmować kolejny pas startowy oraz nowe terminale. Angielski Sąd Apelacyjny stwierdził jednak, że ekspansja nie może być kontynuowana, ponieważ rząd Wielkiej Brytanii nie wziął pod uwagę zobowiązań wynikających z Porozumienia paryskiego (paradygmat utrzymania ocieplenia “znacznie poniżej 2 stopni Celsjusza, dążąc do 1,5 st. C”).

Skuteczny pozew

Sprawa trafiła do sądu z inicjatywy kilku organizacji, skuteczne okazały się jednak pozwy kancelarii prawnej Plan B działającej w interesie publicznym oraz organizacji ekologicznej Friends of the Earth, które były wspierane także przez władze lokalne oraz burmistrza Londynu Sadiqa Khana. W pozwie argumentowano, że przy podejmowaniu decyzji rząd nie wziął pod uwagę zobowiązań Wielkiej Brytanii wynikających z paryskiego porozumienia klimatycznego z 2015 roku. Wskazywały, że lotnisko Heathrow już teraz jest największym pojedynczym źródłem emisji gazów cieplarnianych w Zjednoczonym Królestwie, obecnie każdego dnia ląduje tu około 1300 samolotów. Trzeci pas startowy oznaczałby zwiększenie tej liczby o ponad 700 więcej, powodując emisję dodatkowych 300 milionów ton CO₂ do atmosfery (w całym cyklu życia).

Heathrow na mapie lotnisk – patrz ramka po prawej⁽¹⁾.

Co oznacza taki wyrok?

Wyrok stanowi precedens, żaden inny sąd na świecie nie powoływał się dotąd na zapisy Porozumienia paryskiego. Może być to przełom, choć dziś trudno przesądzać, w jakim kierunki pójdzie orzecznictwo w innych krajach. Niewątpliwie jednak furtka została już uchylona…

Potwierdza to dr Margaretha Wewerinke, profesor prawa międzynarodowego publicznego na niderlandzkim Uniwersytetecie w Lejdzie, wskazując, że „chociaż wyrok odnosi się do rządu Wielkiej Brytanii, jego konsekwencje są globalne. Po raz pierwszy sąd potwierdził, że cel Porozumienia paryskiego rodzi prawnie wiążące skutki”.

- Skuteczne odrzucenie takiej argumentacji przez Sąd Apelacyjny może być inspiracją dla podobnych spraw w innych krajach, które przyjęły Porozumienie paryskie, ale ignorują jego cel dotyczący temperatury i nadal zatwierdzają wysokoemisyjne projekty – dodaje dr Margaretha Wewerinke.

W podobnym tonie wypowiada się Urszula Stefanowicz z Koalicji Klimatycznej, która podkreśla, że wczorajsze orzeczenie to przełomowa decyzja. - Prawda jest jednak taka, że wszystkie decyzje infrastrukturalne powinny być oceniane pod kątem tego, z jakimi emisjami wiąże się i samo ich przeprowadzenie, i użytkowanie nowej infrastruktury. To dotyczy nie tylko lotnisk, ale też np. autostrad, portów, nowych kanałów i "dróg wodnych". Te ostatnie tak naprawdę nie powinny powstawać, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę także potrzeby w zakresie adaptacji i konieczność ochrony zasobów wodnych - dodaje Stefanowicz.

Borys Johnson triumfuje

Brytyjski rząd nie zamierza składać odwołania od tego wyroku⁽²⁾. Komentatorzy wskazują, że Decyzja Sądu Apelacyjnego toruje drogę rządowi Wielkiej Brytanii do okazania prawdziwego przywództwa na COP26 w Glasgow.

- Zawsze staliśmy na stanowisku, że rozbudowa Heathrow to projekt sektora prywatnego, który musi spełniać surowe kryteria dotyczące jakości powietrza, hałasu i zmian klimatycznych, a także być finansowany ze środków prywatnych, przystępny cenowo i realizowany w najlepszym interesie konsumentów - napisał w wydanym oświadczeniu minister transportu Grant Shapps.

Zaskarżenie wyroku do Sądu Najwyższego zapowiedziały natomiast władze Heathrow, będącego własnością konsorcjum, w którym największymi udziałowcami są hiszpańska firma Ferrovial i Qatar Investment Authority, katarski państwowy fundusz inwestycyjny. Argumentują one, że rozbudowa lotniska jest kluczowa dla relacji handlowych Wielkiej Brytanii z resztą świata, obecne dwa pasy startowe są już maksymalnie obciążone, zaś bez rozbudowy za dwa lata straci ono pozycję największego lotniska w Europie na rzecz portu lotniczego Paryż-Roissy-Charles de Gaulle.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji