© Zaleman
1. Redukcja ilości, wielokrotne użycie i recykling opakowań
Przepisy, które Parlament uzgodnił wstępnie z Radą, mają zmniejszyć ilość opakowań (o 5% do 2030 r., 10% do 2035 r. i 15% do 2040 r.). Zgodnie z nimi państwa członkowskie będą musiały ograniczyć w szczególności odpady, które pochodzą z opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych. Aby było to możliwe, nowy maksymalny odsetek pustej przestrzeni w opakowaniach zbiorczych, transportowych oraz opakowaniach, które będą stosowane w handlu elektronicznym, wyniesie 50%. Producenci i importerzy będą też zobowiązani zredukować do minimum wagę i objętość opakowań.
Od 1 stycznia 2030 r. niektóre rodzaje jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych będą zakazane. Należą do nich opakowania na nieprzetworzone świeże owoce i warzywa, jednorazowe naczynia i kubki wykorzystywane w kawiarniach i restauracjach, a także opakowania na pojedyncze porcje (np. na przyprawy, sosy, śmietankę, cukier). Zakaz obejmie też miniaturowe opakowania na przybory toaletowe i bardzo lekkie plastikowe torby na zakupy (poniżej 15 mikrometrów grubości).
W trosce o zdrowie konsumentów prawodawca wprowadził zakaz stosowania tzw. wiecznych chemikaliów o stężeniu przekraczającym określone wartości w opakowaniach mających kontakt z żywnością.
Zachęcanie konsumentów do ponownego używania opakowań na żywność i napoje
Prawodawca określił też konkretne cele w zakresie ponownego użycia opakowań do roku 2030. Dotyczą one napojów alkoholowych i bezalkoholowych (z wyjątkiem np. mleka, wina, wina aromatyzowanego, napojów spirytusowych), opakowań transportowych i sprzedażowych, a także opakowań zbiorczych. Państwa członkowskie mogą wprowadzić pięcioletnie odstępstwo od tych wymogów na ściśle określonych warunkach.
Końcowi dystrybutorzy napojów i żywności na wynos będą musieli zaoferować konsumentom możliwość skorzystania z własnego pojemnika. Mają też czas do 2030 r., aby zacząć sprzedawać 10% wszystkich produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku.
Czytaj też: Przesunięcie dla napojów mlecznych i uprawnienia kontrolne. O systemie kaucyjnym przed Dniem Ziemi
Opakowania nadające się do recyklingu, usprawniona zbiórka i segregacja odpadów
Zgodnie z nowymi przepisami wszystkie opakowania (z wyjątkiem lekkich opakowań z drewna, korka, tekstyliów, gumy, ceramiki, porcelany lub wosku) będą musiały spełniać surowe kryteria, aby nadawać się do recyklingu. Unia określiła także cele, które dotyczą minimalnej zawartości surowców wtórnych w opakowaniach z tworzyw sztucznych oraz recyklingu odpowiedniej ilości odpadów opakowaniowych mierzonych w wadze. Do 2029 r. 90% jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje (do trzech litrów) będzie trzeba zbierać oddzielnie (za pośrednictwem systemów kaucyjnych lub innych podobnych rozwiązań).
Aby nowe przepisy mogły wejść w życie, musi je oficjalnie zatwierdzić Rada.
2. Firmy mają łagodzić swój negatywny wpływ na prawa człowieka i środowisko
PE przyjął nową dyrektywę o należytej staranności przedsiębiorstw. Wcześniej uzgodnił ją z Radą. Nowe przepisy wymagają od firm i ich partnerów biznesowych działających na wyższych i niższych szczeblach łańcucha dostaw, by zapobiegały swojemu negatywnemu wpływowi na prawa człowieka i środowisko, łagodziły go lub kładły mu kres. Dotyczy to także dostawców, producentów i dystrybutorów współpracujących z firmami. Wpływ przedsiębiorstw może obejmować niewolnictwo, pracę dzieci, wyzysk pracowników, utratę różnorodności biologicznej, a także zanieczyszczenie lub niszczenie dziedzictwa naturalnego.
Czytaj też: Szwajcaria neutralna, ale nie klimatycznie. Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Podejście oparte na ryzyku i plan transformacji
Nowe zasady będą miały zastosowanie do przedsiębiorstw z Unii i oraz spółek dominujących, które zatrudniają ponad 1000 pracowników i mają światowe obroty przekraczające 450 mln euro. Będą też dotyczyć franczyzobiorców o obrocie przekraczającym 80 mln euro, jeśli co najmniej 22,5 mln euro pochodzi z opłat licencyjnych. Obejmą również przedsiębiorstwa spoza Unii, spółki dominujące i franczyzobiorców osiągających te same progi obrotów w Unii. Firmy te będą musiały uwzględniać należytą staranność w swoich strategiach działań. Aby spełnić nowe wymagania, będą musiały dokonywać odpowiednich inwestycji, uzyskiwać gwarancje umowne od swoich partnerów, ulepszać swój biznesplan lub zapewniać wsparcie małym i średnim partnerom biznesowym. Firmy będą również musiały przyjąć plan transformacji. Dzięki niemu dołożą starań, aby ich model biznesowy był zgodny z celem, który przewiduje porozumienie paryskie w sprawie globalnego ocieplenia, a którego celem jest ograniczenie globalnego wzrostu temperatur do 1,5°C.
Odszkodowania dla ofiar i grzywny
Państwa członkowskie będą musiały dostarczać przedsiębiorstwom szczegółowych informacji online na temat ich obowiązków dot. należytej staranności. Będą to robić za pośrednictwem praktycznych portali z wytycznymi Komisji. Powołają one lub wyznaczą również organ nadzorczy, który będzie prowadzić dochodzenia i nakładać kary na firmy nieprzestrzegające przepisów. Przewidziane sankcje to wskazywanie i piętnowanie oraz grzywny w wysokości do 5% światowych obrotów netto przedsiębiorstw. Aby wspierać współpracę i umożliwiać wymianę doświadczeń, Komisja ustanowi Europejską Sieć Organów Nadzoru. Firmy będą odpowiedzialne za szkody, które wyrządziły w wyniku naruszenia obowiązków w zakresie należytej staranności. Będą musiały w pełni zrekompensować straty ofiarom swoich działań.
Dyrektywę musi teraz przyjąć Rada. Następnie zostanie ona podpisana, a potem opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE. Wejdzie w życie dwadzieścia dni później. Państwa członkowskie będą mieć dwa lata, by przenieść jej przepisy do prawa krajowego.
Nowe przepisy (z wyjątkiem obowiązków informacyjnych) będą stosowane stopniowo (...).
3. Cel zerowego zanieczyszczenia powietrza w UE do 2050 r.
Parlament przyjął tymczasowe porozumienie polityczne z krajami członkowskimi w sprawie nowych środków mających na celu poprawę jakości powietrza w UE, tak aby nie było ono już szkodliwe dla zdrowia ludzkiego, naturalnych ekosystemów i różnorodności biologicznej.
Nowe przepisy określają bardziej rygorystyczne limity i wartości docelowe na 2030 r. dla zanieczyszczeń o poważnym wpływie na zdrowie ludzi, w tym pyłu zawieszonego (PM2.5, PM10), NO2 (dwutlenku azotu) i SO2 (dwutlenku siarki). Państwa członkowskie mogą wnioskować o przesunięcie terminu 2030 r. o maksymalnie dziesięć lat, jeśli spełnione zostaną określone warunki.
W przypadku naruszenia nowych przepisów krajowych, osoby dotknięte zanieczyszczeniem powietrza będą mogły podjąć działania prawne, a obywatele mogą otrzymać odszkodowanie, jeśli ich zdrowie zostało uszkodzone. W miastach powstanie również więcej punktów pobierania próbek jakości powietrza, nowe przepisy sprawią również, że obecnie trudne do porównania, wskaźniki jakości powietrza w UE będą porównywalne, jasne i publicznie dostępne.
Przepisy muszą teraz zostać przyjęta przez Radę, zanim zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdą w życie 20 dni później. Kraje UE będą miały dwa lata na zastosowanie nowych przepisów.
Źródło: Parlament Europejski
