W biznesie rewolucja, system edukacji daleko w tyle. Skąd wziąć dobrego pracownika?

© Rainer

Na przykładzie branży motoryzacyjnej widać jak w soczewce, z jaką rewolucją mamy do czynienia. III Ogólnopolska konferencja upowszechniająca działania Rady ds. Kompetencji w sektorze motoryzacyjnym ze szczególnym uwzględnieniem elektromobilności, która odbyła się on-line, miała znamienny tytuł: Nowe kompetencje na nowe czasy.

Joanna Szychowska, szefowa unitu w Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚ Komisji Europejskiej, przedstawiła wizję transformacji sektora motoryzacyjnego w Unii Europejskiej. Wskazała, że przemysł motoryzacyjny w Europie to bardzo szeroki ekosystem – daje zatrudnienie 13 mln osób, które muszą znaleźć dla siebie miejsce w zmieniającej się rzeczywistości. A rozwój elektromobilności pokazuje, że sektor motoryzacyjny zmienia się coraz dynamiczniej.

Rozwój kompetencji plus wartości

Punktem wyjścia do „gotowości do transformacji” jest zmiana systemu szkolnictwa, nie tylko zawodowego. Prof. Jerzy Hausner w swym wystąpieniu podkreślał, że w obliczu intensywnych przemian świata, w tym kolejnej fali technologicznej, systemy kształcenia pozostają daleko w tyle. Szczególnie musi zmienić się sposób kształtowania kompetencji - ich nabywania, ale i twórczej rekonfiguracji, w oparciu o kulturę i wartości. W wielu obszarach trzeba zapomnieć to, czego się nauczyliśmy i nauczyć się nowych rzeczy. Zamiast schematycznego myślenia, należy rozwijać w uczniach kreatywność. Myślenie schematyczne (mechaniczne) ułatwia co prawda standaryzację, może także zapewniać sprawność, ale kosztem umiejętności do adaptacji i rozwoju, które wymagają myślenia refleksyjnego.

- Świat jest poddany transformacji ku nieznanemu. Z tego powodu bardzo trudno jest sformułować długookresowy, strategiczny program rozwijania kompetencji potrzebnych za lat dziesięć, dwadzieścia, trzydzieści i więcej. Kompetencje przyszłości w większości nie są znane i nie mogą być znane, a podstawową „kompetencją przyszłości” jest umiejętność nabywania nowych kompetencji, które okażą się niezbędne w przyszłości. To oznacza, że młodych ludzi od najmłodszych lat należy przygotować do aktywnego uczestnictwa w procesie uczenia się przez całe życie i rozwijania przydatnych do tego umiejętności. Natomiast w przypadku ludzi dorosłych taką umiejętność trzeba wzmacniać i rozwijać - czytamy we wstępie do raportu Fundacji Gospodarki i Administracji Publicznej nt. „Poza horyzont. Kurs na edukację. Przyszłość rozwoju kompetencji w Polsce⁽¹⁾”.

Czytaj: [Wywiad] Świat może zmienić zbiorowa energia pojedynczych ludzi

Z punktu widzenia gospodarki

Jarosław Gowin, Minister Rozwoju, Pracy i Technologii, w trakcie dyskusji konferencyjnej stwierdził, że w transformacji w kierunku czwartej rewolucji technologicznej znaczącym zasobem staje się wiedza, a kluczową kompetencją ludzi i organizacji – sposób i szybkość jej pozyskiwania i wykorzystywania. - Na rynku pracy kształtowanym przez procesy automatyzacji i platformizacji odnajdą się tacy pracownicy, którzy bazując na zaawansowanych kompetencjach poznawczych, społecznych i cyfrowych będą potrafili dostosowywać profil swoich umiejętności do szybko zmieniających się oczekiwań pracodawców – wskazywał. Podkreślał przy tym, że niezwykle ważne stają się umiejętności miękkie, których nigdy nie zastąpi robot. Są to między innymi: umiejętność kompleksowego rozwiązywania problemów, krytyczne myślenie, kreatywność, zarządzanie ludźmi, współpraca, inteligencja emocjonalna, wnioskowanie i podejmowanie decyzji, negocjacje i elastyczność poznawcza.

Inspirujące przykłady kształcenia dualnego

Schodząc już zupełnie na ziemię, czyli w realia przedsiębiorstw (w tym przypadku motoryzacyjnych), poszukując pracowników szytych na miarę można by skonkludować: chcesz mieć dobrego pracownika? To sam go sobie wykształć!

Dr Ewa Łabno-Falęcka, dyrektor Komunikacji Marketingowej i Relacji Zewnętrznych Mercedes Benz Manufacturing Poland, podkreślała, że „ przemysł 4.0 to nie siła mięśni, ale umiejętności cyfrowe i kompetencje miękkie”, a w zakładzie w gminie Jawor na 1000 pracowników, 40 proc. stanowią kobiety (średnia europejska w koncernie to 15 proc.), co biorąc pod uwagę, że statystycznie współczynnik zawodowy kobiet w Polsce jest niższy niż w UE⁽²⁾, ma szczególne znaczenie. Koncern jest zaangażowany w proces edukacji swoich potencjalnych pracowników - współpracuje ze szkołami technicznymi z regionu, współtworzy programy nauczania, oferuje staże i praktyki.

Czytaj: Rynek pracy e-mobility w potrzebie – inżynierowie poszukiwani

Na kształcenie dualne stawia także Volkswagen Poznań, który w fabryce w Antoninku zatrudnia obecnie 11 tys. pracowników. - Przemysł 4.0 już się dzieje, czego przykładem jest m.in. to, że intensywnie inwestujemy w robotyzację (linia produkcyjna została wzbogacona o kolejne 450 robotów, których zadaniem będzie wykonywanie powtarzalnych procesów produkcyjnych. Dzięki temu stopień automatyzacji zwiększył się niemal dwukrotnie: z 43 proc. do ponad 80 proc.), ale strategiczne decyzje dotyczące inwestycji w edukację podjęliśmy już 15 lat temu. Współpraca z partnerami regionalnymi: szkołami i samorządami przynosi konkretne efekty – wskazywała Jolanta Musielak, członek zarządu ds. personalnych i organizacji w Volkswagen Poznań. Kształcenie mechatroników, automatyków, mechaników precyzyjnych, techników elektroników czy informatyków odbywa się poprzez specjalnie skonstruowany program nauczania. Do tego dochodzi praktyka pod okiem mistrza w zakładzie pracy. – Zatrudniliśmy już ponad 500 uczniów w ramach kształcenia uczniów w naszym zakładzie. Rok rocznie mamy ponad 100 osób w naszych klasach patronackich. Znakiem czasu jest to, że nie należy koncentrować się na tworzeniu 5-letnich programów nauczania, ale szybko reagować na rzeczywistość i planować raczej w krótszej perspektywie. Rynek bardzo szybko się zmienia, więc i program nauczania musi być na bieżąco korygowany. Megatrendy wyznaczają kierunek – akcentowała Jolanta Musielak.

W tej branży liczą się kompetencje techniczne, analityczne, ale i umiejętność współpracy na rzecz wspólnych celów i wartości. Rozwój wymaga kształcenia ustawicznego.

Czytaj: Zazielenianie kompetencji na polskim rynku pracy

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji