Jakich kompetencji potrzebuje wod-kan i przedsiębiorstwa zajmujące się rekultywacją?

© MH

W tym roku ruszyła Rada ds. Kompetencji w Sektorze Gospodarki Wodno-Ściekowej i Rekultywacji. Pierwsze posiedzenie miało miejsce w lutym br., a lada moment szykuje się kolejne⁽¹⁾. Czym zajmuje się rada? Jakie są priorytetowe wyzwania?

- Aktualne prace Rady skupiają się na opracowaniu rekomendacji dotyczących usług szkoleniowo-doradczych dla sektora, które będą uwzględniały stan pandemii. Przedsiębiorstwa sektora zajmujące się zaopatrzeniem w wodę i odbiorem ścieków muszą efektywnie funkcjonować bez względu na sytuację gospodarczą czy społeczną (…). Kontynuowane będą także badania potrzeb kwalifikacyjnych w sektorze – odpowiada redakcji dr inż. Krystian Szczepański, dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, wybrany na Przewodniczącego Rady ds. Kompetencji w Sektorze Gospodarki Wodno-Ściekowej i Rekultywacji w pierwszej kadencji. Jak mówi, pracodawcy podejmują próby przeprowadzenia szkoleń wewnętrznych zw. z funkcjonowaniem firmy w okresie pandemii. - Pracownikom często brakuje wystarczających kompetencji cyfrowych, aby efektywnie radzić sobie z dużą liczbą nowych technologii – dodaje Szczepański.

Choć w branży wod-kan obecnie nie przewiduje się zwolnień, drugi obszar działania Rady jest bardziej zagrożony. Przedsiębiorstwa zajmujące się rekultywacją (tak badaniami, projektami, jak i jej wykonaniem) mają ograniczoną ilość zleceń. - Podmioty zlecające (…) w większości same borykają się z trudnościami spowodowanymi pandemią koronawirusa. Powoduje to, że rekultywacja terenu schodzi na dalszy plan i nie jest priorytet w obecnej sytuacji, co zwiększa ryzyko zwolnień pracowników lub zamykania małych firm – stwierdza Szczepański. Dotychczasowe ograniczenia w funkcjonowaniu hoteli i restauracji były dodatkową trudnością w realizacji już pozyskanych zleceń, świadczonych często z dala od siedziby firmy.

O jakiej liczbie pracowników mowa?

Jak informuje Szczepański, sektor gospodarki wodno-ściekowej i rekultywacji został zdefiniowany w oparciu o definicje podane w PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności). Jako jego podstawę wybrano trzy grupy zaliczane do sekcji E:

• E36 Pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody
• E37 Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków
• E39 Działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami.

W tych grupach włączonych do gospodarki wodno-ściekowej (GWŚ) działa 5 359 przedsiębiorstw zatrudniających 80 548 pracowników (ramka).

- Te trzy grupy wzajemnie zazębiają się w zakresie funkcjonowania przedsiębiorstw. Stan gruntów, wód powierzchniowych i podziemnych determinuje jakość wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi, stąd zasadne jest powiązanie z rekultywacją⁽²⁾. Przygotowanie do pracy w przedsiębiorstwach zajmujących się zaopatrzeniem w wodę, gospodarką ściekową i rekultywacją terenu można traktować łącznie, gdyż pracownicy tych trzech typów przedsiębiorstw powinni posiadać tę samą wiedzę podstawową – komentuje przewodniczący Rady. Pełnych danych co do struktury zatrudnienia w sektorze i kompetencji nie ma. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wyłania obecnie w przetargu wykonawcę Branżowego Bilansu Kapitału Ludzkiego, który będzie zbierał takie dane.

Węgierski sposób na lukę pokoleniową

Badania trwają, już jednak wiadomo, że poszukiwana w branży jest znajomość innych niż ochrona środowiska sektorów. Brakuje np. informatyków i specjalistów od systemów sterowania przemysłowego (SCADA), zajmujących się PR czy zarządzaniem personelem pracującym w trybie ciągłym. Główne jednak wyzwanie stanowi luka pokoleniowa. – Największymi bolączkami sektora jest brak pracowników wykwalifikowanych pod kątem potrzeb sektora i (…) rosnąca średnia wieku pracowników przedsiębiorstw – mówi Szczepański.

Analogiczny problem sygnalizują Węgrzy, gdzie niemal 60 proc. zatrudnionych ma co najmniej 45 lat. - Węgrzy zdają sobie sprawę z tego, że ci pracownicy przejdą na emeryturę w ciągu najbliższych 20 lat, więc konieczna jest pilna rekrutacja, aby wiedza mogła być dzielona między pokoleniami – pisze Klara Ramm, ekspert Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie po spotkaniu federacji EurEau⁽³⁾. - Młodzież zapoznaje się z działalnością branży także podczas obozów letnich. Ciekawą inicjatywą jest „Infomobil” – pojazd odwiedzający szkoły i miasta, który jest miejscem spotkań profesjonalistów z zainteresowanymi sektorem mieszkańcami – czytamy dalej. Dwuletnie staże w przedsiębiorstwach wod-kan oferowane są z kolei w Holandii.

Na polskim podwórku obecnie trwają badania, które pozwolą określić m.in. jakie kompetencje posiadają aktualnie polscy absolwenci kierunków związanych z rekultywacją, a jakich kompetencji oczekują od nich potencjalni pracodawcy. Taka wiedza ma pozwolić na przygotowanie propozycji zmian legislacyjnych w obszarze edukacji i jej dostosowania do potrzeb rynku pracy w sektorze rekultywacji. Rekomendacje dotyczące potrzeb szkoleniowo-doradczych mają pozwolić PARP na wyłonienie operatora ww. usług, z których będą mogli skorzystać pracownicy przedsiębiorstw sektora.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog