Reforma odpadowa na dwa tempa: liczenie poziomu recyklingu i uwolnienie rynku spalarniowego

© Peter

Zmiana w metodzie obliczania poziomów recyklingu za 2020 r., jaką zaproponowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska⁽¹⁾ w projekcie nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie⁽²⁾, ma uchronić samorządy przed gigantycznymi karami. Jednak to tymczasowe rozwiązuje, które nie rozwiązuje meritum problemu.

Czytaj: Źle się dzieje z recyklingiem. UE może nie spełnić celów w tym zakresie

Jak czytamy w Ocenie Skutków Regulacji (OSR), zmiany zawarte w projekcie ustawy mają na celu m.in. zagwarantowanie osiągnięcia przez gminy poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych poprzez:

• wprowadzenie przepisu dotyczącego obliczania poziomu recyklingu i przygotowanie do ponownego użycia za rok 2020 nadal metodą odnoszącą się do 4 frakcji odpadów, a nie wszystkich wytworzonych odpadów (metoda umożliwi wykazanie wyższego poziomu recyklingu w raporcie dla Komisji Europejskiej);
• zastosowanie metody odnoszącej się do wszystkich wytworzonych odpadów dopiero do obliczania poziomu od roku 2021 (umożliwiają to regulacje UE);
• oraz zmianę przepisów odnoszących się do celów w zakresie recyklingu na poszczególne lata: 2020, 2025, 2030, 2035 (bez wskazywania, że muszą być one osiągane w każdym poszczególnym roku).

Szybka ścieżka, błyskawiczne konsultacje

Autorzy regulacji argumentują, że brak zmiany sposobu liczenia poziomu recyklingu za rok 2020 może doprowadzić do strat budżetów gminnych z tytułu nakładanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska kar szacowanych w skali całego kraju na ok. 900 mln zł. W OSR dodano, że projekt ustawy nie był poddany pre-konsultacjom, a z uwagi na pilny charakter proponowanych zmian - powinny zostać uchwalone do końca roku 2020 r. czas na zgłaszanie uwag został skrócony do … 3 dni.

Zmiany w ustawie o odpadach

Nowela ma skutkować też poważnymi zmianami ustawy o odpadach. Mec. Maciej Kiełbus, partner w Kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partnerzy w Poznaniu, w rozmowie z redakcją stwierdził, że jest zaskoczony, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska zdecydowało się na pracę nad nowelizacją ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw na dwa tempa. Mianowicie, wczoraj opublikowano założenia do tejże nowelizacji na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów⁽³⁾, które mają szerszy charakter niż projekt ustawy nowelizującej zawieszony na Rządowym Centrum Legislacji. - Z informacji, jakie pojawiły się w mediach społecznościowych, wynika, że minister Jacek Ozdoba podjął decyzję, że nowelizacja będzie wprowadzona w dwóch ustawach, w tym pilna ścieżka będzie dotyczyła sposobu obliczania poziomów recyklingu, a cała reszta ma być procedowana w drugiej nowelizacji. Lepszym kierunkiem byłaby kompleksowa nowelizacja, a nie takie fragmentaryczne działania, bo w efekcie, to co widzimy, to jedynie produkt „nowelopodobny” – przekonuje Kiełbus. Regulacje dotyczące rozszerzonej odpowiedzialności producenta będą procedowane równolegle, więc możemy mieć do czynienie z trzema nowelizacjami w krótkim czasie.

Spalarnia w każdym powiecie?

Elektryzującą zmianą, jaką zawiera projekt, jest usunięcie z ustawy o odpadach 30-proc. limitu udziału termicznego przekształcania odpadów komunalnych i pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych wraz z przepisami z nim związanymi, w tym uchylenie upoważnienia do wydania przez ministra właściwego ds. klimatu rozporządzenia w sprawie listy spalarni.

Czytaj: Liczba spalarni w Polsce. Wystarczająca czy nie?

Czy to dobry kierunek? Na pewno, zaskakujący. - Odnoszę wrażenie, że cały czas nie mamy pomysłu, jakie zająć stanowisko wobec spalarni: jednym ruchem przechodzimy od systemu reglamentowanego (restrykcyjnego) do bardzo liberalnego. Najważniejszym odnośnikiem, którego w żadnym razie nie możemy tracić z horyzontu, są wymagane poziomy recyklingu. Zaproponowana w nowelizacji zmiana dotycząca sposobu liczenia poziomów recyklingu jest zmianą krótkoterminową i dotyczy tylko bieżącego roku – komentuje mec. Kiełbus.

Autorzy noweli uzasadniają, że „wiele samorządów postuluje wprowadzenie rozwiązań umożliwiających budowę niewielkich lokalnych spalarni odpadów, które jednocześnie będą pełnić rolę lokalnych ciepłowni, co w związku z likwidacją starych jednostek węglowych będzie także odpowiedzią na lokalne zapotrzebowanie na ciepło systemowe”. Jednak, jak zauważa nasz ekspert, trzeba brać pod uwagę, komu pierwszemu uda się zrealizować inwestycję spalarniową. Inwestycje samorządowe będą miały tę przewagę, że zapewnią sobie strumień odpadów, czego nie uda się już zrobić inwestycjom prywatnym (chyba że działają w trybie partnerstwa publiczno-prywatnego). - Jeszcze raz powtórzę, spalarnia nie zastąpi systemu recyklingu, ma być jedynie pewnym domknięciem systemu i stanowić alternatywę względem składowania, a nie względem instalacji recyklingowych - konkluduje.

Nowy moduł w BDO poczeka

Ze względu na prowadzone równolegle prace nad projektem ustawy dotyczącym systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), który przewiduje zmiany m.in. w zakresie dokumentów potwierdzających recykling/odzysk, w projekcie przewiduje się przesunięcie uruchomienie modułu potwierdzeń w ramach systemu BDO z 1 stycznia 2021 r. na dzień 1 stycznia 2022 r. Ma to uniknąć konieczności modyfikacji tego modułu po kilku miesiącach od jego uruchomienia i kosztów z tym związanych.

Czytaj: #CzytstośćPLUS, czyli propozycje zmian w przepisach dot. gospodarki odpadami

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.