Antropocen znalazł swój geologiczny punkt odniesienia

Antropocen znalazł swój geologiczny punkt odniesienia
© Anton Balazh

Istnienie antropocenu jest bliskie od formalnego potwierdzenia przez społeczność naukową. Podczas spotkania w dniu 11 lipca br. w Instytucie Geoantropologii Maxa Plancka w Jenie w Niemczech, naukowcy z Grupy Roboczej ds. Antropocenu (AWG) Międzynarodowej Komisji Stratygrafii (ICS) wybrali miejsce, które mogłoby służyć jako punkt odniesienia dla nowej epoki geologicznej: jezioro Crawford w Kanadzie.

Kanadyjska pamięć ludzkości

Jezioro to, położone zaledwie 62 kilometry na południowy zachód od Toronto, zostało wybrane spośród kilkunastu innych potencjalnych lokalizacji na całym świecie z wielu powodów. Pierwszym z nich była łatwość dostępu dla każdego badacza, zarówno pod względem praktycznym, jak i regulacyjnym. W Kanadzie jezioro Crawford jest przedmiotem regionalnej strefy ochrony przyrody oraz obszarem o znaczeniu przyrodniczym i naukowym dla prowincji Ontario.

Czytaj też: Antropocen w liczbach. Raporty o oddziaływaniu człowieka na planetę

Przy powierzchni 2,4 hektara i głębokości 24 metrów, ten zbiornik wodny jest przede wszystkim meromiktyczny⁽¹⁾: otoczony lasami, osłonięty od wiatru lub silnego przepływu rzeki, pozostaje nieruchomy, czasem przez kilka dziesięcioleci, pozwalając na sedymentację i konsolidację osadów przez wszystkie pory roku, rok po roku, bez zakłócania całego procesu.

- Ta zdolność do dokładnego archiwizowania informacji geochemicznych, które można następnie porównać z innymi danymi dotyczącymi głównych zmian środowiskowych, czyni to miejsce szczególnie ważnym - wskazuje Simon Turner, geolog z University College London i sekretarz grupy roboczej ds. antropocenu. Różne warstwy osadowe (lub warwy) jeziora zostały już zbadane i umożliwiły na przykład odtworzenie sposobu życia rdzennych mieszkańców Kanady w XV wieku, w szczególności przy użyciu skamieniałych pyłków kukurydzy

Era nuklearna, znacznik antropocenu

Wśród znaczników antropocenu obecnych na dnie jeziora Crawford naukowcy znaleźli popiół ze spalania ropy naftowej i węgla, metale ciężkie, takie jak miedź i ołów, oraz mikroplastik. Ich uwagę przykuło w szczególności jedno: obecność plutonu. Ten pierwiastek, rzadko lub tylko w śladowych ilościach występujący w przyrodzie, wykazuje bezprecedensowe stężenia w warstwach datowanych po 1950 roku. W dniu 1 listopada 1952 r. Stany Zjednoczone przeprowadziły pierwszą próbną eksplozję bomby wodorowej w ramach operacji "Ivy Mike" na atolu Eniwetok na Pacyfiku. Zdarzenie spowodowało wytworzenie radioaktywnych izotopów plutonu i nieznanych dotąd metali ciężkich (einsteinium i fermium).

- Taka obecność plutonu daje nam niezaprzeczalny wyznacznik momentu, w którym ludzkość stała się taką siłą geologiczną, że mogła pozostawić niespotykany w skali minionych czasów ślad - wskazuje Andrew Cundy, badacz radioaktywności środowiska na Uniwersytecie w Southampton i członek AWG. Wspomniany test atomowy, jak i cały początek ery nuklearnej, zbiega się z tym, co naukowcy nazywają "wielkim przyspieszeniem", czyli gwałtownym wzrostem działalności człowieka o dużym wpływie na środowisko - szczególnie w zakresie zużycia energii i paliw - zapoczątkowanym po II wojnie światowej. Zdaniem naukowców zjawisko to uosabia moment, w którym holocen, epoka geologiczna, która rozpoczęła się po ostatniej epoce lodowcowej 11 700 lat temu (i dlatego jest znana jako "interglacjał"), ustępuje miejsca antropocenowi. Jeśli jezioro Crawford uzyska konsensus, uczyni to „crawforden” pierwszym wiekiem 39. epoki geologicznej w historii Ziemi.

Formalne zatwierdzenie w 2024 r.

Pozornie nieistotny, wybór ten jest w rzeczywistości niezbędny do stworzenia naukowego konsensusu w sprawie antropocenu. Po zatwierdzeniu, to kandydujące miejsce można będzie uznać za Globalny Punkt Stratotypowy (GSP), często symbolizowany lokalnie przez złoty gwóźdź⁽²⁾, który zapewnia społeczności naukowej namacalne i dostępne odniesienie do granicy geologicznej. Tylko pod tym warunkiem Międzynarodowa Unia Nauk Geologicznych (IUGS) może oficjalnie ratyfikować propozycję epoki geologicznej i w tym przypadku zakończyć debatę, która trwała ponad dwadzieścia lat: uznać, że konsekwencje działalności człowieka mają taki wpływ na naszą planetę, że rzeczywiście pozostawiają geologiczny ślad na skorupie ziemskiej. Geolodzy ICS oficjalnie zatwierdzą tę decyzję do końca roku, przed ostatecznym głosowaniem IUGS w 2024 roku.

Tekst: Félix Gouty, Actu-Environnement
Artykuł przetłumaczony maszynowo i zaadaptowany przez redakcję Teraz Środowisko.

Materiał został przygotowany we współpracy z francuską redakcją Actu-Environnement.com