NIK o ochronie przeciwpowodziowej na Odrze i Wiśle

© mariusz szczygieł

Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła zgodność wydatków w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry i Wisły (Projektu OPDOW) z celami pożyczki od Banku Światowego, wykazała jednak przesunięcia terminów zakończenia realizacji zadań. Opublikowano wyniki siódmej już kontroli sprawozdania finansowego przedsięwzięcia, które ma zapewnić zabezpieczenie przeciwpowodziowe w dorzeczu Środkowej i Dolnej Odry oraz Górnej Wisły.

Wartość projektu, którego audytorem NIK jest od 2017 roku, wyniosła w zeszłym roku ponad 1,2 mld euro. Całość realizowana jest przy wsparciu międzynarodowych instytucji finansowych, w tym Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Banku Światowego) oraz Banku Rozwoju Rady Europy, a także ze środków Funduszu Spójności i budżetu państwa⁽¹⁾. Tegoroczną kontrolę P/23/086 przeprowadziła wrocławska delegatura NIK, sprawdzając wydatki poniesione przez sześć jednostek – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie, Biuro Koordynacji Projektu OPDOW przy Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej PGW Wody Polskie oraz Regionalne Zarządy Gospodarki Wodne Wód Polskich w Krakowie, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu. Objęte badaniem wydatki jednostek sięgnęły kwoty niecałych 943 mln zł (942 704 443,96 zł), czyli 82,8% całości wydatków w ramach Projektu w 2022 r. Jak informuje NIK, „celem tej kontroli była ocena sporządzenia sprawozdania finansowego z realizacji Projektu OPDOW oraz wydatkowania środków na jego realizację pod kątem rzetelności, zgodności z przepisami prawa i zasadami należytego zarządzania finansami”, a sprawozdanie z kontroli przekazano m.in. do Banku Światowego.

Czytaj także: NIK krytycznie o działaniach wobec kryzysu na Odrze. Opublikowano wyniki kontroli

Porządek z wydatkami, przekroczone terminy

Izba stwierdziła, że wydatki były zgodne z celami określonymi w Umowie Pożyczki 8524 PL zawartej między Polską a Bankiem Światowym, a także z celami i zasadami realizacji Projektu. Ich wartość w sprawozdaniu finansowym za 2022 r. ujęto prawidłowo.

Równocześnie NIK wskazuje na występujące opóźnienia – 9 marca br. na 66 zadań objętych planem zamówień 55 miało przesuniętą datę zakończenia realizacji, z czego 23 od 24 do 54 miesięcy. Niektóre z zadań wydłużyły się jeszcze od ubiegłorocznej kontroli. Finalizacja pięciu zadań jest planowana na pierwszy lub drugi kwartał 2025 r. przy czym cały Projekt ma się zakończyć 30 czerwca 2025 r. Jak komentuje Izba, „ponieważ od dnia zakończenia kontroli NIK nie rozstrzygnięto postępowań przetargowych na te zadania, istnieje ryzyko dalszych przesunięć terminów ich zakończenia lub wyłączenia z realizacji w ramach Projektu OPDOW”. W ubiegłym roku nie rozwiązano także problemu sfinansowania zadań w kwocie 50 mln euro, którą początkowo miał wyasygnować Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodne . NIK zaznacza, że sfinansowanie zawartych kontraktów wymaga pełnej przewidzianej kwoty 1,2 mld euro, a luka finansowa według stanu na 23 kwietnia br. była szacowana na ponad 401 mln zł (401 353 665,81 zł). Na mocy zawartej umowy państwo polskie zobowiązało się zapewnić fundusze wymagane przy realizacji Projektu.  Zaangażowane czasowo środki własne jednostek realizujących Projekt wyniosły ponad 548 mln zł (548 188 446,29 zł), które następnie zrefundowano dotacjami; jak pisze NIK, wynikało to z długiego uzgadniania umów dotacji i przeciwdziałania naliczaniu odsetek przez kontrahentów za nieterminowe płatności.

Szymon Majewski
Dziennikarz