ROP w Polsce, czyli kolejne propozycje organizacji samorządowych

© Bits and Splits

Debata o kształcie polskiego systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) trwa już od dłuższego czasu. Wcześniej swoje stanowisko w tej sprawie przedstawił m.in. Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK wraz z czterema innymi wiodącymi organizacjami zrzeszającymi producentów (więcej tutaj) oraz Związek Miast Polskich (o czym pisaliśmy tu). Zainteresowane strony niejednokrotnie proponowały sprzeczne ze sobą opinie. I nie inaczej jest w przypadku dwóch najnowszych stanowisk.

UMP: Dwuskładnikowa opłata i Urzędy Marszałkowskie w roli regulatora

10 czerwca br. Unia Metropolii Polskich⁽¹⁾ (UMP) przyjęła stanowisko w sprawie wprowadzenia ROP. Unia przypomina, że rolą ROP-u ma być realizacja założeń gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). - Punktem wyjścia winno być kwalifikowanie opakowań już na etapie projektowania lub importu pod kątem ich możliwości poddania procesom recyklingu/odzysku i w zależności od potwierdzenia tej możliwości zupełnie różne nałożenie obciążeń finansowych przypisanych wprowadzającemu na rynek – czytamy w stanowisku UMP. Jak dodano, weryfikacja ta ma zmienić podejście producentów, bowiem „wielokrotnie wyższe koszty wprowadzania opakowań nie nadających się do ponownego użytkowania są skutecznym narzędziem blokującym ich stosowanie”.

Czytaj też: [Opinia eksperta] System kaucyjny. To nie takie proste

Jednym z elementów dobrze funkcjonującego ROP jest - zdaniem UMP - dwuskładnikowa stawka za wprowadzanie produktów na rynek. - Pierwszym elementem powinna być stała opłata od wprowadzenia opakowania na rynek, która powinna pokrywać koszty zbierania i odzysku odpadów. Kolejnym elementem powinna być opłata zmienna, zróżnicowana i uzależniona m.in. od rodzaju wprowadzanego opakowania (szkło jako bardziej ekologiczne obłożone byłoby niższą opłatą niż np. tworzywo sztuczne), stopnia wykorzystania recyklatu do produkcji opakowania, w którym wprowadzony został na rynek produkt – podano. - Przychód z tej opłaty powinien być przeznaczony na pokrycie kosztów recyklingu (w tym dofinansowanie instalacji recyklingu) – dodano.

Uzyskiwane w ten sposób środki finansowe kierowane miałyby być wówczas do instytucji wdrażającej. W roli regulatora systemu UMP widzi Urzędy Marszałkowskie, które mogłyby wykorzystać istniejące struktury i zadania – tj. sprawozdawczość i Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). Rozwiązanie zaproponowane przez Unię pozwoliłoby uniknąć kolejnych rewolucji w gospodarce odpadami, gdyż zmiany dokonałyby się z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury. - Powyższe rozwiązanie nie generuje powstawania nowego pośrednika w dystrybuowaniu środków z opłaty produktowej (tj. organizacje ROP opakowań), lecz zakłada wykorzystanie potencjału ludzkiego np. w urzędach marszałkowskich wyspecjalizowanych dziś w dystrybucji środków UE – argumentuje UMP.

ZSP: Jedna opłata, jeden regulator i jeden operator

23 czerwca br. z kolei swoje rekomendacje w sprawie ROP przedstawił Związek Samorządów Polskich (ZSP). Zdaniem Związku⁽²⁾ system powinien być prosty i obejmować jedną opłatę, jednego regulatora i jednego operatora. - Wprowadzający wnoszą jedną opłatę wg stawek zróżnicowanych dla poszczególnych rodzajów odpadów w zależności od kosztów ich przetwarzania. Środki pochodzące z opłaty trafiają w szczególności do gmin odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami i do recyklerów czyniąc ich działalność opłacalną - czytamy w stanowisku ZSP. - Ideą tego jest zróżnicowanie opłat, gdzie wyższe byłyby opłaty za opakowania bezzwrotne niż wielokrotnego użytku, co z ekonomicznego punktu widzenia zmusiłoby producentów do zrezygnowania z wprowadzania do obrotu opakowań bezzwrotnych – dodano.

Czytaj też: [Opinia eksperta] Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta – wolny rynek, ale w przemyślanych ryzach prawnych

Propozycja ZSP przewiduje, że wprowadzający produkty uczestniczyć będą w kontroli systemu w zakresie adekwatności stawek wnoszonych przez nich opłat do kosztów gospodarowania poszczególnymi rodzajami odpadów poprzez uczestnictwo w Radzie Regulatora. W ocenie Związku naturalnym pretendentem do tej roli jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak argumentuje ZSP, NFOŚiGW jest instytucją publiczną powołaną w celu finansowania ochrony środowiska. 30-letnie doświadczenia, w tym także związane z wdrażaniem ROP poprzez m.in. dofinansowanie zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji czy gospodarowanie opłatami produktowymi wnoszonymi przez wprowadzających, „czynią NFOŚiGW współdziałającego z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska, naturalny wybór podmiotu do pełnienia funkcji Regulatora – operatora ROP”.

- Jesteśmy przekonani, że proponowane rewolucyjne rozwiązanie uzdrowi konkurencję na rynku odpadowym, wymusi na producentach opakowań proekologiczne podejście, radykalnie wzmocni kondycję rynku recyklerów i w konsekwencji przyczyni się do tego co najważniejsze – finansowego odciążenia mieszkańców – piszą w liście do prezydenta i premiera Adam Ciszkowski, prezes ZSP, i Remigiusz Górniak, wiceprezes Związku.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.