© illustrez-vous
Parma w ciągu 4,5 roku zmniejszyła ilość wytwarzanych odpadów komunalnych o 15 proc. i zwiększyła selektywną zbiórkę z 48,5 proc. do 72 proc. Znacząco spadła w tym mieście także ilość odpadów resztkowych – redukcja wyniosła prawie 60 proc. pomiędzy 2011 a 2015 rokiem. W ciągu pierwszych pięciu miesięcy 2016 roku obserwowano dalszy spadek całkowitej ilości wytwarzanych odpadów oraz odpadów resztkowych.
Parma leży w regionie Emilia-Romania, w którym przeciętny mieszkaniec wytwarza rekordową ilość 636 kg odpadów komunalnych (dane z 2014 roku). To o ponad 160 kg więcej niż wynosi średnia unijna. Parma nie była pod tym względem lepsza - radykalne zmiany nastąpiły dopiero po opracowaniu przez nowe władze lokalne strategii "zero odpadów". Potrzeba takiej strategii wiązała się, podobnie jak w przypadku innego opisanego przez nas miasta we Włoszech, z niechęcią mieszkańców do budowy spalarni odpadów.
Odbiór od drzwi do drzwi i oddzielnie - bioodpadów
Parma rozpoczęła realizację strategii zero waste od poprawy systemu selektywnej zbiórki (choć pod koniec 2012 r. jej poziom i tak był wysoki - sięgał 48,2 proc.), przede wszystkim wprowadzając odbiór odpadów od drzwi do drzwi i oddzielny odbiór bioodpadów. System ten zastosowano początkowo w zabytkowym centrum, sukcesywnie rozszerzając go na pozostałe dzielnice. Półtora roku później już we wszystkich dzielnicach zbierano do pojemników ustawionych przy domach cztery frakcje: bioodpady, papier i tekturę, opakowania oraz odpady resztkowe. Następnie wprowadzono oddzielny odbiór szkła oraz pozostałą, lekką frakcję opakowań (tworzyw i metali).
Częstotliwość odbioru odpadów od drzwi do drzwi zależy od gęstości zaludnienia i na przykład bioodpady odbiera się częściej w centrum miasta niż w dzielnicach mieszkalnych. Na przedmieściach pojemniki na bioodpady są też większe, 120-litrowe. Odpady resztkowe w centrum są zbierane do 50-litrowych worków. Ponadto w centrum odpady wywożone są nocą, natomiast w dzielnicach mieszkalnych - rano.
Od wprowadzenia PAYT ilość odpadów resztkowych spada
Ważną zmianą wprowadzoną niedawno, bo w drugiej połowie 2015 r., jest sposób płacenia za odpady w formie PAYT (ang. pay as you throw), czyli „płać za tyle, ile wytwarzasz”. Opłata dla każdego gospodarstwa ma dwa główne składniki: stały, zależny od liczby osób i powierzchni gospodarstwa domowego oraz zmienny, uzależniony od ilości wytwarzanych odpadów resztkowych obliczanej na podstawie liczby odebranych worków lub pojemników oraz tego, czy bioodpady są kompostowane przydomowo. Stała część opłaty pokrywa minimalną liczbę odbiorów odpadów resztkowych, jej celem jest też zapobieżenie nielegalnemu pozbywaniu się śmieci. Dodatkowa ilość odpadów resztkowych jest odbierana po cenie 0,7 euro za worek, 1,4 euro za pojemnik i 4,2 euro za kontener. Rodziny, które używają jednorazowych pieluch, nie są obciążone opłatą za tę dodatkową ilość.
Od wprowadzenia systemu PAYT ilość odbieranych odpadów resztkowych ustawicznie spada i obecnie już tylko 25 proc. mieszkańców wystawia swój pojemnik przy każdym cyklu odbioru odpadów.
Operator systemu oraz służby ochrony środowiska w Parmie pilnują, aby selektywna zbiórka odbywała się prawidłowo, a mieszkańcy otrzymywali informacje zwrotne.
Eko-punkt i eko-ciężarówka
Dwa ciekawe elementy systemu to eko-punkt i eko-ciężarówka. Eko-ciężarówka kursuje po historycznym centrum miasta na stałej trasie i z określonymi przystankami. Jeździ tylko w te dni, w które nie ma zwykłego odbioru odpadów. Na każdym przystanku w ciągu minimum półgodzinnego postoju przyjmuje odpady resztkowe oraz lekkie opakowania. Resztkowe przyjmowane są za opłatą 0,7 euro za 50-litrowy worek poprzez oznakowanie identyfikujące właściciela umieszczone na każdym worku.
Eko-punkt przywodzi na myśl rodzime miniPSZOKi, tyle że jest zautomatyzowany. To niewielki pawilon z otworami, do których można wrzucać surowce wtórne i odpady resztkowe. Mieści osiem pojemników mobilnych i mogą z niego korzystać osoby wyposażone w specjalne karty użytkownika. Odpady nadające się do recyklingu są przyjmowane bezpłatnie, natomiast resztkowe można oddać po cenie 0,7 euro za 50-litrowy worek. Na początku 2016 r. otwarto cztery eko-punkty zlokalizowane na obrzeżach Parmy, a do końca roku planuje się cztery następne.
Eko-punkt i eko-ciężarówka obejmują zaledwie 1 proc. wszystkich odbieranych odpadów w Parmie - na przykład cztery eko-punkty wykorzystywane są codziennie przez średnio 20 osób. Uznano jednak, że mogą np. łagodzić konflikty wywołane przez system odbioru odpadów od drzwi do drzwi; pełnią ponadto rolę edukacyjną.
Koszty całkowite systemu niższe o 450 tys. euro
Chociaż koszty zbiórki i pracy wzrosły wraz z wprowadzeniem odbioru od drzwi do drzwi i nowej frakcji odpadów, to zyski z tytułu sprzedaży wysokiej jakości materiałów skoczyły z 805 tys. euro w 2013 do 1,34 mln euro rok później. Ponadto zmniejszeniu o blisko 3,5 mln euro uległy roczne koszty unieszkodliwiania odpadów. Reasumując, koszty całkowite udało się obniżyć o 450 tys. euro.
Nowe cele i pomysły
Parma nie zamierza spocząć na laurach - wyznacza sobie kolejne cele. Chce np. osiągnąć 80-proc. poziom selektywnej zbiórki i zmniejszyć ilość odpadów resztkowych do 100 kg na osobę na koniec 2016 r.
Miasto wprowadza też kolejne innowacje. W kwietniu br. otwarto centrum ponownego użycia obok istniejącego punktu zbierania odpadów. Jego celem jest nadawanie produktom nowego życia, ponadto stworzenie nowych, lokalnych miejsc pracy i edukacja. Rozważa się także wprowadzenie zbiórki odpadów resztkowych na żądanie czy przykrawężnikowy odbiór odpadów ogrodowych i szkła. Będą też promowane pieluchy wielokrotnego użytku.
Z pełną wersją studium przypadku Parmy można zapoznać się tutaj.
Ewa SzekalskaDziennikarz
