Zapobiec 87 tys. przedwczesnych zgonów. Apel o szybkie wdrożenie nowych norm jakości powietrza

© dStudio

Nadchodzą kluczowe rozstrzygnięcia na temat dopuszczalnych norm jakości powietrza w Unii Europejskiej. O poparcie przez polski rząd i europosłów ambitnych przepisów zrewidowanej dyrektywy apeluje Fundacja ClientEarth. Organizacja przypomina – tylko na astmę choruje w naszym kraju 2 mln ludzi.

Propozycja nowelizacji dotychczasowej dyrektywy w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy z 21 maja 2008 r. wyszła od Komisji Europejskiej w październiku 2022 r. Komisji przyświecał cel dostosowania obowiązujących norm do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która przedstawiła nowe wytyczne co do pyłów zawieszonych PM10 i PM 2,5, dwutlenku azotu (NO₂), dwutlenku siarki (SO₂), ozonu (03) oraz tlenku węgla (CO). Mimo zauważalnej poprawy jakości powietrza w Europie (także w Polsce) zanieczyszczenia nadal pociągają za sobą ofiary śmiertelne – według danych Europejskiej Agencji Środowiska, w 2021 r. nadmierne stężenie pyłu PM 2,5 mogło doprowadzić do co najmniej 253 tys. przedwczesnych zgonów. W toku procesu legislacyjnego WE wrześniu ub.r. głos w sprawie zabrał Europarlament, rekomendując równocześnie przesunięcie wprowadzenia przepisów na rok 2035. Dwa miesiące później swój mandat negocjacyjny przyjęła Rada UE; zgodnie z nim dopuszczalne normy stężenia pyłu PM 2,5 mają wynieść 10 µg/m³, a dwutlenku azotu - 20 µg/m³.

Czytaj też: GIOŚ potwierdza skok zanieczyszczenia pyłami w Sylwestra. Tymczasem, na horyzoncie zaostrzenie norm

Możliwe odszkodowania dla ofiar smogu

Z informacji przekazanych przez Fundację ClientEarth wynika, że porozumienie krajów członkowskich na temat nowej dyrektywy może zostać osiągnięte w nadchodzących tygodniach.  Zanim jednak do tego dojdzie, potrwają jeszcze rozmowy w ramach Komitetu Stałych Przedstawicieli przy Radzie (Coreper).  – Dyskusja toczy się za zamkniętymi drzwiami, dotyczy jednak kluczowych zapisów dyrektywy, takich jak m.in. termin osiągnięcia nowych limitów stężeń zanieczyszczeń. Chodzi o to, czy nowe, zaostrzone normy jakości powietrza będą obowiązywać od 2030 czy 2040 r. Na stole leżą propozycje nawet 10-letnich derogacji zależnych od poziomu PKB oraz innych wskaźników rozwojowych. Zależy nam, aby polski rząd poparł najambitniejszą wersję przepisów. W ten sposób będzie mógł skuteczniej chronić zdrowie mieszkańców Polski. Pozwoli to też uniknąć przedwczesnych śmierci z powodu zanieczyszczenia powietrza – poinformowała nas Fundacja ClientEarth.W przedstawionym komunikacie Fundacja informuje, że zgodnie z nową dyrektywą osoby, które zachorowały wskutek zanieczyszczeń powietrza, będą mogły dochodzić wypłacanych z tego tytułu odszkodowań.

Czytaj też: 2 mld zł dla Czystego Powietrza. Fundacja Instrat i Polski Alarm Smogowy chcą ratować program

Daty mają znaczenie

Przywoływany przez ClientEarth pulmonolog oraz specjalista chorób wewnętrznych, prof. Tadeusz Zielonka, przypomina, że według WHO zanieczyszczenie powietrza szkodzi nie tylko układowi oddechowemu, ale wszystkim tkankom w ludzkim organizmie. O postępujących wskutek smogu osłabieniu funkcji poznawczych, chorobach sercowo-naczyniowych i układu krążeniowego czy zwiększonym ryzyku zachorowania na nowotwory złośliwe, przypomniała niedawno także Koalicja Lekarzy i Naukowców na rzecz Zdrowego Powietrza. Termin wprowadzenia nowych przepisów to według ClientEarth jedna z najważniejszych stawek jakie wiążą się z ostatecznym kształtem dyrektywy. - Przesunięcie wejścia w życie wymogów z 2030 na 2040 r. poskutkuje 87 tys. przedwczesnych zgonów Polek i Polaków – mówi organizacja, odwołując się do badania opublikowanego na łamach czasopisma International Journal of Public Health⁽¹⁾. - Polska jest jednym z największych krajów UE i to właśnie stanowisko polskiego rządu może być decydujące dla szybszej poprawy jakości powietrza w całej Unii. Apelujemy do rządu, aby w ramach Rady UE poparł przepisy, które pozwolą przyspieszyć walkę ze smogiem, a tym samym ochronić życie i zdrowie milionów ludzi – stwierdza reprezentująca Fundację mecenas Agnieszka Warso-Buchanan.Zwracając się do naszych władz, ClientEarth opublikowała również spot, w którym występują osoby chorujące na astmę oraz ich rodziny⁽²⁾.

Szymon Majewski
Dziennikarz