Sławomir MazurekPodsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska © MŚ
Teraz Środowisko: Panie Ministrze, jakie zmiany prawne w gospodarce odpadami ostatnich lat uznaje Pan z perspektywy czasu za kluczowe?
Sławomir Mazurek: Jednym z kluczowych działań było moim zdaniem wprowadzenie jednolitych zasad selektywnego zbierania odpadów komunalnych w całym kraju, w podziale na cztery frakcje (szkło, papier, metale i tworzywa sztuczne, w tym opakowania wielomateriałowe oraz odpady ulegające biodegradacji). Dotychczas gminy organizowały system selektywnego zbierania samodzielnie, niejednokrotnie ustanawiając prosty podział na odpady mokre oraz suche. Taki sposób nie dawał jednak dobrej jakości surowca, co wpływało później negatywnie na stan techniczny instalacji przetwarzających odpady. Wszystko to zaś skutkowało niskim poziomem recyklingu i przygotowania do ponownego użycia takich frakcji odpadów, jak papier, metale, tworzywa sztuczne czy szkło. Ponadto, uchwalona została nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zgodnie z którą od 1 stycznia 2018 r. lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego nie mogą być już oferowane za darmo w punktach sprzedaży. Pozytywne efekty wpływu tych regulacji są już widoczne w sklepach – coraz częściej korzystamy z toreb wielokrotnego użytku zamiast torebek jednorazowych.
TŚ: Nie wszystkie reformy widać jednak „gołym okiem”...
SM: To prawda. Były też istotne dla branży zmiany techniczne, jak np. ta dotyczące bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). Nowelizacja ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw rozszerzyła zakres BDO o moduł elektronicznej ewidencji odpadów. Zmiany te wzmocnią Inspekcję Ochrony Środowiska w walce z „szarą strefą” w gospodarce odpadami. W praktyce chodzi bowiem o ściślejszą kontrolę przekazywania odpadów, a w szczególności odpadów komunalnych odbieranych od właścicieli nieruchomości. Umożliwi to również uzyskanie aktualnej informacji na temat ilości zbieranych i transportowanych odpadów oraz miejsca ich przekazania lub przetwarzania. Narzędzie to usprawni pracę zarówno organów Inspekcji Ochrony Środowiska, gmin, organów ochrony środowiska, jak i organów ścigania, Inspekcji Transportu Drogowego oraz innych służb.
TŚ: W styczniu tego roku zaczął funkcjonować pierwszy moduł rejestru BDO. Kiedy możemy spodziewać się kolejnych funkcjonalności?
SM: Przepisy dotyczące ewidencji odpadów oraz przepisów karnych z tym związanych wejdą w życie od 1 stycznia 2020 r. W następnych latach planowane jest też wdrożenie kolejnego modułu, który umożliwi przedsiębiorcom składanie on-line sprawozdań oraz prowadzenie ewidencji odpadów. Jest to ogromne ułatwienie zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla organów kontroli i inspekcji. Inne organy poprzez BDO będą miały dostęp on-line do danych pozwalających na bieżącą ocenę systemu gospodarowania odpadami oraz produktami i opakowaniami.
TŚ: Która z reform stanowi według Pana największe wyzwanie?
SM: Pełne wdrożenie przez wszystkie gminy systemu zbierania odpadów komunalnych zgodnie z wymogami rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów. Wymaga to m.in. zaopatrzenia w pojemniki lub worki w odpowiednich kolorach. Niezbędna jest też edukacja i docieranie do każdego mieszkańca z informacją na temat właściwych zasad selektywnego zbierania. Wszyscy muszą przecież wiedzieć co wrzucać, a czego nie wrzucać do danego pojemnika. Niemniejszym jednak wyzwaniem jest moim zdaniem uruchomienie i dalsze rozwijanie Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami.
TŚ: To z pewnością nie koniec zmian. Czego możemy się więc spodziewać w najbliższym czasie?
SM: Obecnie niezbędne jest wprowadzenie zmian, które mają na celu ograniczenie nielegalnego gospodarowania odpadami na terenie kraju, np. porzucania odpadów. Dlatego rozważamy zaproponowanie zmian służących uszczelnieniu obowiązujących przepisów oraz ułatwienie nadzoru i kontroli w zakresie prowadzenia działalności dotyczącej gospodarki odpadami. Bierzemy pod uwagę m.in. wprowadzenie mechanizmu gwarancji finansowej dla przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami, aby przeciwdziałać porzucaniu odpadów przez ich posiadaczy. Pozwoli to zabezpieczyć środki finansowe na potrzeby wykonania zastępczego w postępowaniu egzekucyjnym, w celu usunięcia i zagospodarowania porzuconych odpadów. W niektórych przypadkach z wnioskiem o wydanie zezwolenia na gospodarowanie odpadami występują dziś podmioty, których sytuacja finansowa lub majątkowa nie jest wystarczająca dla zabezpieczenia przed negatywnymi skutkami prowadzonej działalności.
TŚ: W branży mówi się też o umożliwieniu Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzenia kontroli bez wcześniejszego, siedmiodniowego zawiadomienia.
SM: Analizujemy to. Zmiana wydaje się niezbędna, ponieważ informowanie o nadchodzącej kontroli często uniemożliwia dziś wykazanie nieprawidłowości i utrudnia działania Inspekcji.
Rozmawiał Kamil SzydłowskiDziennikarz, prawnik
