Co wynegocjowano ws. bioróżnorodności? Szczegóły z COP15

© j-mel

O Kongresie IUCN⁽¹⁾ (ang. International Union for Conservation and Nature) pisaliśmy we wrześniu br. W dyskusjach w Marsylii i w formie on-line wzięło udział 4,5 tysiąca osób. Wydarzenie stało się preludium do COP15, tj. Konferencji Stron Ramowej Konwencji ONZ w sprawie Różnorodności Biologicznej (ang. Conference of Parties of UN Biodiversity Convention), której pierwsza część odbyła się w ubiegłym tygodniu w chińskim mieście Kunming. Jego hasłem przewodnim było Ekologiczna cywilizacja: budowanie wspólnej przyszłości dla życia na Ziemi.

Czy pojęcie kryzysu bioróżnorodności jest powszechnie znane?

Kryzys bioróżnorodności, na równi z kryzysem klimatu i zanieczyszczeń, jest jedną z największych bolączek ludzkości we współczesnych czasach. Czy jednak jest obecny w społecznej świadomości? Na ten temat pojawiają się zróżnicowane opinie.

– Moim zdaniem w społecznej świadomości funkcjonuje kryzys bioróżnorodności - twierdzi w rozmowie z redakcją Teraz Środowisko dr Małgorzata Roge-Wiśniewska, wykładowca na Uniwersytecie Warszawskim i pracownik Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem. - Nie prowadziłam badań na ten temat, ale z moich obserwacji wynika, że poziom tej świadomości jest bardzo zróżnicowany w poszczególnych grupach społecznych. Najbardziej świadome wydają się młode pokolenia. Najstarsze pokolenia cechuje zaś najmniejsza świadomość połączona z obojętnością na te tematy. (...) Niepokojące jest to, że osoby świadome kryzysu często są przekonane, że nie mają żadnego wpływu na tę sytuację - mówi. Z tymi słowami zgadza się dr Monika Szewczyk, główna specjalistka ds. biologii i ochrony środowiska w Centrum UNEP/GRID-Warszawa, która jednocześnie dodaje:

– W społecznej świadomości zaistniał już kryzys klimatyczny. Przyczyniają się do tego zdarzenia o charakterze katastrofalnym: powodzie, susze, anomalie pogodowe. Widzimy i odczuwamy je na własnej skórze. Z kryzysem różnorodności biologicznej jest inaczej. Gatunki wymierają w ciszy - uważa dr Szewczyk. - Obawiam się, że aby temat zaistniał w świadomości społecznej, musimy poczuć, że idzie za nim realne zagrożenie dla ludzkiej egzystencji. Wymieranie gatunków zapylających, zwłaszcza dziko żyjących pszczół, trzmieli, motyli, budzi nasz niepokój, bo przekłada się bezpośrednio na produkcję warzyw i owoców. Jednak uzmysłowienie pełnej skali zagrożenia, jakie niesie za sobą kryzys różnorodności biologicznej, ale również jego aspektu etycznego, wymaga pokazania procesów i łańcuchów zależności, które często są skomplikowane i mało medialne - zauważa.

Z tego względu przedstawiciele państw na całym świecie gromadzą się, by dyskutować o możliwych rozwiązaniach zapobiegających katastrofie przyrodniczej.

Czytaj też: Polacy wypierają kwestię zmian klimatu? To zależy

Efekty COP15

Jakie efekty przyniósł bioróżnorodnościowy COP15 w Chinach? Co kluczowe, w trakcie spotkania przyjęto Deklarację z Kunming⁽²⁾ - 17 międzynarodowych zobowiązań dotyczy odbudowy i ochrony bioróżnorodności na świecie. Wśród nich jest m.in. reforma i wyeliminowanie dotacji na inwestycje szkodliwe dla bioróżnorodności i dostarczenie finansowych narzędzi krajom rozwijającym się, by mogły sprostać wymaganiom Deklaracji. W dokumencie zawarto też punkt dotyczący implementacji Planu wdrożeniowego i planu działania na rzecz budowania potencjału dla Protokołu z Kartageny o bezpieczeństwie biologicznym i wprowadzenia w życie globalnych ram bioróżnorodności, które mają zatrzymać degradację ekosystemów do 2030 roku. Co ciekawe, zdecydowano się skierować list otwarty do sektora prywatnego biznesu, apelując do decydentów wielkich firm o zwiększone zaangażowanie na rzecz ochrony przyrody. Czy tego typu apel może być skuteczny?

– Wiele osób uważa, że tego typu apele są tylko pustymi słowami. Nie zgadzam się z tą opinią. Trzeba apelować, namawiać, informować. To pozwala dotrzeć do większej liczby osób i organizacji i zachęcić ich do włączenia się, choćby na poziomie samej narracji. (...) To jest jednak pierwszy krok - mówi dr Roge-Wiśniewska. Kolejnymi są wypracowywanie dobrych praktyk oraz regulacje prawne. - (...) Te ostatnie mają oczywiście największą siłę. Wprowadzając je konieczne jest podejmowanie intensywnych działań informacyjnych i edukacyjnych. Bez uświadomienia rządom i społeczeństwom zysków z ich wprowadzenia ryzykujemy, że staną się one tylko martwymi przepisami prawa – dodaje.

Dr Monika Szewczyk podkreśla, że bez zaangażowania wielkich, średnich i małych firm walka z kryzysem bioróżnorodności jest skazana na niepowodzenie.

– Ochrona różnorodności biologicznej, aby była skuteczna, nie może ograniczyć się do objęcia ochroną wybranych fragmentów naszego globu i zachowaniem obecnego status quo na pozostałych terenach. Potrzebne są zmiany w podejściu do gospodarowania zasobami i przestrzenią, czy będzie to pozyskiwanie drewna na cele przemysłu papierniczego i meblarskiego, czy produkcja bawełny na potrzeby przemysłu odzieżowego, czy wydobycie rzadkich metali używanych przy produkcji sprzętu elektronicznego - dodaje.

Październikowy COP dotyczył także zobowiązania stron i organizacji do wzmożenia wysiłków na rzecz ochrony różnorodności biologicznej (link do ustaleń Konferencji w przypisie⁽³⁾). Kolejna odsłona wydarzenia nastąpi w dniach od 25 kwietnia do 8 maja 2022 roku.

Magdalena Więckowska
Dziennikarz