Odejście od ugorowania, ułatwienia przy „sile wyższej”. Ministerstwo i Komisja Europejska w sprawie rolnictwa

© dg

Dotyczące rolnictwa zmiany w Europejskim Zielonym Ładzie zostaną przeniesione na polski grunt. Stanowi o tym projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) opublikowany 29 maja br. na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Komunikat skierowany do rolników wydała także Komisja Europejska.

Projekt rozporządzenia MRiRW zmieniającego rozporządzenie w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania⁽¹⁾ odnosi się do działań podjętych na poziomie unijnym. Mowa o rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 14 maja br., które wprowadza zmiany dotyczące wchodzących w zakres Wspólnej Polityki Rolnej norm GAEC (norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska). Na mocy nowej unijnej legislacji państwa członkowskie mogą zmodyfikować stosowanie norm GAEC 6,7 I 8, co, wykonując upoważnienie z ustawy z 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, właśnie czyni resort rolnictwa i rozwoju wsi.

Czytaj też: Zamiast ugorów międzyplony i uprawy wiążące azot. KE z gestem wobec rolników

Maksimum cztery tygodnie przerwy

Projektowane rozporządzenie zmienia poprzednie z 10 marca 2023 r. w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania. W normie GAEC 6, mówiącej o wymogu utrzymania minimalnej pokrywy glebowej w najwrażliwszych okresach, zostaje wprowadzony inny okres utrzymania; będzie on wspólny dla wszystkich upraw, obowiązując od dnia zbioru uprawy w plonie głównym do 15 października danego roku. Dopuszczalna stanie się też maksymalnie czterotygodniowa przerwa na wykonanie zabiegów agrotechnicznych przed siewem roślin ozimych. Za spełnienie wymogów normy uznane zostanie utrzymanie okrywy roślinnej takiej jak międzyplony, wsiewki czy rośliny bobowate drobnonasienne, pozostawienie ścierniska czy pokrycie gruntów resztkami pożniwnymi.

Co najmniej dwie uprawy przy 10-30 ha

Kolejna zmiana przekształca normę GAEC 7, traktującą o zmianowaniu i dywersyfikacji upraw na gruntach ornych. Jak dowiadujemy się z Oceny Skutków Regulacji (OSR), wprowadzone uproszczenia mają pozwolić rolnikom na wybór realizacji tej normy za pomocą tylko zmianowania lub tylko dywersyfikacji. Uzasadnienie projektu precyzuje – przy wyborze zmianowania ta sama uprawa nie może być utrzymana rok do roku na 40% gruntów ornych w gospodarstwie. Limit czasowy utrzymania tej samej uprawy w plonie głównym na wszystkich gruntach ornych w gospodarstwie to trzy lata. Przy wyborze dywersyfikacji gospodarstwa o powierzchni od 10 do 30 ha gruntów ornych mogą poprzestać na dwóch uprawach, z czego największa nie może stanowić więcej niż 75%. Z kolei gospodarstwa o powierzchni powyżej 30 ha gruntów ornych wymagane są trzy uprawy, z czego największa nie może stanowić więcej niż 75%, a dwie główne nie więcej niż 95%.

Odejście od ugorowania

Następna zmiana ingeruje w normę GAEC 8, stanowiącą o minimalnym udziale powierzchni gruntów ornych przeznaczonych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne, zachowanie elementów krajobrazu oraz zakaz przycinania drzew i żywopłotów w okresie łęgowym ptaków. Projektowany przez MRiRW akt prawny znosi obowiązek przeznaczenia co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne. Projekt rozporządzenia przekazano do konsultacji publicznych takim podmiotom jak Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych, Polska Federacja Rolna, Sekretariat Rolnictwa Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” czy Związek Sadowników RP. - Planowane wykonanie przepisów rozporządzenia przewidziane jest w dzień następujący po dniu ogłoszenia rozporządzenia, tak aby wprowadzone zmiany obowiązywały jeszcze rolników, którzy złożyli wnioski o przyznanie m.in. płatności bezpośrednich w 2024 roku – czytamy w OSR. § 3 stanowi, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu jego ogłoszenia.

Czytaj też: Parlament Europejski zatwierdza przegląd WPR UE

KE: nie trzeba udowadniać siły wyższej

Oczekiwania wyrażane przez europejskich rolników podczas głośnych protestów są spełniane; 30 maja br. komunikat⁽²⁾ na temat „siły wyższej” oraz nadzwyczajnych okoliczności spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi wydała Komisja Europejska. Zgodnie z decyzją głównego unijnego organu wykonawczego, powołanie się na siłę wyższą przy zawieszeniu stosowania norm GAEC będzie znacznie łatwiejsze niż obecnie. Rolnicy z terenów dotkniętych nieprzewidywalnymi zdarzeniami nie będą musieli składać indywidualnych wniosków ani wykazywać dowodów na zaistnienie trudnych warunków. Wykazanie występowania dotkliwych klęsk żywiołowych w konkretnych lokalizacjach spocznie na państwach członkowskich. – Rolnicy to jedna z grup najbardziej narażonych na zmianę klimatu i jej konsekwencje, a wskutek nieprzewidywalnych ekstremalnych zjawisk pogodowych ryzykują utratą wszystkiego, na co pracowali. Nasz komunikat zapewnia, że rolnicy nadal będą mogli otrzymywać płatności w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, nawet nie będąc w stanie zrealizować wszystkich swoich zobowiązań. Gdy ktoś mierzy się z katastrofalnymi zdarzeniami, nie należy dokładać mu zmartwień – skomentował komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski. Wprowadzane na poziomie UE zmiany w tzw. zielonej architekturze Wspólnej Polityki Rolnej, krytykowane przez organizacje pozarządowe, podsumował niedawno Instytut Spraw Publicznych, o czym pisaliśmy w tym artykule.

Szymon Majewski
Dziennikarz