Praktyczne spojrzenie na klastry i spółdzielnie

© nirutft

Seminarium zorganizowane przez CBE Polska, które odbyło się 30 stycznia 2018 roku w Warszawie, zgromadziło przedstawicieli klastrów oraz spółdzielni energetycznych, reprezentantów OSD, inwestorów OZE, przedstawicieli administracji publicznej i samorządów, a także dostawców produktów, usług i rozwiązań technologicznych.

Na razie jest drożej

Podczas panelu eksperckiego – w dużej części złożonego z reprezentantów klastrów - rozmawiano m.in. o uwarunkowaniach finansowych funkcjonowania tego rodzaju porozumień. Jak zauważył Maciej Martyniuk z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, energia produkowana w ramach klastra nie będzie na dziś tańsza od tej wytwarzanej przez dużą spółkę energetyczną. Jest to spowodowane dużym nasyceniem sieci energią odnawialną. Jego zdaniem istnieją jednak inne niż finansowe przesłanki przemawiające za tworzeniem klastrów energii, jak np. fakt, że pozwalają one utylizować odpady (np. biogazownie) albo stanowią zabezpieczenie na wypadek awarii. Zdaniem Dariusza Zycha, przedstawiciela Stowarzyszenia Producentów Polska Biomasa, członka Klastra Energii Kraina Jeziorki, bardzo ważne jest ustanowienie klastrowych taryf opartych o lokalne koszty dystrybuowania. A koszty te, jak podnoszono podczas spotkania, stanowią ponad 50 proc. ceny energii i są różne w zależności od lokalizacji.

Opłacalność klastrów przyjdzie wraz z magazynami energii

Generalnie idea klastra zakłada, że powinien on mieć zdolność samofinansowania, a dofinansowanie powinno mieć miejsce tylko na etapie tworzenia. Eksperci zwracali jednak uwagę, że opłacalność przyjdzie dopiero wraz z rozwojem nowych technologii magazynowania energii (i to nie tylko energii elektrycznej). Elementem uzupełniającym, ważnym dla uzyskania opłacalności będą innowacyjne rozwiązania służące choćby równoważeniu podaży z popytem. Robert Duszka, dyrektor ds. projektów badawczych w NMG SA, jako narzędzie istotne dla takiego równoważenia wymienił internet rzeczy (konieczny do zarządzania mocą i energią, do rozliczania popytu i podaży czy np. do zarządzania tzw. taryfą dynamiczną⁽¹⁾).

Na spotkaniu była też żywo dyskutowana kwestia współpracy członków klastra z lokalnym operatorem OSD. Operator taki, stojąc przed widmem utraty sporej liczby klientów, będzie postrzegał klaster jako konkurencję i bronił się przed jego powstaniem. Dlatego też – co podkreślano – tak ważne jest ułożenie wzajemnych relacji członków klastra i OSD. Eksperci wielokrotnie zaznaczali także, że w klastrze jest miejsce nie tylko dla wytwarzania energii elektrycznej, ale także energii cieplnej (chłodu).

Ecopower – spółdzielnia z ponad 50 tys. członków

Pewne podobieństwo do klastra energii wykazuje spółdzielnia energetyczna, choć przykładów prężnie działających spółdzielni należy szukać raczej poza granicami Polski. Jedną z czołowych spółdzielni energetycznych działających w Europie jest Ecopower, czyli belgijska spółka energetyczna oferująca sprzedaż zielonej energii elektrycznej i paliwa odnawialnego. Zasady jej funkcjonowania opisywał Karel Derveaux, Board Member spółdzielni Ecopower. Jak mówił, właścicielem może stać się tu każdy obywatel z regionu Flandrii. Właściciele zazwyczaj rozpoczynają od jednego udziału (kosztuje on 250 euro), z czasem dokupując kolejne. Obecnie Ecopower liczy ponad 50 tys. członków. Prawo do korzystania z dostarczanej energii i paliwa mają jedynie spółdzielcy. - Podstawową przyczyną jest to, że nie mamy dość energii elektrycznej, by sprzedawać ją komukolwiek. Mamy tylko energię, którą produkujemy sami, w naszych instalacjach – objaśniał Derveaux. Jeśli chodzi o źródła energii, 50 MW pochodzi z energetyki wiatrowej, 5 MW z fotowoltaiki zamontowanej na dachach (ponad 250 lokalizacji na dachach szkół), a mniej niż 1 MW z małych elektrowni wodnych – usytuowanych w miejscach, w których dawniej znajdowały się np. młyny wodne (niewielki ich udział wynika tu z warunków geograficznych). Oprócz tego spółdzielnia inwestuje w produkcję pelletu drzewnego na potrzeby ogrzewania domów; obecnie produkcja wynosi 40 tys. ton rocznie. Wynika to z chęci znalezienia alternatywy dla wykorzystywanego powszechnie w Belgii gazu.

Uczestnictwo nie przynosi członkom dochodów, ale wprowadzona taryfa liniowa gwarantuje opłaty tylko za zużycie energii. Spółdzielcy mają stałą cenę za przesył w określonym regionie Flandrii, a wysokość opłat mogą sprawdzić zależnie od lokalizacji (służy temu wyszukiwarka po kodach pocztowych na stronie). W spółdzielnię zaangażowało się około 2 proc. rodzin w Belgii. Większość instaluje po pewnym czasie swoje małe źródła energii, co zapewnia stabilność i równowagę w dostawach oraz zużyciu energii.

Ecopower uczestniczy w rozwoju REScoop - federacji europejskich spółdzielni energii odnawialnej. Federacja stawia sobie za cel budowanie współpracy między 1250 istniejącymi już spółdzielniami, w które zaangażowało się około miliona obywateli.