Stłuc termometr, by nie widzieć gorączki. 81% MŚP nie mierzy śladu węglowego

© siwyk

Pierwszy odczyt Indeksu Dekarbonizacji Polskiej Gospodarki (IDPG)⁽¹⁾, stworzonego przez organizację Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej, Fundację Instrat oraz grupę Qemetica otworzył cykliczny półroczny przegląd postępów w tym obszarze. Pod hasłem badanej „dekarbonizacji i ochrony środowiska” oceniano wszystkie procesy mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz przeciwdziałanie degradacji środowiska naturalnego.

11 pkt. pozytywności

- Pierwszy odczyt wskaźnika wskazuje wartość 61 pkt., gdzie 50 pkt. to odczyt neutralny, powyżej 50 - pozytywny, a poniżej 50 – negatywny. Wskaźnik jest odczytem cyklicznym, a jego wyniki będą bazować na półrocznej częstotliwości - poinformowano na konferencji prasowej w Warszawie. Jakub Sawulski z Fundacji Instrat wskazał, że wyniki indeksu potwierdzają zjawisko dysproporcji pomiędzy przygotowaniem polskich dużych firm do planowania i wdrażania strategii klimatycznych a tym, jak to wygląda w małych podmiotach. - Jeśli ta przepaść się nie zmniejszy, to polskie firmy, jako poddostawcy dużych i globalnych firm, mogą wypaść z łańcuchów dostaw. Potrzebują one zatem wsparcia w procesie planowania i redukcji swojego śladu węglowego - podkreślił.

Kto nie mierzy śladu węglowego?

53% średnich i dużych firm zwiększyło w 2023 r. wydatki na dekarbonizację i ochronę środowiska, a 66% deklaruje zaangażowanie swoich pracowników w tym zakresie. W segmencie mikro- i małych przedsiębiorstw było to odpowiednio 33 i 38%. Gros firm nie liczy swojego śladu węglowego - ogółem 45% badanych. Przy tym 81% przysłowiowo „tłukących termometr” przypadło na mikro- i małe firmy, a 20% na średnie i duże. Taki rozkład można wiązać z wymogami dotyczącymi raportowania zrównoważonego rozwoju, które od ub.r. objęły większe firmy. Większość badanych (łącznie 58%) uznało, że regulacje dotyczące dekarbonizacji i ochrony środowiska były dla nich w 2023 r. bardziej wymagające niż w 2022 r.

Pod kątem konkretnej aktywności 40% badanych nie wdrożyło żadnych rozwiązań dekarbonizacyjnych, a 41% oceniło, że zastosowane działania ograniczyły ślad węglowy w niewielkim stopniu. Znaczną redukcję, przynajmniej deklaratywnie, udało się osiągnąć 20% ankietowanym. Niemal tyle samo, bo 18% firm, nie podjęło i nie planuje w najbliższej przyszłości żadnych działań.

Indeks obrazuje wyniki ankiety przeprowadzonej głównie wśród członków organizacji Pracodawcy Rzeczpospolitej Polskiej. Ankietowani reprezentowali m.in. takie branże jak: budownictwo i nieruchomości; transport, spedycja i logistyka; handel; energetyka, górnictwo, paliwa, chemia czy finanse. - W niektórych firmach deklarowane ambicje w obszarze dekarbonizacji i ochrony środowiska prawdopodobnie w niewielkim stopniu przekładają się na realne działania – głosi komentarz autorów ankiety. Choć badanie przeprowadzono na jedynie 51 przedsiębiorstwach, to symptomatyczna próbka podejścia polskiego biznesu do raportowania śladu węglowego. Zwłaszcza biorąc pod uwagę to, iż fakt, że firma „coś” liczy i raportuje, jest dopiero początkiem drogi do dekarbonizacji.

Czytaj też: Rynkowe praktyki w zrównoważonych finansach. Unijna platforma udostępnia kompendium

ESRS uwypuklą zapóźnienia polskich firm

Z publikacji „Samo raportowanie nie ochroni klimatu. Konkurencyjności klimatyczna 2.0⁽²⁾” wydanej w tym roku przez Fundację Climate Strategies Poland, wynika, że „poziom zaawansowania klimatycznego jest różny w zależności od branży, co ciekawe – różni się także istotnie między konkurentami w ramach jednego sektora”. Wnioski są m.in. takie, że polskie firmy w branżach przemysłowej, kosmetycznej, spożywczej i motoryzacyjnej „pozostają zdecydowanie z tyłu za zagranicznymi konkurentami w zakresie strategii klimatycznych i celów redukcyjnych”. Autorzy lepiej oceniają postępy wśród instytucji finansowych (które dłużej też zobowiązane są regulacjami) oraz branży retail. W sektorze przemysłowym zaangażowanie jest mocno zróżnicowane, szczególnie jeśli chodzi o produkcję chemikaliów, cementu i szkła. Te dwie ostatnie branże są na polskim podwórku – w ocenie Fundacji – mniej aktywne na polu raportowania emisji i przyjmowania celów klimatycznych (w zestawieniu z międzynarodowymi graczami). Ogółem, wnioski dla polskich firm nie są zbyt optymistyczne. - Warto przypomnieć raz jeszcze, że raportowanie danych wymaganych ujawnień w standardach ESRS będzie się odbywało w formie elektronicznej, co może oznaczać pełną porównywalność danych firm z Polski na tle kilkudziesięciu tysięcy pozostałych firm zobowiązanych do raportowania w Unii Europejskiej. Można założyć, że firmy polskie będą zajmowały jedne z ostatnich miejsc w porównaniu danych środowiskowych względem innych firm w Unii Europejskiej. Wprowadzenie standardów ESRS jeszcze bardziej uwypukli zapóźnienia polskich firm w tym obszarze – czytamy w podsumowaniu publikacji. Warto mieć na uwadze, że standardy ESRS dotyczą nie tylko śladu węglowego, ale i bioróżnorodności, gospodarki obiegu zamkniętego, śladu wodnego oraz zanieczyszczenia środowiska. O ich raportowaniu jeszcze w Polsce mówi się niewiele.

Wiedza na wyciągnięcie ręki

Jak policzyć ślad węglowy? Wróćmy zatem do pierwszego ESRS środowiskowego, który przeciera szlaki pozostałym. W czerwcu ukazał się przewodnik dobrych praktyk zakresie liczenia śladu węglowego „Przewodnik po śladzie węglowym. Dlaczego warto go liczyć i jak go redukować?⁽³⁾”. Każdy przedsiębiorca może się z nim bezpłatnie zapoznać i zrozumieć ten proces lub skonfrontować stosowane przez siebie metody. Przewodnik zarysowuje kontekst prawny i klimatyczny. Przykładowo, omówiono w nim jak przebiegało liczenie śladu węglowego procesu wytworzenia oleju i sadzy popirolitycznej ze zużytych opon. Autorzy, przedstawiciele wspomnianej Fundacji Climate Strategies Poland, wskazują też ile średnio trwa taka analiza, w jaki sposób firma poradziła sobie z emisyjnością prądu w polskiej sieci elektroenergetycznej i jakie podejście zastosowano mając na „wejściu” procesu odpady.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog