ESRS E3: Przedsiębiorstwa a ślad wodny

© Dragon Claws

Zapobieganie kurczącym się zasobom wody jest jednym z priorytetów, nad jakimi debatuje zarówno polski rząd, organy unijne, jak i organizacje międzynarodowe (szerzej w artykule: Zakończyła się Konferencja Wodna ONZ 2023. Podjęto około 700 zobowiązań).

Dostępność zasobów wodnych musi być stopniowo uwzględniana przez różne sektory. Które z nich wykorzystują do swojej produkcji największe ilości wody słodkiej? - Według Europejskiej Agencji Środowiska na pierwszym miejscu znajduje się rolnictwo, gdzie wykorzystywanych jest 70% światowych zasobów wody słodkiej. W Europie jej zużycie w rolnictwie stanowi 44% zasobów – mówi wicedyrektorka ds. ESG w PwC Agnieszka Rogowiec - Na drugim miejscu jest przemysł modowy, konsumujący 79 miliardów metrów sześciennych wody słodkiej na świecie. Jednym z powodów tak dużego zużycia jest produkcja bawełny jako najpowszechniej używanego materiału do szycia ubrań. Do wyprodukowania jednej pary dżinsów potrzeba 7 000 litrów wody, czyli tyle samo, ile osoba wypija w ciągu 5-6 lat. Na koszulkę potrzeba 2700 litrów wody, co wystarczy na zaspokojenie pragnienia przez prawie 3 lata – podkreśla rozmówczyni. Dalej wymienia sektor energetyczny - Światowa produkcja energii zużywa około 52 miliardy metrów sześciennych wody słodkiej rocznie. Ta znacząca ilość wody pochodzi głównie z elektrowni, które potrzebują jej do procesów chłodzenia.Technologia ta jest charakterystyczna dla elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi i jądrowych – wylicza.

Czytaj też: ESRS E2: Zanieczyszczenia czarno na białym

Wodochłonnym sektorem jest również przemysł mięsny. - Produkty zwierzęce, takie jak mięso, nabiał i jaja, mają większy wpływ na środowisko niż owoce i warzywa. Obejmuje to większy poziom emisji gazów cieplarnianych, zmianę użytkowania gruntów i zużycie wody. Produkcja mięsa to odrębna branża, trzeba jednak pamiętać, że jest ona ściśle powiązana z rolnictwem. Niektóre szacunki mówią, że 1/3 słodkiej wody wykorzystywanej w rolnictwie pochodzi z produkcji mięsa. Do wyprodukowania 1 kilograma wołowiny potrzeba 15 000 litrów wody, a do dostarczenia na nasze stoły 1 kilograma mięsa baraniego potrzeba ponad 10 000 litrów – podkreśla Rogowiec i kontynuuje, że w następnej kolejności jest przemysł napojów. - Dla przykładu, woda zużywana przez 19 producentów napojów wystarczyłaby, aby zaspokoić pragnienie tych, którzy nie mają dostępu do wody na co dzień. Patrząc na całą wodę zużywaną na napoje, od uprawy niezbędnych składników po pakowanie, wartości są co najmniej zaskakujące. Do wyprodukowania jednego litra napoju gazowanego potrzeba 350 litrów wody, a na jeden litr piwa potrzeba 155 litrów wody słodkiej – podkreśla rozmówczyni.

Raportowanie już w praktyce?

Na pytanie, ile z najbardziej wodochłonnych branż wprowadziło już raportowanie ESG, odpowiedziała nam Justyna Wysocka-Golec, liderka Zespołu ESG, Climate & Nature w Dziale Consultingu w KPMG - Nie mamy niestety dobrych wieści – w 55 przypadkach nie znaleźliśmy żadnych informacji na interesujące nas tematy, nie tylko w dedykowanych dokumentach (których często brakowało), ale nawet poszerzając analizę o strony internetowe – zaznacza, odwołując się do przeprowadzonego w połowie tego roku Benchmarku Klimatyczno-Środowiskowego przez KPMG⁽¹⁾. - Dwa pytania z zakresu zasobów wodnych stały się częścią jednego z trzech – obok klimatu i natury – filarów analizy, a mianowicie działu Zasoby. Na 4 możliwe do zdobycia punkty w tym zakresie średni wynik raportujących firm to 1,92. Pocieszający może być fakt, że wśród sektorów najlepiej raportujących te aspekty znalazły się również branże, mające największy wpływ na zasoby wodne – produkcja napojów i żywności (2,88) oraz przemysł naftowy, wydobywczy i energetyczny (2,46). Może to świadczyć o świadomości wpływu owych branż na kwestie, takie jak gospodarka o obiegu zamkniętym czy wykorzystywanie zasobów naturalnych, choć kluczowe będzie tu nie tylko raportowanie, ale strategiczne podejście do minimalizacji negatywnych wpływów – kontynuuje nasza rozmówczyni.

Jak redukować ilość wykorzystywanej wody?

Aby sprostać raportowaniu ESG w zakresie E3 i zapobiegać kryzysowi wodnemu na świecie, firmy będą musiały powoli przewartościowywać sposoby produkcji na rzecz ochrony zasobów wody słodkiej. – W skali Europy Polska ma jedne z najmniejszych odnawialnych zasobów wody słodkiej w przeliczeniu na mieszkańca – zajmujemy 24. miejsce, wyprzedzając jedynie Czechy, Cypr i Maltę, co stanowi dodatkowe ryzyko dla działalności gospodarczej – podkreśla Justyna Wysocka-Golec.

W przypadku najbardziej wodochłonnego sektora, rolnictwa, rozmówczyni wskazuje na pomysł wdrażania np. rolnictwa biodynamicznego jako holistycznego podejścia do uprawy i hodowli, unikającego stosowania chemicznych środków ochrony roślin czy nawozów sztucznych, jak również zwrócenie się ku naturalnym metodom ochrony upraw, które nakierowane są na rezygnację z pestycydów na rzecz wykorzystywania wiedzy o roślinach odrzucających organizmy przyczyniające się do zmniejszenia zbiorów. - Nawet jeśli nie będzie to masowy zwrot, to zmiany w branży stymulować będą posunięcia Unii Europejskiej. Unijna strategia „Od pola do stołu” wyznacza m.in. cel 25% gruntów ornych przeznaczonych na rolnictwo ekologiczne do roku 2030, a także redukcje w stosowaniu pestycydów o 50% i nawozów o 20% do tego samego roku. Ich osiągnięcie nie pozostanie bez wpływu na jakość i dostępność wody w Polsce. Kluczowym wyzwaniem staje się dostrzeżenie tych trendów i traktowanie wody w charakterze zasobu, wymagającego troski i ochrony – dodaje ekspertka.

Pierwsze rezultaty raportowania

Duże koncerny już raportują w zakresie zrównoważonego rozwoju. Pierwsze rezultaty systemu też są widoczne. - Dla przykładu, w tym roku część funduszy zainteresowanych finansowaniem firm realizujących podejście ESG zdecydowało się na wycofanie się z inwestowania w firmę Thames Water po tym, kiedy w mediach wypłynęła skala zanieczyszczania brytyjskich rzek wygenerowanymi przez nią ściekami. Możemy spodziewać się, że w kolejnych latach tego typu spraw będzie więcej – zaznacza Justyna Wysocka-Golec. - Na dziś wydaje się jednak, że jesteśmy (szczególnie w Polsce) dopiero na początku tak głębokich analiz kwestii ESG – jesteśmy na etapie przechodzenia od raportowania (dla zdecydowanej większości podmiotów) dobrowolnego w stronę obowiązkowych analiz i ujawnień dla rosnącego grona podmiotów. Wymogi związane z dyrektywą CSRD czy wskaźnikami ESRS mogą przyczynić się do wzrostu świadomości rynku w zakresie odpowiedzialności biznesu za ludzi i planetę – tym bardziej, że wykraczają daleko poza temat emisji gazów cieplarnianych, który dominuje w dyskusjach wokół środowiskowych aspektów ESG – dodaje ekspertka.

- Według badania PwC przeprowadzonego w 2022 r. 75% inwestorów oczekuje, że spółki będą wdrażać inicjatywy, mające na celu ograniczenie emisji. Brak tych danych lub słabe wyniki w porównaniu z konkurencją mogą zmniejszyć szanse na uzyskanie korzystnego finansowania lub jego uzyskania w ogóle⁽²⁾ - uzupełnia Agnieszka Rogowiec.

Zuzanna Gabrel
Koordynatorka redakcji