Zrównoważone rolnictwo w natarciu. KE przeznacza 186 mld euro

© Marco Attano

Informację na temat planowanego wsparcia zamieszczono na stronie Komisji w piątek 17 listopada. Jak dowiadujemy się z lektury komunikatu, główny unijny organ wykonawczy chce pomagać europejskim rolnikom oraz branży spożywczej w poszukiwaniu „nowych możliwości rynkowych” zarówno w Unii, jak i poza jej granicami. Działania promocyjne mają zwiększyć zrównoważoną produkcję w sektorze rolno-spożywczym oraz konsumpcję wytworzonych przez niego dóbr. – Bezpieczeństwo, zrównoważoność i autentyczność to najważniejsze cechy europejskiej żywności i napojów, które chcemy wzmacniać w naszej polityce promocyjnej. Podjęte kampanie stworzą nowe szanse dla sektora rolno-spożywczego, wzmacniając jego fundamentalny wkład w unijną gospodarkę, zwłaszcza na obszarach wiejskich i w regionach peryferyjnych – powiedział komisarz ds. rolnictwa, Janusz Wojciechowski.

Eksport i rynek wewnętrzny

Na aktywność skierowaną do rynku wewnętrznego przeznaczono 81,3 mln euro; eksport ma zostać wzmocniony kwotą 85,1 mln. Komisja identyfikuje państwa i regiony o największym potencjale importowym, takie jak Chiny, Japonia, Korea Południowa, Singapur, Stany Zjednoczone, a także Wielka Brytania. Wsparcie finansowe wyniesie 80% kosztów zakwalifikowanych projektów. Poza tym, KE podejmie własne kampanie informacyjno-komunikacyjne w państwach trzecich, organizując m.in. targi żywności, inicjując biznesowe wizyty przedsiębiorców, czy opracowując podręczniki „wchodzenia” na rynek. KE zaznacza, że promocją mają być objęte produkty wytworzone przy zastosowaniu zrównoważonych praktyk rolniczych, które zmniejszają zużycie pestycydów i środków przeciwdrobnoustrojowych, ograniczają nawożenie i zużycie wody, redukują emisje gazów cieplarnianych oraz podnoszą dobrostan zwierząt. Na promocję żywności organicznej przeznaczono 42 mln euro. Jak stwierdza Komisja, jednym z oczekiwanych rezultatów działań jest wzrost świadomości europejskich konsumentów na temat oznakowania „ekologicznych” produktów. Służyć temu ma również promocja wiedzy o unijnych systemach jakości, takich jak chroniona nazwa pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne czy potwierdzenie tradycyjnej, regionalnej specjalizacji. KE przypomina, że ponad 3500 produktów rolno-spożywczych i napojów jest objęte taką ochroną, co „gwarantuje konsumentom dostęp do autentycznych produktów oraz pozwala zachować dziedzictwo kulturowe i kulinarne UE”. Działania obejmą także promocję konsumpcji świeżych owoców i warzyw – wydatki w tym obszarze wyniosą ponad 18 mln euro.

Wnioski o dofinansowanie będzie przyjmować Europejska Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych. Jak czytamy w komunikacie, „do ubiegania się o finansowanie (…) kwalifikuje się szerokie spektrum podmiotów, takich jak organizacje handlowe i producenckie oraz grupy z sektora rolno-spożywczego, odpowiedzialne za działania promocyjne”.

Agencja informuje o prowadzonych obecnie kampaniach na swojej stronie internetowej: https://agri-datahub.eismea.eu/. 31 stycznia i 1 lutego 2024 r. Komisja zorganizuje dni informacyjne, podczas których przybliży zasady przyznawania wsparcia i przedstawi doświadczenia dotychczasowych beneficjentów.

Wnioski o dofinansowanie będzie można składać od 18 stycznia do 14 maja przyszłego roku.

Czytaj też: Nowy rozdział w ekologicznym rolnictwie? W oczekiwaniu na plany strategiczne

W Austrii lepiej, w Polsce - gorzej

Ekologiczne rolnictwo w Europie rozwija się i zwiększa swoje oddziaływanie. Obrazują to omawiane przez nas w tym roku dane Eurostatu, z których dowiadujemy się o wzroście użytkowanej w zrównoważony sposób powierzchni rolnej o 68% w latach 2012-2021. Wsparcie dla zielonej produkcji żywności zakłada przyjęta w 2020 r. unijna strategia „od pola do stołu”, w myśl, której do 2030 roku stosowanie pestycydów i antybiotyków ma się zmniejszyć o połowę, ekologiczne uprawy powinny zaś wynosić 25% całości. Ekspert Koalicji Klimatycznej prof. Zbigniew Karaczun z SGGW mówi nam o wewnętrznym europejskim zróżnicowaniu pod tym względem. – Różne państwa członkowskie znajdują się na różnym poziomie rozwoju rolnictwa ekologicznego; w Austrii przekracza ono nawet pułap 25% wyznaczony przez KE w strategii „od pola do stołu”, z kolei w Estonii i Szwecji przekracza 20%. Są jednak również państwa, takie jak Polska, w której „wynik” wynosi 3% (mniej jest tylko w Irlandii, Bułgarii i na Malcie), a w ciągu najbliższej dekady ma wzrosnąć do 7. To zróżnicowanie jest w dużym stopniu konsekwencją różnic w świadomości społeczeństw, ale i w poczuciu odpowiedzialności poszczególnych państw – komentuje profesor. Jak dodaje, narzędzia wspierania tej formy rolnictwa funkcjonują w UE już od 25-30 lat, jednak biorąc pod uwagę rezultaty, m.in. w naszym kraju, warto wzmocnić ich skuteczność. W ocenie naszego rozmówcy ogłoszony program KE może temu służyć.

Przede wszystkim lokalność

Działania promocyjne będą dotyczyły także rynków pozaunijnych. Prof. Karaczun uważa jednak, że rolnictwo ekologiczne powinno wiązać się przede wszystkim z lokalnym wymiarem produkcji i skracaniem łańcuchów dostaw – także po to, aby ograniczać ślad środowiskowy wynikający z transportu. – Przede wszystkim powinniśmy zwiększać konsumpcję produktów ekologicznych oraz wzmacniać świadomość konsumentów wewnątrz UE, przekonując do zalet żywności, która często jest zdrowsza i lepsza jakościowo od wytworów rolnictwa przemysłowego – mówi profesor, przypominając dalej o postulatach Koalicji Klimatycznej, która opowiedziała się za uwzględnieniem zrównoważonej żywności w tzw. zielonych zamówieniach publicznych dla żywienia zbiorowego. – Zamówienia publiczne mogą zwiększyć popyt na ekologiczną żywność, co z kolei pokaże rolnikom, że taka produkcja może się opłacać. Ekologiczni producenci rolni powinni otrzymywać wsparcie, które pozwoli skracać im łańcuchy dostaw. Dobrym rozwiązaniem są np. punkty sprzedaży bezpośredniej. Warto podkreślać aspekt lokalności – kupowanie ekologicznych produktów jest wsparciem dla miejscowego rozwoju. Środki oferowane przez KE mogą nam w tym pomóc– tłumaczy ekspert.

Konkluzje Rady

20 listopada odbyło się posiedzenie Rady UE ds. rolnictwa i rybołówstwa, gdzie ministrowie państw członkowskich przyjęli konkluzje na temat długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE. Wśród wielu punktów Rada podkreśla znaczenie rolnictwa oraz innych sektorów biogospodarki i opowiada się za zwiększaniem ich odporności „w celu sprostania wyzwaniom demograficznym, gospodarczym, klimatycznym i środowiskowym”. Rada „z zadowoleniem” przyjmuje działania, które wzmacniają zrównoważone i odporne rolnictwo, zwiększając przy tym bezpieczeństwo żywnościowe, chroniąc bioróżnorodność, poprawiając dostęp do wody i jakość gleby, które wzmacniają produkcję energii z OZE oraz lokalne łańcuchy wartości, a przy tym podnoszą jakość produktów rolno-spożywczych⁽¹⁾.

Prof. Zbigniew Karaczun dodaje: - Na pewno da się i warto szukać takich form produkcji rolnej, które nie będą wywierały nadmiernej negatywnej presji na środowisko przyrodnicze. Można powiedzieć nawet więcej – rolnictwo niekiedy tworzy dogodne warunki dla pewnych gatunków, o czym świadczą np. koszone łąki nad Biebrzą, będące miejscem bytowania dla wielu ptaków z gatunku batalionów. Kiedy w latach 90. ubiegłego wieku ekstensywne formy uprawy stały się nieopłacalne, trzeba było wprowadzić specjalne programy rolno-środowiskowe, żeby te łąki nie zarastały. To ważne zadanie dla polityków i planistów – budować zrównoważony krajobraz rolny, który pozwoli dobrze funkcjonować zarówno ludzkim, jak i przyrodniczym systemom – podsumowuje profesor.

Szymon Majewski
Dziennikarz

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.