Jaki powinien być system ROP? Szczelny, efektywny, pozwalający uzyskać wymagane poziomy recyklingu

© Bowonpat

Mianowicie Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK wraz z czterema innymi wiodącymi organizacjami zrzeszającymi producentów przedstawił swoją koncepcję rozszerzonej odpowiedzialnosci producentów⁽¹⁾. Projekt został przesłany do Ministerstwa Klimatu, które póki co przedstawiło inny model, zamiast wolnorynkowego - fiskalno-redystrybucyjny. Innymi słowy: wprowadzający chcą wziąć pełną odpowiedzialność, ale muszą dostać więcej kompetencji (ustalanie zasad selektywnej zbiórki).

W stanowisku wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach czytamy, że aby „szeroko rozumiany system ROP był efektywny, szczelny i przyjazny, musi on zostać właściwie skonstruowany i zarządzany przez tych, na których to przeniesiona jest ostatecznie odpowiedzialność za osiągnięcie poziomów recyklingu, i którzy są najbardziej zainteresowani obiektywną efektywnością całego systemu ROP, a nie tylko dobrym funkcjonowaniem jego wybranych elementów”.

Nie wyważajmy otwartych drzwi

Związek argumentuje, że warto w Polsce skorzystać z doświadczeń innych państw, które systemy ROP już zbudowały i w pełni ukształtowały, jak np. Portugalia, Hiszpania, Francja, Belgia, Austria, Czechy, Słowacja oraz kraje bałtyckie. Doświadczenia tamtych państw wskazują na kluczową rolę wprowadzających w tworzeniu i zarządzaniu systemem ROP, na których to państwa członkowskie UE cedują obowiązki osiągnięcia poziomów zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych. Wprowadzający wykorzystują także ponownie surowce wtórne w nowych opakowaniach, a w przyszłości wykorzystywać będą coraz więcej odzyskanych materiałów. Wprowadzający projektują również opakowania tak, aby coraz lepiej nadawały się one do recyklingu czy ponownego użycia. Właśnie z tych powodów to właśnie wprowadzający, najbardziej zainteresowani optymalizacją systemu ROP, powinni nim zarządzać (pod nadzorem regulatora) oraz mieć bezpośredni wpływ na wysokość i strukturę wnoszonych opłat do organizacji ROP opakowań.

NIE dla administracyjnego poboru opłat

System fiskalno-redystrybucyjny, oparty o administracyjny pobór i dalsze przekazywanie daniny opakowaniowej, budzi wątpliwości nie tylko przemysłu, ale także samorządów (im więcej pośredników, tym więcej biurokracji). W stanowisku wprowadzających zostały wyartykułowane m.in. takie obawy odnośnie zaproponowanego systemu:

• może powodować brak przejrzystości transferów finansowych w systemie gospodarki odpadami opakowaniowymi, zbiurokratyzowanie całego systemu i w konsekwencji – jego niewydolność,
• nie wiąże środków otrzymywanych przez gminy z ilością i jakością zbieranych odpadów,
• odcina organizacje ROP od istniejącego komunalnego systemu selektywnej zbiórki (pojemniki/worki), a przez to uniemożliwia wprowadzającym realizacji obowiązków osiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu, co w konsekwencji może prowadzić do nałożenia kar na wprowadzających pomimo że nie mają oni wpływu na realizację obowiązku,
• nie gwarantuje osiągnięcia przez Polskę wyznaczonych dyrektywami odpadowymi poziomów recyklingu, gdyż w żaden sposób nie stymuluje poprawy jakości selektywnej zbiórki realizowanej w systemie komunalnym.

Co w zamian?

Wprowadzający proponują, by organizacje ROP opakowań zostały wyposażone w szersze kompetencje, co wiązałoby się też z większą odpowiedzialnością. Mianowicie miałyby prawo do ustalenia zasad selektywnej zbiórki i norm odnośnie jakości, tj. dopuszczalnego zanieczyszczenia, ale w ich gestii leżałoby zapewnienie odpowiedniej infrastruktury do selektywnej zbiórki, np. pojemników i worków, uzależnionej np. od stopnia urbanizacji danego terenu, częstotliwości odbioru itd. One także egzekwowałyby przestrzeganie zasad selektywnej zbiórki (jako ewentualną karę wskazuje się brak odbioru danego pojemnika przy zanieczyszczeniu jego zawartości, lub przy kolejnym incydencie nieprawidłowej segregacji, obciążenie przez samorząd gminny właściciela nieruchomości stawką z tytułu odbioru zmieszanych odpadów komunalnych).

Organizacja ROP opakowań byłaby odpowiedzialna również za:

• odbiór prawidłowo posegregowanych odpadów poprzez kontraktację tego odbioru przez wyspecjalizowane podmioty niezależnie od tego, czy są podmiotami prywatnymi czy należącymi do samorządów,
• skierowanie odebranych odpadów do sortowni, posiadających odpowiednie zezwolenia i technologie właściwe dla danego rodzaju odpadu,
• wyegzekwowanie koniecznego doczyszczenia odpadów dostarczanych do recyklerów,
• zapewnienia dobrej jakości surowca wtórnego przywróconego na rynek w celu wykorzystania go przez wytwórców różnych produktów, w tym opakowań.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.