Ślad środowiskowy centrów danych. Ogromne zużycie energii i emisja CO2

© Bo Dean

Popyt na usługi cyfrowe szybko rośnie. Od 2010 r. liczba użytkowników Internetu na świecie wzrosła ponad dwukrotnie, a globalny ruch internetowy 20-krotnie. Tak duża cyfryzacja pociągnęła za sobą rozbudowę centrów danych i sieci transmisyjnych, które – jak wskazuje Międzynarodowa Agencja Energetycznej (ang. International Energy Agency, IEA) – w 2021 r. odpowiadały za zużycie 220-320 TWh energii. Czy to dużo? Biorąc pod uwagę fakt, że globalne zużycie energii wynosi około 23 000 TWh, centra danych odpowiadają za około 1% całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną na świecie.

Dodatkowo centra danych, zgodnie z szacunkami IEA, odpowiadają za emisję około 300 Mt ekwiwalentu CO₂ (w tym emisje bezpośrednie), co stanowi 0,9% emisji gazów cieplarnianych z energetyki i około 0,6% całkowitej emisji gazów cieplarnianych.

Czytaj też: Surfowanie po Internecie nie sprzyja ochronie środowiska. Dane mówią same za siebie

IEA przewiduje, że w kolejnych latach będzie kontynuowany wzrost popytu na usługi sieciowe. Zdaniem IEA prawdopodobnie wzrośnie także zapotrzebowanie na usługi centrów danych, częściowo napędzane przez pojawiające się technologie cyfrowe, takie jak blockchain i uczenie maszynowe.

Przedsiębiorstwa ograniczają swój wpływ na środowisko

IEA podaje przy tym, że „aby chronić się przed wahaniami cen energii, zmniejszać swój wpływ na środowisko i poprawiać reputację swojej marki” największe korporacje inwestują znaczne sumy w projekty związane z energią odnawialną. Jak wskazano, w 2021 r. Apple, Google czy Meta zakupiły lub wytworzyły wystarczającą ilość energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, aby pokryć 100% własnego operacyjnego zużycia energii elektrycznej - głównie w swoich centrach danych (Apple - 2,8 TWh, Google - 18,3 TWh i Meta - 9,4 TWh).

Jak podaje Apple w swoim raporcie zrównoważonego rozwoju⁽¹⁾, podjęte w 2021 r. inicjatywy pozwoliły uniknąć ponad 23 mln ton emisji we wszystkich zakresach, dzięki czemu firma zmniejszyła swój ślad węglowy o 40% w porównaniu z rokiem 2015. Google wskazuje natomiast, że w latach 2010-2021 przeznaczono około 6 mld dolarów na zakup czystej energii z projektów wiatrowych i słonecznych. - W latach 2011-2021 nasze zakupy energii doprowadziły do łącznej redukcji emisji gazów cieplarnianych o 65% (Zakres 1 i Zakres 2), w porównaniu ze scenariuszem, w którym nie nabywaliśmy energii odnawialnej – czytamy w raporcie ESG firmy Google⁽²⁾.

Problematyczny Zakres 3

Jak mówiła w wywiadzie dla Teraz Środowisko prof. dr hab. Joanna Kulczycka z Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN i Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, zakres 3 jest najbardziej problematyczny do wyliczenia, ale konieczny. Wchodzą w niego wszystkie emisje pośrednie nieujęte w zakresie drugim, a powstałe w łańcuchu wartości (cały wywiad dostępny tutaj).

Jak wskazuje natomiast Schneider Electric w swoim komunikacie prasowym, poprzez ilościowe określenie emisji z zakresu 3 w łańcuchu wartości, organizacje mogą zmierzyć całkowity ślad węglowy, w tym outsourcowane usługi IT od dostawców usług w chmurze oraz usług kolokacji.

- Opracowanie strategii klimatycznej, która wspiera w identyfikacji największego źródła emisji dwutlenku węgla w łańcuchu wartości, szybko staje się priorytetem branży centrów danych tuż obok pilnej potrzeby ustanowienia łatwych w użyciu ram. W pełni popieramy dążenie do tego, aby branża centrów danych stała się najbardziej zrównoważoną na świecie - powiedział Pankaj Sharma, Executive Vice President, Secure Power Division w Schneider Electric.

Kalkulatory emisji CO₂ dla centrów danych i nie tylko

Schneider Electric przedstawił w ostatnich dniach kalkulator, który pozwala oszacować pełny ślad środowiskowy centrów danych. - Coraz więcej centrów danych przechodzi na odnawialne źródła energii. W takim przypadku Scope 3 staje się największym źródłem emisji gazów cieplarnianych (GHG) w centrum danych. Ta kategoria emisji jest również najmniej raportowana i rozumiana. Kwantyfikacja emisji z zakresu 3 jest jednym z najważniejszych problemów, przed którymi stoi przemysł – podaje firma.

Jak wskazano, narzędzie o nazwie Lifecycle CO₂e TradeOff Tool pomaga obliczyć ślad węglowy we wszystkich trzech zakresach dla wszystkich emisji w całym łańcuchu wartości, w tym emisji pośrednich.

Inne tego typu narzędzie przygotowały także wspólnie Fundacja Climate Strategies Poland oraz Orange Polska. Kalkulator stanowić ma wsparcie dla małych i średnich firm, które dopiero rozpoczynają obliczanie swojego śladu węglowego.

- Na podstawie wprowadzonych danych kalkulator automatycznie oblicza zakres 1 i 2 (czyli emisje własne – powodowane przez działania samej firmy), generuje bezpłatny raport emisyjności przedsiębiorstwa oraz przedstawia rekomendacje. Policzenie śladu węglowego to pierwszy krok na drodze do transformacji i ograniczania emisji firmy, kolejny to zaplanowanie sposobów redukcji. Jak to zrobić można dowiedzieć się dzięki praktycznym informacjom dostępnym w towarzyszącej rozwiązaniu bazie wiedzy – podaje Orange Polska w komunikacie prasowym.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska