Wzmocnić efektywność energetyczną dla celów klimatycznych. Nowy raport IEA

© NicoElNino

O celach przyświecających wdrażaniu efektywności energetycznej przypomniał dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Agencji Energetycznej Faith Birol. – Światowe cele klimatyczne zależą od naszej zdolności do uczynienia światowego systemu energetycznego bardziej efektywnym. Jeżeli rządy chcą osiągnąć cel zatrzymania się globalnego wzrostu temperatur na 1,5 st. C, zachowując równocześnie bezpieczeństwo energetyczne, należy w tej dekadzie bezwzględnie podwoić postępy w osiąganiu efektywności energetycznej – powiedział Birol, dodając, że wnioski płynące z przygotowanego raportu powinny posłużyć jako ostrzeżenie i bodziec do działania dla globalnych liderów zgromadzonych na szczycie COP28. Światowe porozumienie na rzecz podwojenia starań w tym obszarze do 2030 r. to według IEA jeden z pięciu warunków powodzenia spotkania w Dubaju – razem z globalnym potrojeniem mocy OZE, zaangażowaniem w zieloną transformację sektora paliwowego, wzmocnieniem inwestycji w czystą energię w krajach rozwijających się oraz odchodzeniem od paliw kopalnych.

Czytaj też: Konkluzje Rady na COP28: Ekstremalnie pilna potrzeba globalnej odpowiedzi na zmianę klimatu

O 45% rocznie więcej od 2020 r.

Jak zauważa IEA, dążeniom do efektywności energetycznej sprzyjała sytuacja kryzysowa związana z rosyjską napaścią na Ukrainę; agencja nazywa tę polityczną koniunkturę momentum, w którym efektywność mogła poczynić znaczne postępy. Tak też się początkowo stało. Państwa reprezentujące 70% światowego zapotrzebowania na energię elektryczną wprowadziły lub wzmocniły polityki efektywności, a roczne inwestycje w ten obszar od 2020 r. urosły o 45% - szczególnie jeśli chodzi o pojazdy elektryczne i pompy ciepła. „Niemal jeden na pięć sprzedanych dziennie samochodów to dziś samochód elektryczny, a globalny wzrost sprzedaży pomp ciepła na wielu rynkach prześciga kotły gazowe” – czytamy w raporcie⁽¹⁾. Pewne kluczowe środki wzmacniania efektywności energetycznej są już szeroko rozpowszechnione. IEA zalicza do nich np. normy wydajności dla klimatyzatorów czy normy dla silników przemysłowych. Od 2020 r. na efektywność energetyczną wydano prawie 700 mld dolarów, z czego 70% przypadło na wydatki w USA, Włoszech, Niemczech, Norwegii i Francji. Politykę w tym kierunku kwotą 86 mld dolarów wzmacniała amerykańska ustawa o redukcji inflacji (ang. Inflation Reduction Act), Unia Europejska natomiast przyjęła nową dyrektywę o efektywności energetycznej. W efekcie w 2022 r. UE odnotowała redukcję energochłonności (jak mówi IEA w raporcie, podstawowego wskaźnika efektywności energetycznej - ang. energy intensity improvement) o 8%, spodziewając się kolejnego rekordu w roku bieżącym. Obiecujące liczby widać również w przypadku USA, które spodziewają się postępu o 4% w roku 2023.

Czytaj też: MAE przedstawia zaktualizowaną mapę drogową osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r.

Klimatyzacja opóźnia postępy

Chlubne według IEA przykłady nie zmieniają jednak tego, że w 2023 r. globalne starania na rzecz wspomnianego podstawowego wskaźnika, a więc energochłonności, uległy spowolnieniu. Spowolnienie według wyników raportu wynikało z gospodarczego ożywienia w takich energochłonnych sektorach jak przemysł petrochemiczny czy transport lotniczy, a także ze wzrastającego zapotrzebowania na klimatyzację, które przypadło na najgorętszy rok w historii pomiarów. „Każdy wzrost średniej dziennej temperatury o 1 st. C powyżej 24 st. C w Teksasie powoduje wzrost zapotrzebowania na energię o ok. 4% (…)” – dowiadujemy się z raportu. Między majem a wrześniem 2023 r. szczytowe zapotrzebowanie na energię odnotowano w takich krajach jak Chiny, USA, Brazylia, Tajlandia czy Malezja, sumujące się na ponad 60% zapotrzebowania globalnego. Duża, przewyższająca UE i USA energochłonność cechuje m.in. nabierającą rozpędu po pandemicznym dołku gospodarkę chińską. Jak mówi Agencja, to jedna z przyczyn globalnego spowolnienia w dążeniach do energochłonności, które obserwujemy w tym roku.

Nowe miejsca pracy i ulga dla klimatu

IEA wzywa do podwojenia dotychczasowych postępów w efektywności energetycznej, które ma pomóc w obniżeniu rachunków za energię o 1/3 oraz zredukować 50% emisji CO₂ do 2030 roku. Jak zauważa Agencja, taki cel jest co prawda wyzwaniem, ale niepozbawionym precedensu. W ciągu ostatniej dekady 90% krajów co najmniej raz osiągnęło wskaźnik 4%, a połowa zrobiła to co najmniej trzykrotnie. W większości sektorów, jak ocenia IEA, wzmocnienie efektywności jest możliwe dzięki przyspieszeniu wdrażania już istniejących technologii, np. w przypadku norm oświetlenia (w UE, Indiach, Japonii, Wielkiej Brytanii lub RPA), czy przemysłowych silników elektrycznych – dostępnych w UE, Japonii, Szwajcarii, Turcji czy w Wielkiej Brytanii. Podwojenie celów ma przynieść korzyści zarówno dla rządów, jak i obywateli oraz gospodarki. IEA przewiduje powstanie 4,5 mln dodatkowych miejsc pracy w sektorach, takich jak termomodernizacja, instalowanie pomp ciepła czy produkcja elektrycznych samochodów. Oczywistą ulgę dzięki większej efektywności energetycznej może odczuć klimat – podwojenie jej do 2030 r. obniżyłoby światowe emisje CO₂ o ponad 7 mld ton, odpowiadające całości emisji z sektora transportu.

Szymon Majewski
Dziennikarz