59% najlepszym wynikiem w recyklingu odpadów komunalnych. W Polsce to 35,7%

© CYBERUSS

Spośród dziesięciu państw z najlepszymi wskaźnikami recyklingu, osiem znajduje się w Europie. Uzupełniają je Korea Południowa i Tajwan – wynika z opracowania „Global Recycling League Table”⁽¹⁾ („Globalna tabela ligowa recyklingu”). Publikacja, w której powstaniu udział brały również takie podmioty jak Can Manufacturers Institute (organizacja reprezentująca amerykańską branżę producentów metalowych puszek), Tomra i rząd Walii, przygląda się recyklingowi odpadów komunalnych, bazując na definicjach przyjętych w unijnej Ramowej Dyrektywie Odpadowej. Za odpady komunalne są więc tu uznane zarówno zmieszane, jak i zbierane selektywnie odpady powstałe w gospodarstwach domowych i zbliżonych do nich miejscach; jako recykling traktuje się natomiast wszelkie procesy odzysku zmieniające produkt, materiał lub substancję możliwe do wykorzystania w takich samych jak pierwotne lub innych celach. Pod lupę wzięto 48 państw z Europy, Azji, Afryki i obu Ameryk, dla których istniały dostępne dane i które w przekonaniu autorów są reprezentatywne dla swoich regionów. Zgromadzone i przeanalizowane informacje pochodzą z 2021 r. – statystyki większości zbadanych państw przypadły właśnie na tę datę (wyborowi towarzyszy jednak zastrzeżenie o niewykluczonych zakłóceniach spowodowanych przez pandemię Covid-19, jak większa niż zwykle przewaga ilościowa odpadów domowych nad tymi powstającymi w miejscach pracy czy utrudnienia w działalności branży komunalnej).

Czytaj też: Recykling nawet 15,6 razy większy przy zbiórce selektywnej. Dane z Europy i Polski o tworzywach sztucznych

62,5% vs 59% po korekcie

W celu uspójnienia materiału badawczego i dostosowania go do wspomnianych wyżej przyjętych definicji, autorzy zdecydowali się zastosować kilka korekt danych, takich jak uwzględnienie strat w recyklingu, wykluczenie odpadów budowlanych i rozbiórkowych czy wykluczenie efektów odzysku z odpadów zmieszanych (w procesach takich jak spalanie czy mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów). Badanie obejmuje odpady komunalne wykonane z różnych materiałów (papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych, drewna czy tekstyliów) i uwzględnia również pochodzące z gospodarstw domowych odpady niebezpieczne czy wielkogabarytowe. Odrębne korekty zastosowano także dla poszczególnych państw, w których zidentyfikowano konkretne trudności poznawcze (takie jak ponadnormatywnie niski wskaźnik odpadów komunalnych spoza gospodarstw domowych w Polsce).

Po zastosowaniu wszystkich poprawek, globalnym liderem recyklingu okazała się Austria – jego wskaźnik w naddunajskim państwie wyniósł 59% (przy 62,5% według raportowanych danych). Na podium znalazły się jeszcze, w odpowiedniej kolejności, Walia (58,6% przy uwzględnionych korektach, 65,2% według raportowanych danych) i Tajwan (52,5% przy uwzględnionych korektach, 58,8% bez nich). Pierwszą dziesiątkę zamknęła Korea Południowa z wynikiem 45,3% po zastosowaniu poprawek (tak, jak przy kolejnych liczbach w tym akapicie – przyp. red.), zmieściły się w niej natomiast jeszcze takie kraje jak Niemcy (52,04%), Dania (50,9%) czy Słowenia (49,6%). Niższe rezultaty odnotowano w przypadku Francji (41,2%), Włoch (40,6%), Finlandii (39%) czy Szwecji (38,3%), w przypadku Polski natomiast wskaźnik recyklingu wyniósł 35,7%. Na dalszych pozycjach znalazły się m.in. USA (30,8%), Indie (25,7%) czy Hiszpania (24,1%), najniższe wskaźniki stwierdzono za to w przypadku Arabii Saudyjskiej (2,1%), Peru (1,9%), Chile i Botswany (0,5%). Dla trzech krajów zamykających ranking – Timoru Wschodniego, Pakistanu i Nigerii – wykazany w raporcie poziom recyklingu wyniósł 0%.

ROP i system kaucyjny sprzyjają recyklingowi

- Wyniki podkreślają znaczenie długoterminowych inwestycji w wygodę i wydajność recyklingu, a także ustanawiania norm, które tworzą sprzyjającą mu kulturę – czytamy w raporcie. Jak jednak odnotowano, po zastosowaniu uspójniających korekt w żadnym z krajów wskaźnik recyklingu nie przekracza 60%. Sukces Austrii na tle otoczenia jest tłumaczony długim trwaniem sprzyjających recyklingowi rozwiązań - selektywna zbiórka odpadów organicznych obowiązuje tam od 1995 r. Lat dziewięćdziesiątych XX w. sięga również system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) obejmujący baterie, sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz opakowania. Druga w kolejności, ustępująca liderce zaledwie o 0,4% p.p. Walia, może się za to pochwalić ustanowioną w 2010 r. strategią postępowania z odpadami, która doprowadziła do znacznego wzrostu poziomów recyklingu. Dwójka pozaeuropejskich przedstawicieli pierwszej dziesiątki – Tajwan i Korea Południowa – od 1997 r. posiadają system kaucyjny dla opakowań na napoje, stosując poza tym dodatkowe polityki (takie jak niekierowanie odpadów organicznych na składowiska w Korei Płd).

Czytaj też: Świat polubił systemy kaucyjne. Przegląd globalnych nastrojów z ostatniego dwudziestolecia

Różnice na plus i minus

Zastosowanie uspójniającej wyniki metodologii sprawiło, że w wielu przypadkach określony w badaniu poziom recyklingu znacząco odbiegał od raportowanego. Niektóre liczby przytoczyliśmy już wyżej – tu warto wspomnieć o przykładach największych „rozjazdów” między wynikami. Znacząca różnica wystąpiła w Singapurze, gdzie oficjalny wskaźnik recyklingu wynosił 57%, jak jednak informują autorzy raportu, obejmując wszystkie rodzaje odpadów, a nie tylko komunalne; po uwzględnieniu tej kluczowej dla badania korekty, rezultat spadł do 26,9%. Wynik Korei Południowej (64,2% według raportowanych danych) podniosło uwzględnienie odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów zaklasyfikowanych jako „nieznane” – w raporcie spadł do 45,3%. Różnica o 18% w Hiszpanii (42,2% według danych raportowanych, 24,1% po korektach) była rezultatem uwzględnienia mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, a o 17% w Niemczech (69,3% vs. 52,04%) - liczenia odpadów zebranych do recyklingu w ramach selektywnej zbiórki, a nie już mu poddanych. Poza różnicami „na niekorzyść” danych państw, wystąpiły także takie, w których raportowany poziom recyklingu był niższy od uzyskanego zgodnie z metodologią badania. Autorzy wyróżniają pod tym względem Chiny, które w ogóle nie raportują recyklingu odpadów komunalnych; po uwzględnieniu faktycznie zachodzących procesów poziom urósł więc z zera do 15,3%. Po usunięciu z szacunków niepoddawanych recyklingowi odpadów przemysłowych wzrost z 11,4% do 23,8% nastąpił też w przypadku RPA.

Od 900 do 42 kg odpadów per capita

Raport przytacza również dane nt. ilości wytwarzanych odpadów w przeliczeniu na mieszkańca – w kategorii tej góruje Arabia Saudyjska z wynikiem 900 kg per capita, na końcu zestawienia pozostają za to Indie z wartością 42 kg per capita. Poznajemy też statystyki dotyczące ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych; pod tym względem przoduje Irlandia z rezultatem 74 kg per capita rocznie. Publikacja omawia w dalszej kolejności kwestie selektywnej zbiórki plastikowych, metalowych i szklanych opakowań po napojach; średnim wynikiem na poziomie 93% dla wszystkich trzech frakcji mogą pochwalić się Finlandia, Tajwan, Belgia i Japonia. Wskazując rozwiązania podnoszące efektywność recyklingu odpadów komunalnych oraz jego raportowania, autorzy rekomendują m.in. osobne ujmowanie odpadów powstających w gospodarstwach domowych i poza nimi, rozróżnianie efektów zbiórki od tego, co faktycznie zostało przetworzone czy uwzględnienie przydomowego kompostowania. Sugerowane „typowe elementy dobrego systemu” to stosowanie strategii wskazujących konkretne cele recyklingu, szeroko rozpowszechniona selektywna zbiórka oraz mechanizmy oparte na zasadzie „zanieczyszczający płaci”, takie jak ROP czy ekoprojektowanie. – Choć jakość materiałów pochodzących z recyklingu nie weszła w zakres tego raportu, ważne jest, aby znajdowały one wysokojakościowe, cyrkularne zastosowanie – dodają eksperci.

Czytaj też: Ambitne cele PPWR są osiągalne? Szwedzka instalacja rozdziela tworzywa na 12 frakcji

Szymon Majewski
Dziennikarz