© Szymon Majewski
Przytoczonymi danymi podczas II Forum Polskiej Organizacji Biometanu (POB) 11 września br. podzielił się przewodniczący Europejskiego Stowarzyszenia Biogazu (ang. European Biogas Association) Harmen Dekker. O sile branży biometanowej ma świadczyć m.in. łączna moc istniejących instalacji, która wynosi aktualnie 6,4 mld m3 rocznie. W latach 2023-2024 unijny potencjał w tym zakresie zwiększył się o 37%. Na przestrzeni ostatnich dwóch lat najbardziej imponujący przyrost odnotowała Francja, w której produkcja biometanu z 87,691 m3/h w 2022 r. urosła do 132,818 m3/h w roku 2024. Widoczny progres dotyczył również Danii (z 70,105 m3/h do 85,117 m3/h), a palmę pierwszeństwa, choć z niemal identycznym wynikiem utrzymały Niemcy (147,711 m3/h w 2022 r. i 147,749 m3 h w 2024 r). Co do liczby instalacji biometanowych, w Europie znajduje się ich obecnie 1548 (z czego 1364 przypada na UE, a 184 na państwa do niej nienależące), przy 1174 dwa lata temu (1023 w UE i 151 poza nią). Ilościowym liderem w tej kategorii w 2024 r. okazała się Francja (675 instalacji) po której następowały Niemcy (254 instalacji), Włochy (133 instalacje), Wielka Brytania (119 instalacji) oraz Holandia (79 instalacji). Jak powiedział Dekker, wartość zaplanowanych europejskich inwestycji do 2030 r. wynosi 27 mld euro, co ma przełożyć się na 950 nowych instalacji oraz 6,3 mld m3 rocznie nowych mocy. – Jednym z krajów, w których inwestycje mają być największe, jest Polska. Liczby pokazują wyraźną wolę branży do rozpoczęcia działalności; jestem pewien, że niebawem to się wydarzy – oznajmił gość.
Czytaj też: 9 mld m3 biometanu z polskich surowców – taki potencjał wskazuje najnowsza analiza
Biometan razem z ustawą odległościową
O rodzimym kontekście i perspektywie rozwoju branży biometanowej mówił m.in. wiceminister klimatu i środowiska Miłosz Motyka. Przedstawiciel rządu zwrócił uwagę na „fundamentalną rolę” biogazu i biometanu w transformacji zarówno rolnictwa, jak i energetyki, w tym na znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego. – Mamy szansę stać się potentatem w zakresie produkcji biometanu na skalę europejską – stwierdził Motyka, zapowiadając dalej takie sprzyjające zmiany regulacyjne jak skrócenie procesu inwestycyjnego, wsparcie dla biogazowni o mocy powyżej 1 MW oraz bezpośrednich gazociągów czy zwiększenie puli środków dostępnych w programie „Energia dla wsi”. – Musimy być silni tym, co produkujemy, musimy być silni własną niezależnością, a biogaz i biometan są na to szansą – dodał wiceminister. Wspomniane ułatwienia dla biogazu i biometanu zawiera projekt ustawy wpisanej do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem UD89, znany przede wszystkim ze zmiany ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych pod kątem przepisów odległościowych. Jak zadeklarował Motyka, ustawa powinna zostać przekazana do konsultacji publicznych w ciągu dwóch tygodni (a więc do 25 września br.).
Czytaj też: 500 m dla wiatraków coraz bliżej. MKiŚ chce zmienić tez ustawę o OZE
Cele ambitniejsze od postulatów
Poza rozwiązaniami ustawowymi, biometan potrzebuje umocnienia również na poziomie dokumentów strategicznych, o czym mówił przewodniczący POB Michał Tarka. Najważniejszym z nich jest Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK), którego konsultacje po przyjęciu przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska projektu tzw. scenariusza ambitnego już się rozpoczęły. Jak ocenił Tarka, w nowych propozycjach resortu biometan zaczyna stanowić „dosyć istotny komponent” planowanej transformacji, z zakładanym potencjałem produkcji rzędu miliardów m3 do 2030 r. – Pierwszy raz w historii moich działań prolegislacyjnych na rzecz rozwoju rynku biometanu istnieje szansa, że postawione cele będą wyższe od postulowanych – ocenił Tarka. Lider POB odwołał się również do Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040), która w swojej dotychczasowej wersji zawierała cele na 2030 r. w zakresie zdolności transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów zdekarbonizowanych, milczała jednak na temat celów produkcji samego biometanu oraz narzędzi, które mają jej służyć. Jak zadeklarował, zapisanie konkretnych wartości z tego obszaru w nowej PEP2040 to jeden z priorytetów Polskiej Organizacji Biometanu na rok 2025.
- Po strategiach pora na regulacje; pewne rzeczy już się wydarzyły, inne wydarzyły się w części, a na jeszcze inne czekamy w nowelizacji o której wspominał pan minister – kontynuował Michał Tarka. Za zrealizowane zadanie należy uznać wprowadzenie do porządku prawnego definicji biometanu (w nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii z 2023 r.), częściowo dotrzymano też kolejnego celu, którym było wprowadzenie instrumentów operacyjnego wsparcia biometanu. Obecnie może się nim cieszyć produkcja biometanu do poziomu ekwiwalentu 1 MW; według Tarki wsparcie powinno objąć także większe instalacje. Kolejne regulacyjne postulaty, zrealizowane dotąd w niewielkim stopniu bądź w ogóle, to integracja instalacji biometanowych z siecią gazową, wprowadzenie ułatwień w procesie inwestycyjno-budowlanym oraz „zaprzęgnięcie” biometanu do realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego; zarówno w zakresie bezpośredniego zastosowania biometanu jako biopaliwa, ale i zastosowania go w rafineriach konwencjonalnych.
Biometan a sieci gazowe
Możliwość integracji produkcji biometanu z istniejącą infrastrukturą gazową została omówiona przez Agnieszkę Ozgę – przedstawicielkę spółki przesyłowej Gaz-system. Jak stwierdziła, biometan może odegrać fundamentalną rolę w dywersyfikacji miksu energetycznego oraz poprawie bezpieczeństwa. – Mamy dziś w Polsce zdywersyfikowane źródła gazu. Powinniśmy zatem skupić się na transformacji i maksymalizować możliwości jakie daje nam nasz własny rynek. Polska jest wskazywana w wielu opracowaniach jako jeden z pięciu europejskich krajów o największym potencjale produkcji biometanu – powiedziała Ozga, wspominając dalej o ogólnounijnym celu zapisanym w programie REPowerEU – 35 mld m3 biometanu do 2030 r. Podobnie jak Michał Tarka, Ozga wyraziła nadzieje na przyjęcie odważnych wskaźników w finalnej wersji KPEiK, a także na kolejne zmiany składające się na „pozytywne otoczenie regulacyjne”. Rozwiązania ułatwiające przyszłe przyłączenie biometanowni do sieci przesyłowej Gaz-Systemu są omawiane z Danią, Finlandią czy państwami bałtyckimi; jak powiedziała prelegentka, spółka chętnie sięgnie po biometan również po to, by „zazielenić” swoją działalność. - Sieć przesyłowa Gaz-Systemu jest odpowiednią siecią do przyjęcia dodatkowych ilości biometanu. To źródło odnawialne; każda jego ilość będzie dla nas bardzo korzystna pod względem realizacji celów klimatycznych. Z kolei przyłączone podmioty zyskają idealne, konkurencyjne źródło dostaw gazu. Biometan nim będzie, jeśli tylko spełni odpowiednie parametry jakościowe – prognozowała ekspertka. Obiecujące perspektywy mają znajdować potwierdzenie w liczbach składanych wniosków o wydanie warunków lub informacji o przyłączeniu do sieci dla biometanowni. W latach 2019-2021 było ich dziewięć, w 2022 r. natomiast 18, a we wrześniu 2024 r. – ponad 150.
Czytaj też: Biometan jako alternatywa dla gazu ziemnego
Partnerstwo przemysłowe
Poza Harmenem Dekkerem, europejską perspektywę w zakresie biometanu przedstawiła również dwójka przedstawicieli Komisji Europejskiej. Doradca Komisji ds. zielonej transformacji oraz regulacji rynku energii Tom Howes przypomniał o kontekście ograniczania zależności od importu gazu ziemnego oraz globalnych rynków energetycznych, a także o szansie na wykorzystanie lokalnych zasobów i dodatkowym bodźcu rozwojowym dla europejskich rolników. Realizacji tych celów ma służyć powołane w 2022 r. Partnerstwo Przemysłowe Biometanu. – 95% unijnej produkcji biometanu przypada obecnie na sześć państw. Partnerstwo ma przenieść to doświadczenie i najlepsze praktyki na całą Unię – mówił Howes, wspominając dalej o wsparciu udzielanym w ramach programu Horyzont Europa oraz o celach zawartych w krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu (ang. National energy and climate plans – NECPs). Specjalistka ds. bioenergii w działającej przy Komisji Dyrekcji Generalnej ds. Energii Biljana Kulisic wpisała cele dot. biometanu w szerszy kontekst polityki rozwoju odnawialnych źródeł energii, której najpełniejszym legislacyjnym wyrazem na poziomie UE jest obecnie dyrektywa RED III, z celem 42,5% udziału OZE w ogólnym zużyciu energii do 2030 r. (45% jako celem aspiracyjnym). Realizacja tych zamiarów, a także konkretnych założeń nt. biometanu z REPOwerEU wymaga stawiania celów narodowych, przyjmowania sprzyjających im polityk, przyspieszenia rozwoju projektów oraz wynajdowania innowacyjnych i zrównoważonych substratów.
Czytaj też: Temat Miesiąca: Biogaz i biometan w Polsce 2024
Szymon MajewskiDziennikarz
