Prawie 13 mln ton odebranych odpadów komunalnych w 2022 r. Dane ze sprawozdań marszałków województw

Śmieciarka przy zakładzie termicznego przekształcania odpadów w Krakowie.
© Longfin Media

Zgodnie z liczbą ludności jaką podaje Główny Urząd Statystyczny (GUS), wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych w Polsce w roku 2022 wynosił 343 kg na mieszkańca – o 170 kg mniej niż wynosi średnia dla Unii Europejskiej. Ilość wytworzonych odpadów komunalnych była o 9% niższa niż w roku poprzednim. Wartości te poznajemy w raporcie „Sprawozdanie marszałków województw z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi w 2022 r.”⁽¹⁾ opracowanym w Instytucie Ochrony Środowiska – Państwowym Instytucie Badawczym (IOŚ-PIB). Publikacja opiera się na danych pochodzących ze sprawozdań marszałków województw. Ci, do 15 lipca roku następującego po roku sprawozdawczym muszą je składać ministrowi właściwemu ds. środowiska. Źródłem pierwotnym informacji są przede wszystkim podmioty zbierające odpady i zarządzające instalacjami komunalnymi, które przekazują informacje władzom gmin (następnie kierującym je do urzędów marszałkowskich - za pośrednictwem BDO, Bazy Danych o Produktach i Opakowaniach oraz Gospodarce Odpadami).

Aby uporządkować obraz sytuacji w roku sprawozdawczym (tj. 2022) IOŚ-PIB podaje liczbę mieszkańców Polski według rejestrów złożonych w sprawozdaniach marszałków (35 318 465 – według GUS było to 37 766 327). 59% populacji żyło w miastach, a w całym kraju było 2366 gmin, z czego 1466 gmin wiejskich i 632 miejsko-wiejskich.

Czytaj też: 20% odpadów komunalnych dopuszczonych do termicznego przekształcania w 2022 r. Raport IOŚ-PIB

374 kg odpadów na mieszkańca wg sprawozdań

13 590 tys. ton – tyle w 2022 r. wytworzono w Polsce odpadów komunalnych, z czego 99,6% (13 537,8 tys. ton) stanowiły odpady opakowaniowe (podgrupa 15 01) i odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie (grupa 20) poza glebą i ziemią, szlamami ze zbiorników bezodpływowych i odpadami ze studzienek kanalizacyjnych. Wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych w oparciu o liczbę ludności według sprawozdań wynosi 374 kg na mieszkańca, z kolei bazując na analogicznych danych GUS-u – 343 kg na mieszkańca. Oba wyniki były najwyższe w województwie lubuskim, gdzie według danych ze sprawozdań wytworzono 460 kg odpadów komunalnych na mieszkańca, a według danych GUS- u – 428 kg. Wskaźnik na podstawie danych ze sprawozdań okazał się najniższy w woj. podkarpackim (252 kg na mieszkańca), a na podstawie danych GUS-u w woj. podlaskim – 28 kg na mieszkańca. To również w tym województwie rozbieżność między wskaźnikami była największa, według danych ze sprawozdań na mieszkańca przypadało bowiem 309 kg odpadów komunalnych. Jeśli chodzi o całościowy obraz, 94% wytworzonych odpadów komunalnych odebrano od właścicieli nieruchomości; reszta przypadła na punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) czy podmioty zbierające odpady komunalne.

W PSZOK-ach najwięcej bioodpadów

Jak wśród wytworzonych odpadów komunalnych prezentował się udział tych zbieranych selektywnie? Raport przytacza liczby dotyczące wszystkich ujętych w prawie frakcji. W 2022 r. wytworzono więc 694,3 tys. ton odpadów papierowych, 769,5 tys. ton odpadów ze szkła, 636,1 tys. ton odpadów z tworzyw sztucznych i metali, 1930,8 tys. ton bioodpadów i 572,9 tys. ton odpadów zmieszanych. 89% odpadów należących do tych frakcji odebrano od właścicieli nieruchomości, z kolei w PSZOK-ach zebrano najwięcej bioodpadów. Również zbieranych selektywnie odpadów wielkogabarytowych było 655,6 tys. ton. Całość odpadów zbieranych selektywnie wyniosła 5 909,8 tys. ton – 43,5% wytworzonych odpadów komunalnych. 56% zajęły odpady zmieszane.

Czytaj też: Kompostownie wspierane przez gminy. IOŚ-PIB o dobrych praktykach zbierania bioodpadów

Kolejną kategorią jaką odsłania publikacja są odpady komunalne, które odebrano; jak się dowiadujemy, w 2022 r. było ich 12 746,8 tys. ton. Spośród wszystkich województw, najwięcej odpadów komunalnych odebrano w woj. mazowieckim (1962,6 tys. ton) i w śląskim (1664,3 tys. ton). 60% z odebranych odpadów stanowiły odpady zmieszane. Do zagospodarowania przekazano 2 275,6 tys. ton odpadów ulegających biodegradacji i 10 373, 9 tys. ton nieulegających. 2 261,4 tys. ton odpadów trafiło do instalacji komunalnych, z czego większość (1289,40 tys. ton) stanowiły odpady ulegające biodegradacji. 96,1% odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, które trafiło do instalacji poddano procesom odzysku, z czego najwięcej – 72,9% - procesom R3 (recyklingu lub regeneracji substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki).

7622 tys. ton odpadów zmieszanych

Z odpadów komunalnych nieulegających biodegradacji w instalacjach zagospodarowano ponad 99% - 10 349,5 tys. ton. 85,11% z nich stanowiły odpady z grupy 20 (odpadów komunalnych łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie). Wysoki udział wśród przekazanych do instalacji miały też odpady opakowaniowe, których było 1522,3 tys. ton.  Ze wszystkich gmin odebrano 7622 tys. ton odpadów zmieszanych, z czego najwięcej, bo 16% w woj. mazowieckim, a najmniej – 0,3% - w woj. podlaskim. 99,9% z odpadów zmieszanych poddano przetwarzaniu, z czego 91% (6926,2 tys. ton) przetwarzaniu mechaniczno-biologicznemu. W dziewięciu województwach prowadzono przekształcanie termiczne, z woj. wielkopolskim o wyniku 257,2 tys. ton na czele. 154,1 tys. ton odpadów komunalnych poddano magazynowaniu.

Czytaj też: 34% opakowań z papieru i tektury. Ilościowe dane o gospodarce opakowaniami w 2021 r. od IOŚ-PIB

17 tys. mieszkańców na PSZOK

Raport odnosi się także do punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, których w 2022 r. było w Polsce 2127 (rok wcześniej było ich za to 1792). Rekordzistami pod tym względem okazały się województwa mazowieckie (237 PSZOK-ów) i lubelskie (213). Na jeden PSZOK przypadało średnio 17 tys. mieszkańców, z czego najwięcej, bo 24 tys. mieszkańców na punkt, w woj. śląskim, a najmniej – 9 tys. mieszkańców na punkt – w woj. podlaskim. Całkowita ilość odpadów komunalnych zebranych w PSZOK-ach wyniosła 520,9 tys. ton. Najwięcej – odpowiednio 99,1 tys. ton oraz 67,1 tys. ton – zebrano w woj. śląskim i wielkopolskim. Z zebranych odpadów, do zagospodarowania przekazano 515,1 tys. ton. 97% z nich trafiło do instalacji, a dominującymi procesami zagospodarowania były R3 i R12. 14,5 tys. ton odpadów zebranych w PSZOK-ach poddano magazynowaniu, z czego najwięcej stanowiły odpady o kodzie 20 03 07 (odpady wielkogabarytowe – 30%) i 20 02 02 (gleba i ziemia, w tym kamienie – 27%).

Jak czytamy dalej, w 2022 r. w Polsce działało 2298 podmiotów zbierających odpady komunalne, z czego najwięcej było ich w woj. śląskim (318) i wielkopolskim (248). Zebrano w nich 322,4 tys. ton odpadów, z czego najwięcej – 39% - odpadów o kodzie 15 01 01 (opakowań z papieru i tektury). Jeden podmiot zbierał średnio 140 ton, najlepsze wyniki odnotowano zaś w woj. mazowieckim (58,1 tys. ton) i małopolskim (38,3 tys. ton). Do zagospodarowania przekazano 312,2 tys. ton tych odpadów, a do instalacji trafiło 243,1 tys. ton. Do magazynowania trafiło 16 tys. ton odpadów.

Zmieszane przodują w pozostałościach do składowania

Z publikacji dowiemy się również o zebranych oraz odebranych odpadach budowlanych i rozbiórkowych, których łączna ilość wyniosła 1 357,9 tys. ton. 24% z tej sumy stanowiły odpady odebrane. To istotne, ze względu na obowiązek zbiórki selektywnej tzw. odpadów BiR, ruszający już w przyszłym roku. Poznajemy również wartości odnoszące się do pozostałości z sortowania oraz mechaniczno-biologicznego przetwarzania, które skierowano na składowiska. Przekazane do składowania pozostałości z odpadów zebranych selektywnie razem z pozostałościami z odpadów zmieszanych to łącznie 2411,9 tys. ton. Pozostałości z odpadów zmieszanych to aż 94,2% tej sumy. Najwięcej pozostałości z sortowania odpadów selektywnie zebranych składowano w woj. śląskim, gdzie liczba ta wyniosła 15,2 tys. ton. Śląskie było rekordzistą także jeśli chodzi o ilość przekazanych do składowania pozostałości z sortowania odpadów zmieszanych, z wynikiem 382 tys. ton.

Czytaj też: IOŚ-PIB: za 13 lat skończy się miejsce na składowiskach. Dane z BDO

40% gmin bez wsadu do spalarni

Co do termicznego przekształcenia odpadów komunalnych, 40% gmin nie przekazało żadnych odpadów na ten cel. Udział powyżej 60% odpadów przekazanych do tego procesu dotyczył tylko 0,5% gmin. Wszystkie odpady do przekształcania termicznego przekazała dolnośląska gmina Łagiewniki.

Czas na bioodpady. Ponad 29% gmin nie przekazało do składowania odpadów ulegających biodegradacji z czego w niecałym 1% gmin było to powyżej 60% (117,62% w dolnośląskiej gminie Świdnica). W 24% gmin poziom składowania mieścił się w przedziale 20-30%. Na tym tle „wyróżnia się” również dolnośląska gmina Leśna, gdzie składowanie bioodpadów osiągnęło poziom 97,62%.

Kujawsko-pomorskie czempionem recyklingu?

Sprawozdania marszałków województw zawierały też informacje o produktach lub częściach produktów niebędących odpadami, które skierowano do punktów napraw i ponownego użycia; było ich 0,12 tys. ton. Najwięcej, bo 43,6% z nich, stanowiły meble. Co do osiągniętych poziomów recyklingu i przygotowań do ponownego użycia, 38,8% gmin mieściło się w przedziale 20-30% (przy obowiązującym w 2022 r. poziomie co najmniej 25%). 24% gmin nie osiągnęło wymaganego poziomu, za to te o najwyższych wynikach, przekraczających 70%, znajdowały się w woj. opolskim, pomorskim, łódzkim i kujawsko-pomorskim. W tym ostatnim znalazły się gmin z poziomem powyżej 90%. Całkowita krajowa ilość odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użycia i recyklingu wyniosła 3 835,4 tys. ton – 102 kg na mieszkańca.

Szymon Majewski
Dziennikarz

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.