© fotofuerst
Tak jak w poprzednim raporcie, analizujemy dokumenty i tezy przygotowane przez sześć komitetów wyborczych, które zarejestrowały listy we wszystkich 41 okręgach - KW Bezpartyjni Samorządowcy, KKW Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe, KW Nowa Lewica, KW Prawo i Sprawiedliwość, KW Konfederacja Wolność i Niepodległość, KKW Koalicja Obywatelska PO oraz N IPL Zieloni. Propozycje analizujemy w kolejności odpowiadającej numerom zarejestrowanych list. Należy tu zaznaczyć, że w każdym przypadku są one skąpe lub nie ma ich wcale – gospodarka odpadami w tegorocznym przekazie wyborczym pozostaje poza zasięgiem wzroku polityków.
KOMITET WYBORCZY BEZPARTYJNI SAMORZĄDOWCY
W porównaniu do energetyki gospodarka odpadami w programie Bezpartyjnych Samorządowców jest niemal nieobecna. Lakoniczna wzmianka pojawia się w piątym postulacie z rozdziału „Ekologia”, mówiącym o konsekwentnym stosowaniu prawa o przedsiębiorcach. Bezpartyjni mówią o nadmiernym i często uznaniowym zakresie uprawnień organów kontrolnych wobec biznesu, co ma dotyczyć również sfery, której poświęcona jest ta analiza – „W przypadku gospodarki odpadami dotyczy to bez wyjątku wszystkich przedsiębiorców, gdyż odpady produkuje każdy”. W odpowiedzi na diagnozowaną arbitralność instytucji program stwierdza, że „podmiot kontrolowany powinien znać przynajmniej zakres kontroli i czas jej prowadzenia, a także poznać jej wyniki i móc złożyć swoje wyjaśnienia lub zastrzeżenia”.
Uwagę zwraca jeszcze następny postulat z tego samego rozdziału – precyzyjne odróżnienie w przepisach „rzeczy używanej” od „odpadu”. Jak czytamy, obowiązująca definicja „odpadu” obejmuje również używane przedmioty, które ktoś może chcieć sprzedać, potrzeba zatem nowej, uwzględniającej takie przedmioty, formuły. Samorządowcy dodają, że tak szeroki zakres znaczeniowy „odpadu” jest sprzeczny z celem ustawy o odpadach, która ma promować gospodarkę o obiegu zamkniętym. Wcześniejszy punkt o utworzeniu Straży Ochrony Przyrody wśród jej kompetencji wymienia m.in. gospodarkę odpadami.
W programie nie występują pojęcia takie jak „recykling”, „opakowania”, „składowisko odpadów", „wysypisko śmieci”, „wywóz śmieci” czy „ekonomia cyrkularna”. „System kaucyjny” jest za to wymieniony jedynie w kontekście postulatu importu produktów rolnych spoza UE. Rozdział o kwestiach ustrojowych w ósmym postulacie wymienia „usługi komunalne na wysokim poziomie” wśród czołowych obszarów odpowiedzialności samorządów.
KOALICYJNY KOMITET WYBORCZY TRZECIA DROGA POLSKA 2O50 SZYMONA HOŁOWNI - POLSKIE STRONNICTWO LUDOWE
Jak wspomnieliśmy w poprzedniej części, propozycje programowe koalicji tworzonej przez Polskę 2050 oraz PSL zawarto w 12 Gwarancjach Trzeciej Drogi. Realizacja tych obietnic ma być potraktowana priorytetowo w ramach współtworzonego przez Trzecią Drogę rządu. Choć ochronie środowiska poświęcono ósmą gwarancję, do której odwołaliśmy się w pierwszym tekście, nie ma w niej ani słowa o gospodarce odpadami. Milczą o niej również pozostałe punkty. Identycznie przedstawia się przyjęta na wcześniejszym etapie koalicyjnej współpracy Wspólna Lista Spraw. Program wyborczy Trzeciej Drogi zatem całkowicie pomija analizowany obszar.
KOMITET WYBORCZY NOWA LEWICA
Komitet Nowej Lewicy ma o gospodarce odpadami do powiedzenia więcej od niezabierającej głosu na ten temat Trzeciej Drogi, znacznie jednak mniej niż o stosunkowo obszernie omówionej energetyce. Jak wspominaliśmy, program zawiera 155 postulatów – punkt 138 z kategorii „Zielony Ład” brzmi – „lepszy recykling, mniej śmieci”. Powołując się na sprawdzone przykłady z zagranicy, Lewica zapowiada w nim wprowadzenie systemu kaucyjnego (już obecnego w polskiej rzeczywistości prawnej – początek funkcjonowania przewidziany jest na początek 2025 roku), a także wprowadzenie jednolitego standardu butelek zwrotnych. Obok systemu kaucyjnego program wymienia pełne wdrożenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Jak zapewnia Lewica, Polska pod jej rządami do 2030 r. ma osiągnąć cel 60% recyklingu, a „neutralizacja” składowisk odpadów niebezpiecznych ma zostać wsparta dodatkowymi środkami.
Do analizowanej problematyki pośrednio nawiązuje postulat szósty z kategorii „Dobra praca”, gdzie wśród przykładów z zasługującej na wzrost wynagrodzeń sfery budżetowej wymieniono zakłady gospodarki komunalnej. Na tym obecność gospodarki odpadami w programie Nowej Lewicy się kończy.
KOMITET WYBORCZY PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ
Program przedstawiony przez Prawo i Sprawiedliwość – Bezpieczna Przyszłość Polaków - jest najbardziej obszerny ze wszystkich. Wizję państwa oraz postulaty kolejnych zmian rozpisano w nim na 302 stronach. Gospodarka odpadami nie należy jednak do kluczowych dla autorów zagadnień. Prawo i Sprawiedliwość ogranicza swoje opinie na ten temat przede wszystkim do zapowiedzi zakończenia „niekontrolowanych wzrostów cen za wywóz śmieci i nieczystości”. Mowa o tym w analizowanym już poprzednio rozdziale Energetyka i Górnictwo, w części Niskie ceny energii, ciepła i wywozu nieczystości dla Polaków. Choć treść obietnicy „skończymy z horrendalnymi cenami za wywóz nieczystości” odsyła nas do wyzwań gospodarki wodno-kanalizacyjnej, postulowana instytucja centralnego regulatora cen ma zatwierdzać również gminne stawki za wywóz odpadów. Przeszukiwanie programu pod kątem fraz, takich jak „gospodarka odpadami”, „recykling”, „rozszerzona odpowiedzialność producenta”, „selektywna zbiórka odpadów”, „wysypisko śmieci” czy „składowisko odpadów” nie dało żadnych rezultatów.
KOMITET WYBORCZY KONFEDERACJA WOLNOŚĆ I NIEPODLEGŁOŚĆ
Lektura Konstytucji Wolności, czyli dokumentu programowego Konfederacji, prowadzi do praktycznie identycznych wniosków, jak w przypadku Trzeciej Drogi. Ugrupowanie postawiło na inne priorytety polityczne, a gospodarka odpadami dla niego nie istnieje. Program milczy o wszystkich kwestiach z tego obszaru – jedyny ślad, który może do niego prowadzić, pojawia się na liście podatków wprowadzonych lub podwyższonych przez poprzednie rządy. Lista wymienia podwyżkę opłat „za wywóz śmieci”.
KOALICYJNY KOMITET WYBORCZY KOALICJA OBYWATELSKA PO. N IPl ZIELONI
Koalicyjny program wyborczy podmiotów zrzeszonych w Koalicji Obywatelskiej to 100 konkretów, czyli zestaw postulatów pogrupowanych w 21 kategorii tematycznych. Zwięzłe sformułowania wyznaczają kierunki rozwiązań zapowiadanych na pierwsze 100 dni po wyborach, ale nie wchodzą w ich szczegóły. W kategorii „Środowisko” znajduje się punkt związany z „nielegalnym importem śmieci” do Polski. Koalicja Obywatelska deklaruje zakończenie tego procederu. Jak mówi, „będziemy stanowczo egzekwować prawo, dając stosownym organom większe uprawnienia”. Poszukiwania dodatkowych informacji na temat zagadnień takich jak m.in. system kaucyjny, rozszerzona odpowiedzialność producenta, czy recykling, dało takie same wyniki, jak w omawianych wyżej przypadkach.
Kolejna część naszej analizy obejmie kwestie z zakresu gospodarki wodnej.
Źródła:
1) https://bezpartyjnisamorzadowcy.pl/program/
2) https://polska2050.pl/trzecia-droga/12-gwarancji-trzeciej-drogi/, https://polska2050.pl/wspolna-lista-spraw-gotowa/
3) https://lewica2023.org/program-wyborczy-kw-nowa-lewica/
4) https://pis.org.pl/dokumenty
5) https://konfederacja.pl/konstytucja-wolnosci-program-wyborczy-2023/
6) https://100konkretow.pl/energetyka/
Szymon MajewskiDziennikarz
