Mimo upływu prawie czterech lat od wdrożenia reformy śmieciowej, wiele samorządów nadal nie uporało się z anonimowością w blokowiskach i identyfikowaniem niesegregujących. Gminy wypracowały mniej lub bardziej skuteczne metody walki z niesegregującymi. W większości przypadków podwyższenie opłaty w drodze decyzji administracyjnej jest ostatecznością. Dodatkowo już za miesiąc wejdą w życie nowe zasady selektywnej zbiórki odpadów. Gminy będą musiały zapewnić mieszkańcom osobne pojemniki na papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło i odpady biodegradowalne.
Jak tłumaczy Cyprian Maciejewski z gdańskiego ratusza, podstawową kontrolę jakości segregacji odpadów gmina prowadzi siłami wykonawcy realizującego usługę odbioru odpadów, który codziennie podczas opróżniania pojemników bada jakość odpadów i w uzasadnionych przypadkach umieszcza ostrzeżenie na pojemnikach (żółta kartka) oraz notatkę elektroniczną w systemie informatycznym o stwierdzonym przewinieniu.
Żółte kartki dla niesegregujących
Dodatkową, uzupełniającą kontrolę prowadzą pracownicy gminy, którzy monitorują w sektorach jakość realizacji usług wykonawcy, a przy okazji skuteczność segregacji mieszkańców. W wyniku tych działań w 2016 r. nałożono 6344 żółte kartki na właścicieli nieruchomości, a wobec podmiotów i osób, którzy nie zareagowali na upomnienie, podjęto 104 decyzje administracyjnie zmieniające sposób rozliczania opłaty na nieselektywny. - Jak widać, niemal wszyscy właściciele nieruchomości zareagowali pozytywnie na upomnienie, a to jest cel nadrzędny, który chcemy osiągnąć w Gdańsku - zauważa Maciejewski.
Lublin jest jednym z niewielu dużych miast, które przez cały czas funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi prowadzi jego monitoring wykorzystując oprócz informacji od mieszkańców i firm odbierających odpady, także technologię RFID (ang. Radio-Frequency Identification - technika wykorzystująca fale radiowe do przesyłania danych oraz zasilania elektronicznego układu stanowiącego etykietę obiektu przez czytnik w celu identyfikacji obiektu). Rzeczniczka prezydenta miasta Beata Krzyżanowska wyjaśnia, że mimo to problem z brakiem segregacji nie zniknął i dotyczy gównie zabudowy wielorodzinnej, gdzie jest duża anonimowość przy oddawaniu odpadów komunalnych do zbiorowych altan śmietnikowych, które niejednokrotnie obsługują po kilka bloków.
- Zgłoszenia o nieprawidłowej segregacji dotyczą głównie podrzucania opon samochodowych, odpadów remontowo-budowlanych i elektroodpadów w pobliżu altan śmietnikowych oraz pojemników na frakcję suchą. Proceder ten jest odnotowywany w liczbie ok. 20 zgłoszeń tygodniowo - wylicza rzecznik i dodaje, że o przypadkach i konsekwencjach nieprawidłowej segregacji jest informowany właściciel lub zarządca nieruchomości, a odpad zostaje odebrany dopiero po jego wysegregowaniu. Krzyżanowska zaznacza jednak, że miasto dotychczas nie zdecydowało się na podniesienie właścicielom nieruchomości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Zbiorowa odpowiedzialność w Olsztynie
Mniej pobłażliwy dla niesegregujących jest natomiast Olsztyn. - W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w segregacji odpadów wszyscy mieszkańcy korzystający z danego punktu mają podwyższoną stawkę za gospodarowanie odpadów - tłumaczy Patryk Pulikowski z urzędu miasta. Tylko w ubiegłym roku w wyniku przeprowadzonych kontroli podatkowych wyższą stawkę musiało zapłacić 515 mieszkańców Olsztyna.
W Chorzowie od marca zaczęły pojawiać się kolorowe naklejki na pojemnikach na zmieszane odpady. Przyklejają je specjalne ekopatrole. Jeżeli w kontenerze na zmieszane odpady znajdą się surowce wtórne, które mogły zostać wysegregowane i wrzucone do osobnych kolorowych pojemników, wówczas pojawia się na nim pomarańczowa naklejka ostrzegawcza. To znak, że brak segregacji został zauważony i w przyszłości dany pojemnik będzie pod uważniejszą kontrolą. Jeżeli ekopatrol nie znajdzie w pojemniku surowców wtórnych, przyklei na nim zieloną naklejkę. Powtórna kontrola zawartości pojemników, zwłaszcza tych oklejonych pomarańczowymi naklejkami, ma następować po ok. trzech tygodniach. Jeżeli pracownik ekopatrolu nie zauważy poprawy i naklei drugą pomarańczową naklejkę, wtedy miasto rozpocznie procedurę naliczenia na właściciela wskazanej nieruchomości wyższej opłaty za odpady.
Niesegregowanie jako wykroczenie?
Samorządowcy z Gdańska uważają, że w walce z niesegregującymi mogłaby pomóc zmiana Kodeksu wykroczeń. Zdaniem Maciejewskiego, umieszczenie w nim kar dla uchylających się od segregacji wypełniłoby lukę prawną, dzięki czemu straże miejskie lub gminne mogłyby w skróconej procedurze dyscyplinować mieszkańców.
W 2020 r., zgodnie z unijnymi regulacjami, Polska musi uzyskać 50-proc. poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Nieosiągnięcie wymaganych przez UE poziomów recyklingu będzie skutkowało nałożeniem na Polskę wysokich kar pieniężnych.
Marcin Przybylski (PAP)
