© Yuliya
W porównaniu z tym samym okresem w ubiegłym roku w pierwszej połowie 2023 roku ceny energii elektrycznej wzrosły w 22 państwach UE. Średnie opłaty dla gospodarstwa domowego za taką samą ilość energii powiększyły się z 25,3 euro za 100 kWh w 2022 r. do 28,9 euro. Najnowsze dane przytacza Eurostat.
Wzrost rozpoczął się jeszcze przed rosyjską inwazją na Ukrainie, ale pod jej wpływem wyraźnie przyśpieszył. Zmniejszenie importu gazu odbiło się na jego cenie, co z kolei wpłynęło na ceny prądu. Rządy państw członkowskich Unii wprowadziły mechanizmy osłonowe, z których jednak częściowo się już wycofały. Kwoty widoczne na rachunkach są zatem większe. Opracowanie Eurostatu rozróżnia gospodarstwa domowe od pozostałych i poza informacjami z UE uwzględnia również dostępne dane z państw, takich jak Islandia, Norwegia, Liechtenstein, Turcja, kraje bałkańskie, Gruzja czy Ukraina.
Jako gospodarstwa domowe zdefiniowano konsumentów średnich rozmiarów, których roczne zużycie energii mieści się w przedziale 2500-500 kWh. Najwyższy, bo wynoszący 953%, wzrost cen dla tego rodzaju odbiorców odnotowano w Holandii, gdzie gospodarstwa domowe w pierwszym półroczu br. musiały zapłacić 0,4750 euro za kWh; 47,5 euro za 100 kWh. Była to równocześnie najwyższa cena w liczbach bezwzględnych, o 64% przewyższająca unijną średnią. Jak tłumaczy Eurostat, wśród przyczyn silnego uderzenia w holenderskie portfele znalazło się m.in. wycofanie przez rząd wprowadzonych w 2022 r. ulg podatkowych dla cen energii. Za Niderlandami uplasowały się Belgia (0,4350 euro/kWh, 43,5 euro/100 kWh), Rumunia (0,4199 euro/kWh, 42 euro/100 kWh) oraz Niemcy (0,4125 euro/kWh, 41,3 euro/100 kWh). Na drugim biegunie znalazły się państwa z najniższymi cenami: Bułgaria (0,1137 euro/kWh, 11,4 euro/100 kWh), Węgry (0,1161 euro/kWh, 11,6 euro/100 kWh) i Malta (0,1256 euro/kWh, 12,6 euro/100 kWh). W Polsce zapłaciliśmy 0,1769 euro/kWh. Średnia dla całej UE wyniosła 0,2890 euro za kWh, czyli wspomniane już 25,3 euro za 100 kWh. W niektórych państwach zaobserwowano spadek cen. Stało się tak w Hiszpanii, gdzie ceny zmniejszyły się o 41%, w Danii, w której spadek wyniósł 16%, a także w Portugalii (-6%) i na Malcie (-3%). Jak zaznacza Eurostat, na ceny energii wpływają rozmaite uwarunkowania, poza miksem energetycznym obejmujące również sytuację geopolityczną, warunki pogodowe, koszty związane z ochroną środowiska czy kierunkami dywersyfikacji importu.
Różne zmienne
Udział podatków w opłatach za energię elektryczną różni się w zależności od państwa. W pierwszej połowie 2023 r. był on najniższy w Irlandii, gdzie de facto zaobserwowano podatek negatywny: -90,4%. Eurostat informuje, że „negatywne stawki podatków odnotowano także w Luksemburgu, Portugalii, Austrii, Holandii i na Litwie”. Najwyższe opodatkowanie występowało w Polsce, osiągając 48,6% całkowitej ceny. Średnia dla UE wyniosła 19,2% - o 3,7 pp. więcej niż w drugiej połowie 2022 r. Wzrost wynikał przede wszystkim z redukcji wprowadzonych wcześniej dodatków i subsydiów. Podatek VAT wyniósł średnio 14% całkowitej ceny, od 4,8% na Malcie do 21,3% na Węgrzech. Dane zgromadzone przez urząd uwzględniają także standard siły nabywczej, który ma wyeliminować wpływ różnic w poziomach cen między państwami. Jak czytamy, przy uwzględnieniu standardu ceny okazały się najwyższe w Rumunii (76 PPS za 100 kWh– Purchasing Power Standard) oraz na Cyprze (41 PPS za 100 kWh), najniższe zaś na Malcie (14,2 PPS za 100 kWh) i w Luksemburgu (15,5 PPS za 100 kWh). Na wysokość rachunków wpływają również koszty przesyłu i dystrybucji –zwłaszcza te drugie. Eurostat przedstawia, że w krajach z mniejszą gęstością zaludnienia przesył energii jest droższy. Dane dostępne dla 2022 r. (są one podawane pod koniec każdego roku, nie dysponujemy jeszcze zatem tymi dla 2023 r.) pokazują, że udział kosztów dystrybucji w cenach energii elektrycznej był najwyższy w Finlandii, gdzie wyniósł 90%, Słowacji (91,6%) oraz w Luksemburgu, w którym osiągnął wartość 100%. Z kolei w tym samym roku koszty przesyłu wspięły się na najwyższe pozycje na Węgrzech (41,4% udziału w cenach), na Litwie (36%) oraz w Irlandii (32%).
Czytaj więcej: Electricity price statistics
Szymon MajewskiDziennikarz
