© Prawa zastrzeżone
Kraków od dekad króluje na kulturowej mapie Polski, organizując rocznie setki mniejszych i większych wydarzeń, w których uczestniczą nie tylko mieszkańcy, ale także liczni turyści. W mieście odbywają się festiwale teatralne i filmowe, koncerty i imprezy plenerowe.
Dość wymienić zaledwie kilka z nich: Festiwal Muzyki Filmowej, Sacrum Profanum, Misteria Paschalia, Opera Rara, Wianki, Jarmark Świętojański, Konkurs Szopek Krakowskich, Green Film Festival, Festiwal Off Camera, Festiwal kultury żydowskiej, aby wyobrazić sobie, jak silne jest ich oddziaływanie na funkcjonowanie miasta, w sensie społecznym i środowiskowym. Kraków stawiając sobie cel neutralności klimatycznej, analizuje m.in. to jakim śladem węglowym obarczony jest transport i logistyka towarów, pobyt i przemieszczanie się po mieście uczestników wydarzeń kulturalnych aż po impakt na środowisko samych imprez.
Korzyści i zagrożenia
Atrakcyjna oferta kulturalna sprzyja napływowi turystów, co niesie za sobą wiele korzyści dla miasta: prestiżowych, promocyjnych, edukacyjnych czy finansowych. Druga strona medalu to ryzyko wzrostu zanieczyszczenia środowiska spowodowane zwiększonymi poziomami emisji GHG (związanymi np. z transportem i zużyciem energii), wzrostem ilości generowanych odpadów, zwiększeniem poziomu hałasu etc.)
Dlatego Kraków w realizację swojej prośrodowiskowej i proklimatycznej strategii włącza kluczowe miejskie jednostki i duże podmioty z branży eventowej i kulturalnej. Już kilka lat temu powstał w mieście szeroki konsensus podmiotów, które podejmują kroki w kierunku ograniczenia negatywnych skutków organizacji tak ogromnej ilości wydarzeń.
Przykłady z życia wzięte
Projekt MINEV – mniej odpadów
Kraków przystąpił do Projektu MINEV (Waste MINimization in Large EVents) realizowanego w ramach Programu INTERREG EUROPE.
Jak wyjaśnia Michał Gelata, Kierownik Projektu ze strony Wydziału Gospodarki Komunalnej i Klimatu UMK, głównym jego założeniem jest zbadanie możliwości oraz wdrożenie działań dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów podczas organizacji wydarzeń. Dzięki temu nasze miasto będzie bardziej zrównoważone i ekologiczne.
- Z pozostałymi uczestnikami projektu z Hiszpanii, Litwy, Włoch, Grecji i Belgii będziemy szukać najbardziej efektywnych rozwiązań, aby ograniczyć ilość odpadów. Przyczyni się to nie tylko do mniejszej degradacji środowiska naturalnego i ograniczenia śladu węglowego, ale przyniesie także wymierne korzyści finansowe miastu (dzięki mniejszym kosztom zbiórki, transportu, przetwarzania czy utylizacji odpadów). Docelowo nasze działania będą miały także wymiar edukacyjny poprzez zwiększenie świadomości ekologicznej uczestników wydarzeń - dodaje Michał Gelata.
Festiwale dla klimatu - zbiór dobrych praktyk
Krakowskie Biuro Festiwalowe (KBF) będące również interesariuszem w projekcie MINEV podjęło się roli koordynatora współpracy kilkunastu organizatorów krakowskich festiwali powołując do życia inicjatywę pn. Festiwale dla klimatu.
Zdajemy sobie sprawę, że festiwale z natury rzeczy nie są ekologiczne, ale chcemy wspierać i wypracowywać trwałe proklimatyczne rozwiązania, możliwe do zastosowania podczas realizacji wydarzeń. Spotykamy się w szerokim gronie po to, żeby wymienić doświadczenia i pomysły z zakresu zrównoważonej produkcji, planowania i realizacji koncertów, imprez plenerowych czy pokazów filmowych. Zaczynając od drobnych elementów i prostych rozwiązań produkcyjnych, chcemy dążyć do systemowych zmian w funkcjonowaniu podmiotów organizujących przedsięwzięcia kulturalne – wyjaśnia Carolina Pietyra, Dyrektorka KBF.
Pierwszym efektem działań miejskiej inicjatywy Festiwale dla klimatu było stworzenie zbioru dobrych praktyk, dostępnego dla wszystkich stowarzyszeń, instytucji i fundacji, które zechcą skorzystać z wypracowanych rozwiązań:
- ekologiczny, lokalny, niskoemisyjny catering;
- rezygnacja z gadżetów;
- zastąpienie papierowych wniosków aplikacyjnych, biletów i zaproszeń wersją elektroniczną;
- parytety równościowe;
- aktywności edukacyjne zwiększające świadomość, m.in. dzieci;
- szkolenia dla pracowników dotyczące m.in. zmian klimatycznych;
- upcykling materiałów brandingowych;
- współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze ekologii;
- promocja „kranowianki”, np. na konferencjach prasowych;
- promocja ekologicznych dojazdów do pracy;
- promocja zachowań dających przedmiotom drugie życie, np. Drugie Życie Książki;
- badanie śladu węglowego;
- postulaty wspólnego magazynu i dzielenia się zasobami przez krakowskie festiwale.
Deklaracja środowiskowa BNP Paribas Green Film Festiwal
Założenia wypracowane przez grupę interesariuszy projektu Festiwale dla klimatu w praktyce realizuje organizator międzynarodowego festiwalu filmów ekologicznych - Fundacja Green Festiwal (przy wsparciu organizacyjnym i finansowym miasta). 
Od 2018 r. w centrum miasta odbywają się latem filmowe pokazy plenerowe. W celu uczynienia wydarzenia jak najbardziej zrównoważonym, Fundacja przyjęła i z determinacją realizuje tzw. Deklarację środowiskową. Jak wskazuje Grzegorz Dukielski, jeden z organizatorów Festiwalu i założyciel Fundacji Green Festival, Deklaracja środowiskowa została przyjęta w sposób dobrowolny. - Kompleksowo podchodzimy w niej do zagadnienia śladu środowiskowego wydarzenia. Deklaracja zawiera precyzyjne wytyczne m.in. dotyczące organizacji strefy gastronomicznej (system kaucyjny Take cup!, niskoemisyjna roślinna strefa gastronomiczna, woda kranowa dla uczestników) oraz rozwiązania zero lub less waste (strefa wolna od jednorazowego plastiku, paperless czyli formaty elektroniczne i aplikacje zamiast papieru, materiały reklamowe/informacyjne wielokrotnego użytku, statuetki dla laureatów z recyklingu, brak gadżetów, recykling odpadów - wylicza Grzegorz Dukielski.
Wskazuje również, że BNP Paribas Green Film Festival ma w swoim DNA zapisane dobre praktyki ekologiczne, dlatego stosujemy je na każdym etapie tworzenia naszego festiwalu, aby zminimalizować ślad środowiskowy tego wydarzenia. - Zachęcamy innych organizatorów wydarzeń kulturalnych w Krakowie do naśladowania. Chętnie dzielimy się z nimi naszymi doświadczeniami – podkreśla Grzegorz Dukielski.
TAURON ARENA KRAKÓW – Ekoarena
TAURON Arena Kraków (Arena) to największa i najnowocześniejsza hala widowiskowo-sportowa w Polsce, w której mają miejsce wydarzenia o różnym charakterze i skali: sportowe i kulturalne (koncerty, festiwale, pokazy filmowe, musicale, pokazy cyrkowe, show na lodzie; gale, kongresy, bankiety, imprezy branżowe i plenerowe). Obiekt jednorazowo może pomieścić 22 tyś osób, rocznie odbywa się tam kilkadziesiąt dużych i kilkaset mniejszych wydarzeń.
Arena Kraków S.A., która także przystąpiła do projektu MINEV, stawia sobie za cel zrównoważony rozwój. Na uwagę zasługuje fakt ścisłej współpracy z Urzędem Miasta Krakowa (m.in. przy cyklicznym projekcie Wielka Lekcja Ekologii, tj. evencie, podczas którego prezentowane są proklimatyczne i proekologiczne działania spółek miejskich oraz podmiotów publicznych i prywatnych, realizowanych na rzecz mieszkańców.)
Spółka stale inwestuje w modernizację obiektu, po to aby oszczędzać zasoby naturalne i ograniczać zużycie energii elektrycznej - zapewnia Małgorzata Marcińska, Prezeska Zarządu Areny Kraków S.A.
Dodaje także, że tylko w ostatnich latach prace objęły m.in.:
- Instalację urządzeń i systemów kompensacji mocy biernej.
- Systemy optymalizujące koszty funkcjonowania hali (m.in.: inteligentne sterowanie oświetleniem w szatniach sportowych w celu ograniczenia zużycia energii elektrycznej, modernizacja wykorzystania niezależnej klimatyzacji w szatniach sportowych na poziomie 0 poprzez montaż i integrację systemu klimakonwektorów, przeróbki klimatyzacji wraz z biurami, poziomem C oraz salami konferencyjnymi).
- Montaż nowych opraw oświetleniowych typu LED w Arenie Głównej, Małej Hali oraz w ciągach komunikacyjnych.
- Wymiana źródeł światła w oprawach lamp na źródła LED.
- Montaż instalacji fotowoltaicznej o łącznej mocy elektrycznej ok. 300 kWp.
TAURON Arena Kraków dba także o zmniejszenie zużycia wody poprzez:
- Wykorzystywanie w obiekcie kranów z ogranicznikami przepływu wody.
- Wykorzystywanie filtrów i perlatorów w kranach.
- Montaż w toaletach podajników do papieru i ręczników centralnego dozowania.
- Wykorzystywanie w obiekcie czujek i wyłączników czasowych ograniczających zużycie energii.
Polityka zrównoważonego rozwoju Centrum Kongresowego ICE Kraków
Zlokalizowany w centrum Krakowa obiekt oferuje przestrzeń dla ponad 3 tys. osób i pozwala na organizację różnorodnych wydarzeń: od międzynarodowych kongresów, konferencji, sympozjów oraz spotkań biznesowych, przez wydarzenia kulturalne, takie jak: koncerty, spektakle operowe, teatralne i baletowe, aż po spotkania o charakterze społecznym.
Jak deklaruje Izabela Błaszczyk, Prezeska Spółki Kraków5020 zarządzającej obiektem: Centrum Kongresowe ICE Kraków - dąży do zmniejszenia negatywnego wpływu wydarzeń na środowisko wprowadzając rozwiązania ograniczające zużycie energii i wody, jak np.:
- energooszczędny system oświetleniowy. Znaczna część obiektu doświetlona jest światłem słonecznym, zaś część oświetlenia sztucznego to energooszczędne żarówki typu LED. W częściach ogólnodostępnych sterowanie oświetleniem odbywa się poprzez system BMS, który pozwala na jego ręczne włączanie i wyłączanie lub stosowanie harmonogramów czasowych. Ponadto w części pomieszczeń zostały zastosowane automatyczne włączniki i wyłączniki.
- ogrzewanie budynku i wody poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej
- stosowanie w kranach perlatorów i fotokomórek, pozwalające na oszczędność wody i energii niezbędnej do jej podgrzania
- tryb Stand by w ogrzewaniu i klimatyzacji. Niezależnie od pory roku w niektórych przestrzeniach ICE Kraków utrzymywana jest stała temperatura. Dzięki temu podczas upałów lub dużych mrozów nie ma konieczności zużywania większej ilości energii na szybkie schładzanie lub ogrzewanie przestrzeni wewnątrz obiektu.
Ponadto 18 października br. Spółka Kraków5020 podpisała list intencyjny z Carbon Footprint Foundation. Współpraca zaowocuje stworzeniem polityki ESG dla Centrum Kongresowego ICE Kraków, która wskaże kolejne rozwiązania do wprowadzenia w obiekcie. Docelowo fundacja pomoże również w stworzeniu kryteriów kalkulatora śladu węglowego. Przyczyni się to do budowania świadomości wśród organizatorów wydarzeń.
Krakow Film Commission
Green Filming
Głównym zadaniem powołanej w 2008 roku przez Krakowskie Biuro Festiwalowe Krakow Film Commission jest wspieranie filmowców tworzących na terenie Małopolski.
Współpraca komisji z filmowcami rozpoczyna się już na najwcześniejszych etapach produkcji. Znalezienie odpowiednich wnętrz i plenerów ułatwia baza danych prezentująca kilkaset atrakcyjnych lokacji zdjęciowych na terenie całej Małopolski. Partnerzy Krakow Film Commission mogą korzystać również z ciągle aktualizowanych rejestrów specjalistów oraz doświadczonych firm zajmujących się produkcją filmową i telewizyjną. Krakow Film Commission wspiera też największe krakowskie festiwale prezentujące dokonania branży a od dwóch lat zaangażowane jest w ogólnopolski projekt pn. Green Filming, którego założeniem i celem jest wprowadzenie idei zrównoważonej produkcji audiowizualnej. Grupa ta powstała przy Krajowej Izbie Producentów Audiowizualnych i składa się z producentów, kierowników produkcji, studiów filmowych, regionalnych komisji filmowych i niezależnych filmowców. W ramach prac KFC współtworzy strategię pracy całej grupy, kompletuje bazę „zielonych” firm na terenie regionu, zbiera dane od producentów oraz bada szanse na współpracę z takimi podmiotami.
Dodatkowo w ramach Funduszu Filmowego w Krakowie, którego KBF jest operatorem, od tego roku w ramach zawieranych umów koprodukcyjnych istnieje możliwość rozliczenia tzw. zielonych kosztów produkcji poniesionych w trakcie realizacji filmu.
Samorządy stojąc w obliczu zmiany klimatu i konieczności transformacji klimatycznej miast oraz ograniczania emisji gazów cieplarnianych, mierzą się z nowymi wyzwaniami.
Temat wymaga wszechstronnego podejścia, co pokazują wyżej wymienione przykłady działań Krakowa.
We wszystkich polskich miastach odbywają się różnego rodzaju wydarzenia. Warto więc korzystać z katalogu dobrych, sprawdzonych praktyk i organizować je w sposób odpowiedzialny.
Artykuł powstał we współpracy z Urzędem Miasta Krakowa
