Będzie wsparcie dla pracowników z wygaszanych branż węglowych. KE akceptuje polski program pomocy

© Bargais

Komunikat KE informujący o akceptacji polskiego projektu opublikowano 5 lutego br.  Zielone światło Komisji (deklarującej zasadę leaving no one behind, a więc niepozostawiania nikogo w tyle w toku transformacji energetycznej) dotyczy ustawy z 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla kamiennego, która zakłada przyznanie urlopów energetycznych lub górniczych w wysokości 80% miesięcznego wynagrodzenia oraz jednorazowe odprawy pieniężne stanowiące 12-krotność miesięcznego wynagrodzenia. Oferowane wsparcie miało trafić do ok. 23 tys. pracowników rozwiązujących umowy o pracę na mocy porozumienia ze względu na zamykanie swoich dotychczasowych zakładów. O sprawie pisaliśmy w listopadzie ub. r., kiedy 11 organizacji pozarządowych – wśród nich m.in. Fundacja Instrat, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć czy Fundacja WWF Polska – zaapelowało do KE o szybką akceptację ustawy. Jak przekonywały NGOs, przyjęte w polskim sejmie przepisy miały na celu zapełnienie luki, która umknęła unijnemu Funduszowi Sprawiedliwej Transformacji, a brak zgody z Brukseli groziłby bardzo wysokimi kosztami społecznymi w polskich regionach powęglowych.

Środki „niezbędne i odpowiednie”

Komisja wyszła naprzeciw oczekiwaniom społeczników. Akceptując ustawę, stwierdzono jej zgodność z unijnymi zasadami pomocy publicznej określonymi w art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a także z przyjętymi w 2022 r. wytycznymi ws. pomocy publicznej na rzecz klimatu, ochrony środowiska i celów związanych z energią⁽¹⁾. Środki zaproponowane przez Polskę zostały uznane za „niezbędne i odpowiednie” z punktu widzenia łagodzenia skutków społecznych transformacji energetycznej i dekarbonizacji, tworzące „efekt zachęty” w postaci zwiększania społecznej akceptacji dla ww. procesów, a także za proporcjonalne. – Program o wartości 300 mln euro zostanie przeznaczony na wsparcie pracowników, którzy stracą pracę ze względu na nieuniknione zamykanie elektrowni opalanych węglem kamiennym i brunatnym oraz kopalni węgla brunatnego w Polsce. Jest to dowód na to, że Komisja zdecydowanie dąży do transformacji ekologicznej, nie pozostawiając jednocześnie nikogo w tyle – skomentowała wiceprzewodnicząca wykonawcza ds. polityki konkurencji KE, Margrethe Vestager. Program ma być realizowany do lutego 2034 r. z możliwością wystąpienia przez Polskę o przedłużenie.

Związki zawodowe i pracodawca po jednej stronie

Decyzję Komisji dobrze przyjęli interesariusze skupieni wokół zagadnienia transformacji energetycznej oraz wspierający ich przedstawiciele trzeciego sektora. Fundacja Instrat wskazuje, że ze wsparcia skorzystają m.in. pracownicy zamykanych odkrywek Jóźwin i Drzewce wchodzących w skład Kopalni Węgla Brunatnego Konin w Wielkopolsce Wschodniej. Przewodnicząca związku zawodowego KADRA w KWB Konin, Alicja Messerszmidt, podziękowała za pomoc poprzednim i obecnym polskim władzom, które popierały sprawę jej branży, wspomniała również o konsekwentnie sojuszniczej postawie Ministerstwa Klimatu i Środowiska, „którego kierownictwo rozumie wyzwania regionów górniczych” i minister Pauliny Hennig-Kloski. - Ten program został wypracowany ponad podziałami i z uwzględnieniem strony społecznej od samego początku. O to nam chodzi w sprawiedliwej transformacji – akceptujemy ewolucyjny kierunek zmian i odejścia od węgla, ale w zamian oczekujemy partnerskiej postawy i spotkaliśmy się z nią. – powiedziała Messerszmidt. Podobne stanowisko przedstawił Piotr Woźny, prezes Grupy ZE PAK – największego pracodawcy w Wielkopolsce Wschodniej i właściciela kopalni oraz elektrowni w Koninie.  - To kolejny krok milowy w naszym procesie odpowiedzialnego odchodzenia od węgla. Budując nowe aktywa oparte głównie o OZE nie zapominamy o naszych pracownikach. Finansowanie programu pracowniczego pochodzi z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, ale to budżet państwa finansuje amortyzację kosztów społecznych dla najstarszych pracowników. Naszym zaangażowaniem w ten proces pokazujemy, że jesteśmy partnerem w dekarbonizacji polskiej energetyki dla polskiego rządu i Brukseli – stwierdził Woźny.

Nie tylko Wielkopolska Wschodnia

Prezes Fundacji Instrat, Michał Hetmański, zauważa, że program wsparcia przewidziany w ustawie w pierwszej kolejności zapewni pilną pomoc dla pracowników z Konina i jego okolic, największymi beneficjentami będą jednak osoby zatrudnione w zakładach w Bełchatowie i Turowie, których jest kilka razy więcej, a ich średnia wieku jest ok. 10 lat wyższa niż w Wielkopolsce Wschodniej (świadczenia są przeznaczone dla pracowników w wieku przedemerytalnym). - Nowy rząd i kierownictwo Polskiej Grupy Energetycznej powinno teraz zapewnić dobrą komunikację i wdrożenie tego programu w tych regionach węglowych (tj. Bełchatowa i Turowa – przyp. red.) i zadbać o przyszłość młodszych pracowników poza przemysłem węglowym. Tam stan przygotowania do nieuchronnego zamknięcia zakładu z powodów ekonomicznych jest dużo niższy – podsumował Hetmański.

Czytaj też: Spod ziemi ku niebu. Szkolenia dla górników zainteresowanych farmami wiatrowymi

Szymon Majewski
Dziennikarz