Jak ucztować i nie marnować? O zapobieganiu stratom żywności pamiętajmy nie tylko od święta

Zamawianie prezentów dla najbliższych, wybieranie choinki i kolorowych lampek, przygotowywanie świątecznej uczty… przedświąteczna krzątanina nie pozostaje bez wpływu na klimat i środowisko. Działając świadomie, możemy minimalizować ilość wytwarzanych odpadów czy redukować ślad węglowy.

W tym roku przedświątecznie naszą redakcyjną uwagę kierujemy na temat niemarnowania żywności. Jak zaplanować świąteczne spotkania przy stole, aby ucztować i nie marnować?

92 kg zmarnowanej żywności w każdym domu

W projekcie PROM⁽¹⁾ obliczono, że na etapach produkcji, przetwórstwa, dystrybucji i konsumpcji w Polsce rocznie marnuje się prawie 5 milionów (4 840 946) ton żywności. Najwięcej, bo aż 60% wyrzucanej żywności, pochodzi z gospodarstw domowych. Produkcja podstawowa i przetwórstwo odpowiadają łącznie za ok 30 proc. strat, a handel za ok 7%. Najmniej strat jest na etapie transportu i magazynowania (ok. 1%) oraz w gastronomii (ok. 1%).

Polscy konsumenci marnują więc ok. 3 mln (2 917 775) ton żywności rocznie. W przeliczeniu daje to ok. 92 kg zmarnowanej żywności w każdym gospodarstwie domowym⁽²⁾.

Do podstawowych przyczyn wyrzucania jedzenia zalicza się jego zepsucie i/lub przekroczenie terminu przydatności do spożycia. - Problem ten nasila się szczególnie po świętach, przyjęciach i uroczystościach rodzinnych, na które kupuje się zazwyczaj większe ilości żywności i przygotowuje zbyt duże ilości różnych dań. Do nadmiernych zakupów przyczyniają się m.in. oferty promocyjne placówek handlowych, które oferują żywność po niższej cenie jednostkowej, jeżeli klient kupi jednorazowo większą ilość opakowań produktu – czytamy w materiałach na stronie projektu PROM.

(Nie)oczywiste rady

Choć porady w zakresie niemarnowania żywności dla wielu mogą wydać się oczywiste, gdy spojrzymy na przywołane powyżej statystyki - warto je przypominać.

- Siadając do planowania menu dokładnie określmy liczbę osób, dopytajmy o ich preferencje jedzeniowe (szanujmy tych z wykluczeniami), a gdy stworzymy już listę, obetnijmy ją o minimum 20 procent – radzi Polskie Stowarzyszenie Zero Waste⁽³⁾.

Wśród szczegółowych zaleceń Stowarzyszenia znajdujemy także:

• Zrobienie listy zarówno produktów do kupienia, jak i tych, które już mamy,
• Podzielnie się z sąsiadami składnikami, których potrzeba tylko odrobinę (np. przyprawami),
• Ustawienie rzeczy o krótkim terminie przydatności do spożycia w widocznym miejscu w lodówce,
• Podczas przyjęcia podawanie jedzenia na bieżąco i uzupełnianie naczyń, aby w szczególności łatwopsujące się jedzenie nie stało długo poza lodówką.
• Podzielenie się z gośćmi jedzeniem, które zostało po przyjęciu (najlepiej jeśli goście przyniosą swoje wielorazowe pojemniki),
• Zamrażanie resztek jedzenia (pamiętając o zasadach mrożenia jedzenia),
• Oddanie dobrego jedzenia, które zostało, do jadłodzielni.

Do tych porad można dodać wskazówki od Federacji Polskich Banków Żywności zawarte w publikacji pt. „Zero Waste 2022”, takie jak posegregowanie zakupów na „do zjedzenia w najbliższych dniach” oraz „do zjedzenia za kilka dni”. - Aby żywność z tej drugiej grupy zaczekała w świeżości na swoją kolej, zamroź ją albo spakuj próżniowo – podpowiedziano. Ważne jest także poprawne rozkładanie produktów w lodówce, bo każda półka ma inną temperaturę. - Z reguły na górnej półce najlepiej układać produkty mleczne i ciasta. Środkowa poleca się do przechowywania serów, wędlin i dań gotowych. Dolna zaś jest do żywności, która wymaga najniższej temperatury: surowego mięsa i ryb – czytamy w poradniku. Warto więc zapoznać się z instrukcją obsługi naszej lodówki.

- Tak jak z większością problemów, tak też w przypadku marnowania żywności – łatwiej jest zapobiegać niż leczyć. Każdy z nas może się przyczynić do ograniczenia marnotrawstwa żywności. Jedną z najprostszych zasad jest tak zwana Zasada 4P. Po pierwsze Planowanie – starajmy się kupić to, co jest potrzebne i nie dać się uwieść promocjom. Przechowywanie żywności – niestety nawet i w lodówce układamy na złych półkach. Jeżeli okaże się, że po świętach zostały nam jakieś resztki, to możemy przygotować smaczne dania, czyli Przetwarzanie. I czwarte P – Podzielmy się, gdy czegoś mamy za dużo – mówi Beata Ciepła, Prezes Zarządu Federacja Polskich Banków Żywności, cytowana we wspomnianej publikacji.

Przypominamy nasze artykuły poruszające temat zapobiegania marnowaniu żywności. Zapraszamy do lektury!

UE marnuje więcej żywności niż importuje - 23 września 2022Każdego roku w UE marnuje się około 153,5 mln ton żywności. Organizacje pozarządowe wzywają do przyjęcia prawnie wiążących celów, które zobligowałyby państwa członkowskie do ograniczenia masy odpadów żywnościowych.Wielka Brytania marnuje rocznie 8 milionów dyń - 28 października 2022W Wielkiej Brytanii co roku marnotrawi się ok. 8 mln dyń - to około 1,3 mld ton wyrzucanej żywności. Także w Polsce coraz chętniej wykorzystuje się je w celach dekoracyjnych. IOŚ – PIB zachęca do przemyślanych zakupów.Wywiad
Beata CiepłaMarnowanie żywności powoduje 3,3 mld ton emisji CO2 rocznie. Polskie statystyki do pilnej poprawy - 01 grudnia 2021Corocznie marnowane 1,3 mld ton żywności na świecie jest źródłem emisji 3,3 Gt ekwiwalentu dwutlenku węgla. O statystykach, środowiskowych skutkach zjawiska i pilnej potrzebie międzysektorowych zmian mówi Beata Ciepła, prezes zarządu Federacji Polskich Banków Żywności.Wywiad
Prof. dr hab. Piotr TryjanowskiRolnictwo 2.0. Regeneracja, która otwiera nowe horyzonty dla ochrony środowiska - 13 czerwca 2022Czy produkcja żywności, która pozostawia przestrzeń dla rozwoju i odbudowy dzikiej przyrody, może być opłacalna dla gospodarki i środowiska? O rolnictwie regeneracyjnym opowiada dyrektor Instytutu Zoologii i profesor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu – Piotr Tryjanowski.Chcesz chronić środowisko? Zapobiegaj marnowaniu żywności! - 16 października 2019W Światowym Dniu Żywności mówimy nie tylko o niedoborze jedzenia, ale też o skutkach jego nadmiaru. I bynajmniej nie chodzi tu o problem otyłości, ale o wpływ marnowania żywności na środowisko, czyli tony dodatkowych odpadów i litry zmarnowanej wody.

Dominika Adamska
Sekretarz redakcji, geograf