Plan strategiczny dla rolnictwa. Trwają konsultacje

© karepa

Do 15 września 2021 r. trwać będą konsultacje drugiej wersji projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR). Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, zobligowana jest do przekazania dokumentu do Komisji Europejskiej najpóźniej 1 stycznia 2022 r.

Formularz do zgłaszania propozycji zmian w PS WPR na lata 2023-2027 dostępny jest tutaj.

Czym jednak jest Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027? Jak tłumaczy w rozmowie z Teraz Środowisko Justyna Zwolińska, ekspertka Koalicji Żywa Ziemia, PS WPR stanowi podstawę planów dotyczących rozwoju rolnictwa w naszym kraju. - Krajowy Plan Strategiczny jest dokumentem, na podstawie którego rozdzielane będą płatności na poszczególne działania i cele wynikające z polityki rolnej. Dokument ten powinien być zgodny z kierunkiem reformy Wspólnej Polityki Rolnej wyznaczonej przez Unię Europejską oraz założeniami wynikającymi z Europejskiego Zielonego Ładu, zwłaszcza Strategii „Od pola do stołu” oraz Strategii na rzecz różnorodności biologicznej. Rezultaty tej reformy zależą od stopnia jej realizacji przez poszczególne państwa członkowskie – wyjaśnia Zwolińska. Jak dodaje, finansowanie rolnictwa i obszarów wiejskich jest także zawarte w Krajowym Planie Odbudowy oraz polityce spójności.

Klimat, bioróżnorodność i rolnictwo

Jak czytamy w przedstawionej do konsultacji wersji PS WPR, dokument identyfikuje pięć kluczowych potrzeb, do których należy adresować środki WPR na lata 2023-2027. Wymienia się tu m.in. ochronę klimatu i środowiska oraz bezpieczeństwo żywnościowe. Planuje się, że w zakresie powyższych potrzeb, wdrożone zostaną interwencje, które będą sprzyjać:

• zachęcaniu rolników do stosowania praktyk poprawiających stan gleb, wody i powietrza, a także ograniczających zanieczyszczenia w wyniku stosowania nawozów i pestycydów – ekoschematy, interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne oraz inwestycje środowisko-klimatyczne w ramach poszczególnych interwencji, np. zmniejszenie użycia pestycydów, rolnictwo precyzyjne;
• poprawie stanu środowiska naturalnego poprzez zwiększenie roli terenów leśnych, stosowanie praktyk zwiększających zawartość węgla organicznego w glebie, poprawiających retencję wodną gleb;
• właściwemu gospodarowaniu zasobami naturalnymi m.in. poprzez ograniczenie zużycia wody i energii, a także wdrożenie inwestycji z zakresu retencji wodnej i zastosowania energii odnawialnej, w tym z biomasy w procesie produkcyjnym – inwestycje OZE, mała retencja, biogazownie;
• zachowaniu bioróżnorodności i zapobieganiu degradacji krajobrazu wiejskiego na obszarach wiejskich poprzez ochronę cennych siedlisk przyrodniczych, w tym siedlisk ptaków krajobrazu rolniczego, zachowanie i tworzenie elementów zwiększających różnorodność krajobrazu wiejskiego (np. pasy kwietne, sady tradycyjne) sprzyjających zachowaniu łąk i pastwisk. Jednocześnie wspierane będzie rolnictwo ekologiczne.

Szereg uwag do poprzedniej wersji projektu

Koalicja Żywa Ziemia zgłosiła do pierwszej wersji projektu PS WPR około 400 uwag, spośród których szereg dotyczyło aspektów środowiskowych. Ponadto w marcu bieżącego roku organizacje i stowarzyszenia prośrodowiskowe przyjęły wspólne Stanowisko w sprawie projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej oraz Paktu społecznego dla polskiego rolnictwa. - W opinii organizacji podpisanych pod niniejszym Stanowiskiem głównymi priorytetami Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej powinny być ochrona i wzmacnianie ekologicznej trwałości ekosystemów oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej rolnictwa przed 2050 rokiem. Tylko takie podejście do rozwoju polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich zapewni nam bezpieczeństwo żywnościowe oraz zachowanie społecznych i kulturowych funkcji rolnictwa – napisano wówczas w stanowisku. Pod dokumentem podpis złożyło 55 sygnatariuszy. Więcej na ten temat tutaj.

Rolnictwo a klimat

Jak wskazuje Justyna Zwolińska, rolnictwo odpowiada dziś za 10 proc. emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej, w Polsce natomiast całkowita emisja gazów cieplarnianych z tego sektora wynosi około 8 proc. całkowitej antropogenicznej emisji kraju. - Rolnictwo jest przede wszystkim źródłem emisji podtlenku azotu (N₂O) – pochodzącego ze stosowania nawozów sztucznych - dla którego współczynnik globalnego ocieplenia (ang. Global Warming Potential – GWP) jest 290 razy większy niż dla dwutlenku węgla. Natomiast metan – pochodzący przede wszystkim z produkcji zwierzęcej – ma 20-krotnie większy potencjał ocieplenia niż CO₂– wskazuje.

Czytaj też: Jeśli nie powstrzymamy zmian klimatu, wszyscy będziemy musieli przejść na przymusową dietę

Jak tłumaczy, redukcja emisji gazów cieplarnianych to tylko jedna strona medalu. – Rolnictwo stanowi podstawę bezpieczeństwa żywnościowego. Zmiany klimatu spowodować mogą znaczne zmniejszenie powierzchni upraw, a co za tym idzie zmniejszone plany. Skutki tego obserwować będziemy na sklepowych półkach, a wiele produktów może stać się niedostępnych cenowo, zwłaszcza dla uboższej części społeczeństwa. Nie możemy rozmawiać o rolnictwie jedynie przez pryzmat PKB, nie oglądając się na koszty środowiskowe, klimatyczne i społeczne. Potrzebna jest refleksja, które rolnictwo – to ekologiczne czy to konwencjonalne, zwłaszcza przemysłowe – pozwala nam utrzymać środowiskowy i klimatyczny fundament decydujący o przetrwaniu produkcji rolnej. Gołym widać efekty rolnictwa konwencjonalnego, zwłaszcza przemysłowego, dla którego gleba, woda, rośliny i zwierzęta to jedynie środki produkcji służące zyskowi ekonomicznemu. Rolnictwo ekologiczne także może być bardzo opłacalne finansowo, jednocześnie dbając o żyzną glebę, retencję wody i zachowanie jak największej różnorodności biologicznej, a także dbającej o dobrostan zwierząt – konkluduje.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska