Gminy wiejskie negatywnie oceniają projekt ustawy o parkach narodowych

© Łukasz Czajka

Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGW RP) negatywnie zaopiniował⁽¹⁾ przekazany do konsultacji projekt ustawy o parkach narodowych (numer w wykazie: UD214). Ustawa ta, zdaniem projektodawcy, miałaby w sposób kompleksowy usystematyzować działalność parków narodowych w Polsce. Więcej na temat założeń projektu pisaliśmy w artykule pt. Projekt ustawy o parkach narodowych przekazany do konsultacji.

Zamiast 23 parków narodowych ma powstać nowa jednostka prawna – Polskie Parki Narodowe. Będą zmiany w funkcjonowaniu funduszu leśnego, ma poprawić się sytuacja finansowa. O tych i innych założeniach projektu ustawy rozmawiamy z Małgorzatą Golińską, wiceminister klimatu i środowiska.

- Związek Gmin Wiejskich RP, po zapoznaniu się z projektem ustawy o parkach narodowych, w pełni rozumie potrzebę ich tworzenia, zarówno z uwagi na to, że stanowią one najwyższą krajową formę ochrony przyrody, jak również z uwagi na wypełnienie zobowiązań wskazanych w „Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030” – czytamy w opinii ZGW RP. Zdaniem organizacji, proces tworzenia parków narodowych musi być oparty o szeroki dialog oraz akceptację społeczną, zarówno co do lokalizacji, jak i określania ich granic.

„Nie” dla centralizacji parków narodowych

W swojej opinii Związek wskazuje, że projektodawca pominął analizę teoretycznych przyczyn powodujących, że po ostatnich zmianach legislacyjnych (czyli po 2012 r.) nie powstał w Polsce żaden nowy park narodowy. Uwagę poświęcono natomiast „kwestii tworzenia nowej jednostki centralnej”, jaką maja być Polskie Parki Narodowe (PNN). - Obecnie parki mają formę państwowych osób prawnych. Przed 2012 r. funkcjonowały one jako państwowe jednostki budżetowe. Czy przekształcenie ich w jednostki organizacyjne osoby prawnej, jaką będą Polskie Parki Narodowe, rzeczywiście usunie bariery w rozwoju parków narodowych? – pyta ZGW RP. W ocenie Związku centralizacja nie stanowi remedium na bolączki parków narodowych, a nadanie uprawnień do noszenia przez pracowników ministerstwa odpowiedzialnego za środowisko umundurowania pracowników parków narodowych nie rozwiąże istniejących problemów w tym zakresie.

Dla ZGW RP niezrozumiałym jest ponadto rozłożenie kompetencji dotychczas jednego organu – jakim jest minister właściwy do spraw środowiska – pomiędzy dwa organy, czyli ministra i dyrektora PNN. – To i podporządkowanie niezależnych dziś podmiotów, tzn. parków narodowych, zewnętrznemu ośrodkowi decyzyjnemu i przyjmującemu większość wpływów z działalności parków narodowych, pozbawia w rzeczywistości ich wpływu na gospodarowanie majątkiem parków narodowych. Samorządy wiejskie mają tu ogromne, z reguły negatywne, doświadczenie w kontaktach z Lasami Państwowymi, gdzie prawie wszystkie decyzje, szczególnie majątkowe, podejmowane są wyłącznie w centrali – wskazano w opinii.

Niepokój samorządów budzi także wynikający z centralizacji proces wyłaniania dyrektorów parków narodowych i PPN. – Wydaje się, że tak prowadzoao polityka kadrowa zdecyduje o powierzaniu tych stanowisk osobom podporządkowanym lub deklarującym podporządkowanie ministrowi do spraw środowiska – dodano.

Kompensowanie utraconych dochodów

ZGW RP skrytykowała ponadto przewidziany w projekcie ustawy sposób kompensowania utraconych dochodów dla gmin, których tereny mogłyby zostać włączone do parków narodowych. Jak wskazuje Związek, bliżej nieokreślone funkcjonowanie zaprezentowanych w ustawie rekompensat, uruchamianych na wniosek gminy „z pewnością nie są właściwą i gwarantowaną formą zadośćuczynienia”. - Dlatego też domagamy się wyłączenia tych zapisów z projektu ustawy i zastąpienie ich właściwym ustawowym mechanizmem finansowym w postaci subwencji ekologicznej, właściwie rekompensującej gminom utracone dochody i korzyści z funkcjonowania na ich terenie różnych, a nie tylko parków narodowych, form ochrony przyrody – czytamy w stanowisku Związku.

Nie bez znaczenia dla strony samorządowej jest także proces uzgodnień studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin czy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które w części dotyczącej parku narodowego oraz jego otuliny muszą zachować zgodność z dokumentami opracowywanymi dla parków narodowych.

To już kolejna negatywna opinia dotycząca przedstawionego projektu ustawy. Wcześniej o odrzucenie projektu ustawy i stworzenie nowych przepisów apelowały organizacje pozarządowe - Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Greenpeace i Greenmind. Opinię NGO przedstawiliśmy tutaj.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.