Kogeneracja drogą do obniżenia emisji metanu z kopalń

© VectorCookies

W należącym do Grupy Bumech zakładzie postanowiono wykorzystać metan. Jak głosi komunikat firmy⁽¹⁾, gaz zasilający silniki kogeneracyjne pochodzi z odmetanowiania kopalni. Inwestycję realizowano od grudnia 2022 r., a jej koszt wyniósł 45 mln zł. Instalacja składa się z dwóch agregatów, a każdy z nich posiada moc elektryczną około 3,5 MW przy zbliżonej mocy cieplnej. Docelowo liczba agregatów ma wzrosnąć do trzech - ich łączna moc wyniesie około 8,6 MW. Komunikat właściciela kopalni przedstawia nową instalację jako najważniejszy projekt „z obszaru odnawialnych źródeł energii (sic!) zrealizowany we wchodzącym w skład Grupy Kapitałowej Bumech Przedsiębiorstwie Górniczym Silesia”. Grupa Bumech zwraca uwagę na oszczędności, którymi zaowocuje inwestycja i przypomina, że jednym z jej skutków jest ograniczenie bezpośredniej emisji metanu do atmosfery.

Nie tylko CO₂ – jak zmniejszyć emisje metanu

Redukcja emisji metanu, którego wpływ na zmiany klimatu jest silniejszy od wpływu dwutlenku węgla, to zadanie coraz częściej wybrzmiewające w kompleksowych wizjach zielonej transformacji. Podjęcie takich działań zaleca m.in. opublikowany w 2022 r. szósty raport IPCC⁽²⁾. Deklarację zmniejszenia emisji metanu o 30% złożyli także uczestnicy ostatniego szczytu COP26 w Glasgow – porozumienie Global Methane Pledge podpisali przedstawiciele 103 państw⁽³⁾. Strategia przyjęta w październiku 2020 r. przez Komisję Europejską nie wskazała konkretnych celów redukcyjnych, określiła jednak, że emisje metanu w UE muszą spaść o 35-37% względem poziomu z 2005 r., aby do 2030 r. osiągnąć cel 55% redukcji wszystkich gazów cieplarnianych. W pracach nad tzw. rozporządzeniem metanowym ścierały się różne głosy, w tym wzywające do bardziej zdecydowanych kroków. W stanowisku przyjętym w maju 2023 r. Parlament Europejski, m.in. pod wpływem europosłów z Polski, złagodził wcześniejsze założenia, zwiększając limit emisji do 5 ton metanu na kilotonę węgla wydobytego przez jednego operatora.

Tymczasem 89% polskich emisji metanu pochodzi z sektora górnictwa węgla kamiennego i należą do najwyższych w UE (za opublikowanym w styczniu 2022 r.  przez Fundację ClientEarth Prawnicy dla Ziemi raportem Emisje metanu. Wyzwanie dla klimatu, energetyki i prawa)⁽⁴⁾. Polskie kopalnie mają być jednymi z największych emitentów metanu na świecie po Kazachstanie i Rosji. Współautor raportu dr inż. Jarosław Nęcki z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie przypomina o tym, w jaki sposób gaz uwalnia się do atmosfery – Uwalnianie metanu nie jest działaniem celowym ze strony górnictwa. To warunek bezpiecznej eksploatacji złoża – mówi Nęcki. – Wydobywając węgiel, musimy to robić, ponieważ w poszukiwaniu węgla eksploatujemy coraz głębsze pokłady. Przybywa również gazu – wyjaśnia. Część emisji można wykorzystać – Zagospodarowanie metanu w stacjach odmetanowienia jest stosunkowo łatwą, ale i opłacalną ekonomicznie metodą zmniejszenia skali uwalniania tego gazu cieplarnianego do atmosfery – tłumaczy ekspert z AGH. – Metan z pokładów jest zbierany zanim dostanie się do wentylacyjnego powietrza. Można go wtedy stosunkowo łatwo zagospodarować w relatywnie wysokim stężeniu. Coraz więcej stacji energetycznych w przedsiębiorstwach górniczych bazuje na tak pozyskanym metanie – kończy Nęcki. Z raportu ClientEarth dowiadujemy się o próbach wykorzystania emisji jako paliwa do jednostek kogeneracyjnych. Jak przytaczają autorzy, w 2020 r. udokumentowane zasoby bilansowe wydobywalnego metanu z pokładów węgla wynosiły w Polsce 107 229,25 mln m3 z 65 złóż tylko w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. W ramach tej liczby przez system wentylacji do atmosfery wyemitowano wraz z powietrzem kopalnianym 451,54 mln m3 metanu, wydobyto zaś 315,09 mln m3 (w stacjach odmetanowiania poszczególnych kopalń oraz przy samodzielnej eksploatacji).

Czytaj też: JSW podpisała umowę z NFOŚiGW w sprawie pożyczki na wykorzystanie metanu z kopalń

Kogeneracja

O komentarz na temat kogeneracji jako narzędzia, które poza celami energetycznymi pozwala zagospodarowywać uwalniany przy eksploatacji złóż węgla kamiennego metan, a tym samym zmniejszać jego emisje do atmosfery, poprosiliśmy Andrzeja Goździkowskiego – dyrektora ds. remontów i inwestycji w Dalkia Polska Energia. Nasz rozmówca stwierdza, że kogeneracja wysokoprawna to najlepsza z dostępnych technologii utylizacji metanu uwalnianego w procesie wydobycia węgla. – Kogeneracja w istotny sposób przyczynia się do ograniczania emisji gazów cieplarnianych – mówi. – Trzeba podkreślić, że emisja jednej jednostki metanu ma 29 razy bardziej negatywny wpływ od emisji jednostki CO₂. Wykorzystując metan w technologiach kogeneracyjnych, znacząco ograniczamy emisję metanu, jednocześnie wytwarzając energię elektryczną i ciepło z najwyższą osiągalną sprawnością procesową – podsumowuje.

Szymon Majewski
Dziennikarz