© jpgon
Statystyki opublikowane 4 października obejmują okres od 2010 do 2021 roku i bazują na danych raportowanych oficjalnie przez państwa członkowskie. Jak informuje urząd, zgromadzone na podstawie dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych dane tylko częściowo pozostają możliwe do porównania, ponieważ od roku referencyjnego 2020 zmieniono metodę obliczeń – głównie w zakresie poziomów recyklingu. Podsumowane wyniki pokazują zarówno ostatnie rezultaty dla badanego okresu, jak i zmiany w czasie. Wspomniana średnia ilość 188,7 kg odpadów opakowaniowych na mieszkańca w 2021 roku wahała się od 73,8 kg w Chorwacji do 246,1 kg w Irlandii – dając w sumie 84,3 mln ton odpadów opakowaniowych w całej Unii. 40,3% z nich stanowiły papier i tektura, 19% plastik, 18,5% szkło, 17,1% drewno, a 4,9% - metal. Na każdą osobę żyjącą w Unii w 2021 roku przypadło średnio 35,9 kg odpadów plastikowych, z których 14,2 kg poddano recyklingowi. Oba te wskaźniki były wyższe niż w roku poprzednim; o 1,4 kg (4%) w przypadku generowania odpadów z tworzyw sztucznych i 1,2 kg (9,5%) w przypadku recyklingu.
11 lat wzrostu
W ciągu 11 lat od 2010 do 2021 roku ilość odpadów opakowaniowych w UE wzrosła o 16,4 mln ton, czyli 24,2%. 84,3 mln ton w 2021 r. „przebiło” wynik z 2020 o 4,8 mln (6%). Jak informuje Eurostat, wzrost w ciągu roku wynikał głównie ze zwiększonej ilości odpadów z drewna, których przybyło 2,3 mln ton (19%), a także papieru i tektury; w 2021 r. było ich o 1,3 mln ton (3,9%) więcej. Podsumowując lata 2020-2021, ilość odpadów wzrosła o 6,1%. W latach 2010-2021 główną frakcję odpadów opakowaniowych stanowiły papier i tektura. Jak powiedzieliśmy, ich udział w całości strumienia odpadów pod koniec omawianego okresu wyniósł 40,3%, czyli 34 mln ton. Eurostat podaje do wiadomości, że w porównaniu z 2010 r. suma ta wzrosła o 23,5%. Druga najbardziej liczna w 2021 r. frakcja, czyli odpady plastikowe, od 2010 r. powiększyła się o 29,9%, generując 16,1 mln ton. W przypadku opakowań szklanych, których odnotowano 15,6 mln ton, wzrost wynosił 18,1%, drewnianych (14,4 mln ton) 32,7%, natomiast opakowań metalowych (4,2 mln ton w 2021) – 10,6%. Wzrost dotyczył więc bez wyjątku wszystkich uwzględnionych frakcji. Można go zaobserwować także w przeliczeniu ilości odpadów opakowaniowych na mieszkańca. Wspomniane 188,7 kg w 2021 o 34,7 kg (22,5%) przewyższyło sumę z 2010 r., czyli 154 kg.
Czytaj też: Wpływ systemu kaucyjnego na środowisko
Odzysk i recykling
Co dane Eurostatu mówią o wynikach dotyczących odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych? W latach 2010-2021 suma tych odpadów poddanych recyklingowi w przeliczaniu na mieszkańca wzrosła o taki sam procent, jak suma odpadów wygenerowanych, czyli o 22,5%. W przypadku odzysku rezultat był wyższy, ponieważ wzrost wyniósł 25,7%. Dynamika prezentuje się nieco inaczej, kiedy spojrzymy na łączne dane. Jak czytamy, w 2021 roku (podobnie jak w roku poprzednim) wskaźnik recyklingu odpadów opakowaniowych stanowił 64% - tyle samo co w 2010 r. W każdym kolejnym roku między 2010 a 2020 wskaźnik był wyższy. Procentowa wysokość recyklingu zwiększała się od początku drugiej dekady XXI wieku do 2016 r., kiedy osiągnęła 67,6%, po czym do 2020 r. spadała. Sytuacja wyglądała podobnie ze wskaźnikiem odzysku, który w 2010 r. wynosił 77,9%, a najwyższą wartość osiągnął w 2016 – 81,7%. W 2021 było to już 80%.
Unijne cele
W 16 państwach członkowskich UE na jednego mieszkańca przypadało 150 kg lub więcej odpadów opakowaniowych – jak powiedzieliśmy, wynik ten był najwyższy w Irlandii, najniższy zaś w Chorwacji. Co ciekawe, Chorwacja zanotowała także najniższy wskaźnik odpadów poddanych recyklingowi w przeliczeniu na mieszkańca – 37,5 kg przy rekordowych 160,6 kg w Niemczech i 160,4 kg we Włoszech. Eurostat przypomina, że tzw. ramowa dyrektywa odpadowa od 2008 r. nakłada na kraje UE konkretne obowiązki i cele ilościowe dotyczące odzysku i recyklingu. Wskaźniki pierwszego muszą wynosić co najmniej 60%, natomiast w przypadku recyklingu wyznaczono przedział 55-80%; 60% dla odpadów szklanych oraz papieru i tektury, 50% dla odpadów metalowych, 22,5% dla plastikowych oraz 15% dla drewnianych. W 2021 r. cel 55% dla recyklingu osiągnęła zdecydowana większość państw unijnych – poza Węgrami (52,4% w 2020 r.), Chorwacją (50.8%), Rumunią (39,9% w 2020) oraz Maltą (38,4%). Od 2025 r. cel wzrośnie do 65% - 11 państw członkowskich już go osiągnęło. Jeśli chodzi o realizację założeń związanych z odzyskiem, w 2021 r. nie osiągnęły go Polska (59.9% według danych z 2019 r.), Węgry (55,3% w 2020 r.), Chorwacja (51,4%), Rumunia (42,5% w 2020 r.) i Malta (38,5%).
O wnioskach z danych, które dostarczył Eurostat, rozmawiamy z Anną Larsson, dyrektor ds. wdrażania modeli GOZ w Reloop Platform. Ekspertka wskazuje na ekonomiczne uwarunkowania stojące za wykazanymi trendami. – Nie tylko w krajach europejskich, ale w znakomitej większości państw OECD wzrostowy trend wytwarzania odpadów jest ściśle związany z rozwojem gospodarczym – tłumaczy Larsson. – Obywatele świata się bogacą, rośnie konsumpcja, a ponieważ modele dystrybucji dóbr skonsolidowanego globalnego rynku opierają się na jednorazowości, dramatycznie rośnie tez ilość opakowań i odpadów opakowaniowych – stwierdza. Przedstawicielka Reloop Platform dodaje, że UE podjęła już pewne działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, wciąż jednak bez wyraźnej promocji ponownego użytkowania opakowań i minimalizacji wytwarzania. Niedługo jednak może się to zmienić. – Dyskutowane właśnie Rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych po raz pierwszy ustanawia cele redukcyjne i wprowadza efektywny mechanizm wsparcia ponownego użytkowania poprzez obligatoryjne kwoty dla opakowań wielorazowych – podsumowuje Anna Larsson.
Szymon MajewskiDziennikarz
