Bezemisyjny transport ciężki coraz bliżej. Rada UE przyjęła podejście ogólne

© VisualProduction

Porozumienie zawarte przez ministrów właściwych ds. środowiska państw członkowskich stanowi odpowiedź na przedstawione w lutym 2023 r. propozycje Komisji Europejskiej. Jak czytamy w komunikacie prasowym, „stanowisko Rady zachowuje równowagę pomiędzy zaprezentowaną przez KE ambicją zmniejszenia klimatycznego wpływu samochodów ciężarowych, a elastycznością w implementowaniu regulacji przez państwa członkowskie”.  – Ciężarówki, autobusy i autokary stanowią ważną część transportu drogowego i wpływają na codzienne życie milionów obywateli – powiedziała Teresa Ribera Rodriguez, wicepremier sprawującej właśnie prezydencję w UE Hiszpanii. Treść porozumienia stanowi tzw. podejście ogólne (general approach), które w ramach kolejnego etapu unijnego procesu legislacyjnego zostanie zaprezentowane Parlamentowi Europejskiemu.

90% mniej od 2040 r.

W swoim stanowisku Rada wzmocniła główne cele redukcyjne przyjęte wcześniej przez Komisję. Od 2030 r. pochodzące z transportu ciężkiego emisje dwutlenku węgla mają więc spaść o 45%, od 2035 r. o 65%, natomiast od 2040 r. – o 90%. Obowiązkiem zeroemisyjności objęte zostaną niemal wszystkie rodzaje pojazdów ciężarowych, w tym mniejsze ciężarówki czy miejskie autobusy – w przypadku tych ostatnich, porozumienie narzuca 100% zeroemisyjności w 2035 r. Zachowano jednak kilka wyjątków.

Redukować emisji CO₂ nie będą musiały pojazdy wykorzystywane w sektorach takich jak górnictwo, gospodarka leśna i rolnictwo, pojazdy militarne i pożarnicze, a także pojazdy służb porządkowych, karetki czy śmieciarki. Ekspert Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych, Hubert Różyk, w rozmowie z Teraz Środowisko krytykuje tę część określonego przez Radę podejścia ogólnego. – W przypadku pojazdów wykorzystywanych w takich miejscach jak kopalnie, elektryfikacja do 2040 r. rzeczywiście będzie ciężka – mówi Różyk – ale pojazdy komunalne i poruszające się po miastach już dzisiaj są elektryfikowane i nie ma żadnej bariery technologicznej, która by to uniemożliwiała. Jak dodaje, elektryfikacja transportu oznacza także zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, tym bardziej zatem należy ją wdrażać w miastach.

Zgodnie ze stanowiskiem, za zeroemisyjne nadal będą uważane pojazdy wodorowe. Rada uzupełniła propozycje Komisji przepisami, które uwzględniają dokonane już inwestycje krajowe oraz uwzględniają różnorodność ukształtowania terenu i warunków pogodowych.

Wymogi rynkowe i środowiskowe

Zdaniem Huberta Różyka kierunek dekarbonizacji transportu ciężkiego jest szeroko akceptowany przez rynek i nie wzbudza żadnych istotnych kontrowersji. Na zeroemisyjność stawiają „wszyscy liczący się producenci”. - Niektórzy z nich zapowiadają, ze już do 2030 r. w całości przejdą na pojazdy elektryczne – opowiada Różyk – Pewne mniejsze firmy będą musiały nadrobić dystans, ale, co do zasady, wprowadzenie celów w 2030 i 2035 nie sprawi, że w ofercie producentów zabraknie samochodów niskoemisyjnych. Zakup autobusów niskoemisyjnych opłaca się dziś m.in. samorządom, są też one bardziej opłacalne w eksploatacji od spalinowych – mówi. Odwołując się do rodzimego kontekstu, Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych przekonuje, że „elektryfikacja transportu ciężkiego jest w polskim interesie”. Wysoki ślad węglowy będzie obniżał konkurencyjność sektora, z kolei zapowiedź 90% redukcji emisji w 2040 r. umożliwi polskim przedsiębiorcom transportowym utrzymanie pozycji europejskiego lidera⁽¹⁾. Hubert Różyk podkreśla społeczno-ekonomiczną wagę sektora transportowego w naszym kraju. – Polskie firmy obsługują 30% rynku przewozów międzynarodowych – tłumaczy – tworząc przy tym ok. miliona miejsc pracy. Jeżeli flota samochodowa tych przedsiębiorstw nie przejdzie elektryfikacji, te miejsca pracy będą zagrożone. „Na kołach” porusza się też znakomita część polskiego PKB, oparta na eksporcie – podkreśla.

Oczywistym kontekstem prac nad przyjęciem nowych norm emisji dla samochodów ciężarowych, jest zielona transformacja. Rada UE przypomina w komunikacie, że pojazdy ciężkie odpowiadają za 25% emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu. Pierwsze standardy w tej mierze przyjęto w 2019 roku. “Choć propozycja nie jest częścią pakietu Fit for 55, ściśle wiąże się z jego celami – zredukowania przez UE emisji gazów cieplarnianych co najmniej o 55% do 2030 roku, w porównaniu z poziomami z 1990 r., a także osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 roku ” – czytamy w komunikacie. Hubert Różyk prognozuje, że redukcja emisji z transportu ciężkiego będzie przebiegać stopniowo, przyniesie jednak zauważalne rezultaty. – Popyt na pojazdy ciężarowe w Europie nie jest taki duży jak na osobowe – precyzuje ekspert – finalnie jednak obniżenie emisji będzie ogromne. Spadnie popyt na paliwa kopalne, które generują także wiele innych problemów środowiskowych. W związku z rozpowszechnieniem się baterii oraz ustanowioną przez rozporządzenie bateryjne koniecznością wykorzystywania w nich materiałów z recyklingu, zmniejszy się również zapotrzebowanie na nowe surowce. Środowisko na pewno na tym skorzysta. W Polsce samochody ciężarowe składają się dziś na 20% emisji z transportu drogowego, będziemy więc mogli zmniejszyć ten wynik – puentuje Różyk.

Szymon Majewski
Dziennikarz