Przyspieszyć odejście od paliw kopalnych. Oczekiwania przed COP28

© Jon Le-Bon

28. Konferencja Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych ws. Zmian Klimatu potrwa od 30 listopada do 12 grudnia. Główne cele spotkania to dokonanie globalnego przeglądu dotychczasowego stanu realizacji celów klimatycznych Porozumienia paryskiego (tzw. Global Stocktake), dokończenie rozmów na temat Funduszu Strat i Szkód Klimatycznych, na którym najbardziej zależy krajom rozwijającym się, omówienie przyspieszenia działań ws. łagodzenia zmian klimatu oraz opracowanie globalnego celu adaptacyjnego.

Jak alarmuje Koalicja Klimatyczna, dostępne przed COP28 dane pokazują, że do wypełnienia zobowiązania utrzymania globalnego wzrostu temperatur na poziomie 1,5 st. C w porównaniu z epoką przedprzemysłową brakuje bardzo wiele. Według opublikowanego niedawno raportu⁽¹⁾ obecne prognozy ocieplenia wskazują na 2,4 - 2,6 st. C z możliwością obniżenia do 1,7 – 2,1 st. Analiza Programu Środowiskowego ONZ⁽²⁾ na temat luki emisyjnej pokazuje jeszcze gorsze przewidywania - obecne strategie redukowania emisji mają prowadzić do wzrostu temperatur na poziomie 2,9 st. C.

Czytaj także: Konkluzje Rady na COP28: Ekstremalnie pilna potrzeba globalnej odpowiedzi na zmianę klimatu

Szybciej odchodzić od paliw kopalnych

W obliczu tych perspektyw Koalicja zaznacza, że dubajski szczyt musi zaostrzyć cele redukcji, zwiększyć finansowanie zielonej transformacji i zmniejszyć wsparcie dla paliw kopalnych. Od wyników COP28 zależy „przyszłość i bezpieczeństwo milionów ludzi”, mierzących się z konsekwencjami zmian klimatu i zjawiskami, takimi jak pożary, powodzie czy stopniowe zatapianie państw wyspiarskich.

Ekspertka Koalicji Urszula Stefanowicz wskazuje na trudną sytuację przed szczytem i wzywa do decyzji naprawdę przybliżających świat do neutralności klimatycznej. - Pierwszy przegląd w ramach Porozumienia Paryskiego wyraźnie pokazuje, że przegrywamy walkę o zatrzymanie się przed przepaścią – czyli momentem, w którym zmienimy klimat tak bardzo, że nie będziemy się już w stanie przystosować do nowych warunków. Najwyższy czas, by zaakceptować konieczność wprowadzenia głębokich zmian we wszystkich sektorach gospodarki i skupić się na tym, by były one wprowadzane w sposób jak najbardziej sprawiedliwy społecznie – mówi ekspertka, dodając, że kraje oraz grupy społeczne, dla których transformacja będzie najtrudniejsza, powinny otrzymać wsparcie. Jak zauważa Stefanowicz, należy przełamać opór lobbystów branż związanych z paliwami kopalnymi oraz państw opierających na nich swoją gospodarkę.

Nie to miejsce, nie ten lider

Szczególną niechęć wielu organizacji pozarządowych budzą miejsce szczytu oraz osoba jego gospodarza. COP28 odbędzie się w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, tymczasem, jak wskazuje Koalicja Klimatyczna, to państwo, które „(…) jest w pierwszej dziesiątce największych emitentów gazów cieplarnianych per capita i jednym z największych globalnych producentów i eksporterów ropy naftowej”. Prezydentem szczytu zostanie minister przemysłu i zaawansowanych technologii oraz specjalny wysłannik ZEA ds. zmian klimatu, Sultan Ahmed Al Jaber.

Al Jaber stoi na czele Abu Dhabi National Oil Company (Adnoc) – ogromnego państwowego koncernu paliwowego. Strona społeczna ma więc obawy, czy będzie w stanie przeciwstawić się interesom tego sektora. „Wątpliwości są tym większe, że media donoszą o zakulisowym lobbingu Adnoc przy okazji COP28 na rzecz ekspansji w kolejnych krajach” – w swoim komunikacie informuje Koalicja. Organizatorzy szczytu zapewniają o transparentnym wyborze przewodniczącego. Wskazują przy tym również, że organizacja COP w Zjednoczonych Emiratach Arabskich może unaocznić wyzwania dotyczące odchodzenia od ropy i gazu w podobny sposób jak szczyt COP24 w Katowicach w 2018 r. zwrócił uwagę na problem węgla.

Czytaj także: Tylko jeden z 42 wskaźników poprawia się we właściwym tempie. State of Climate Action 2023

Starszy specjalista ds. polityki klimatycznej w WWF Polska Marcin Kowalczyk ocenia, że mimo kontrowersji wciąż istnieją nadzieje na pozytywne rezultaty szczytu. Ekspert wymienia najważniejsze punkty rozpoczynających się w czwartek obrad. - Podczas dwóch tygodni negocjacji będą trwały próby uzyskania w ramach tzw. „decyzji przewodniej" globalnej deklaracji odejścia od paliw kopalnych, ale również dyskusje na tematy finansowania transformacji – oraz pokrywania tzw. „szkód i strat" w państwach rozwijających się (w tym ostatnim celu powołany ma zostać dedykowany fundusz). Kluczowym elementem szczytu będzie tzw. „Globalny przegląd" – który pozwoli na podsumowanie dotychczasowej realizacji celów Porozumienia Paryskiego po pierwszych kilku latach, określenie jak wiele zostało jeszcze do zrobienia i poinformowanie państw o tym, jak ambitne powinny być nowe cele klimatyczne na rok 2035 – mówi Kowalczyk. Dodaje, że szanse na pozytywny wynik konferencji jeszcze nie przepadły. – Dopiero nadchodzące dni pokażą w którą stronę potoczą się obrady – podsumowuje.

Szymon Majewski
Dziennikarz