Komisja Europejska (KE) będzie ściślej monitorować wdrażanie unijnego prawa ochrony środowiska przez państwa członkowskie. W poniedziałek w Brukseli przedstawiono raporty wskazujące na problemy w tym zakresie w poszczególnych krajach. W Polsce wyzwaniem jest m.in. jakość powietrza. KE dobrą notę wystawiła Polsce w kwestii wody pitnej, która w 100 proc. spełnia unijne wymogi. Nasz kraj nieźle wypada też pod względem jakości wód w kąpieliskach. Dużo gorzej jest natomiast z recyklingiem śmieci.
Środowisko pod lupą Brukseli
KE zdecydowała, że będzie wykonywać cykliczny przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska. Urzędnicy w Brukseli razem z państwami członkowskimi mają zajmować się przyczynami luk we wdrażaniu przepisów i szukać rozwiązań tak, aby nie było konieczne rozpoczynanie procedur o naruszenie prawa unijnego.
Z szacunków podawanych przez KE wynika, że pełne wdrożenie unijnych przepisów ochrony środowiska może pomóc gospodarce UE zaoszczędzić 50 mld euro rocznie na kosztach ochrony zdrowia i bezpośrednich kosztach ponoszonych przez środowisko. Z kolei z badania Eurobarometru wynika, że 75 proc. obywateli UE uważa europejskie przepisy za niezbędne dla ochrony środowiska w ich kraju, a 80 proc. zgadza się z tym, że instytucje europejskie powinny mieć możliwość kontrolowania prawidłowego ich stosowania.
Trzy wyzwania dla Polski
W poniedziałek Komisja przedstawiła 28 raportów na temat każdego z krajów unijnych, w których opisane są problemy, z jakimi się one mierzą, a także możliwości poprawy sytuacji. W przypadku Polski wskazano na trzy główne wyzwania. Pierwsze z nich to poprawa wdrażania dyrektywy wodnej. Chodzi głównie o zarządzanie i strategiczne planowanie w ramach projektów dotyczących żeglugi, energii wodnej, ochrony przed powodziami czy innej działalności gospodarczej, która może negatywnie wpływać na środowisko wodne.
Drugie wzywanie to przygotowanie i realizacja inwestycji wymaganych do osiągnięcia celów i spełnienia norm określonych w dyrektywie dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Tu nie jesteśmy odosobnieni, gdyż większość państw członkowskich ma trudności z osiągnięciem pełnej zgodności z przepisami dotyczącymi odbioru i oczyszczania ścieków komunalnych.
Wreszcie trzecie wyzwanie dla Polski to poprawa wdrożania i egzekwowania norm dotyczących jakości powietrza. W tym przypadku chodzi głównie o ustalenie norm emisji dla pieców węglowych, jakimi ogrzewane są domy. Z danych KE wynika, że normy jakości powietrza przekraczane są w 23 z 28 państw członkowskich. Problem dotyczy w sumie ponad 130 miast w całej Europie.
Komisja wskazała też na możliwości poprawy sytuacji w tych obszarach, w których Polska już ma osiągnięcia. Jako przykład wskazano na przygotowywanie krajowych i regionalnych planów gospodarki odpadami, dzięki którym - czytamy w sprawozdaniu - Polska skierowałaby się na ścieżkę zapobiegania i recyklingu, zamiast tworzyć nadwyżki zdolności spalania.
Polska mogłaby w większym stopniu dzielić się z innymi państwami swoją wiedzą z zakresu innowacyjnego podejścia w obszarach, w których jest liderem we wdrażaniu polityki ochrony środowiska - napisała Komisja. Chodzi np. o procedury oceny oddziaływania na środowisko, które przeprowadzają Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska.
Za mało ekoinnowacji
W raporcie podkreślono jednocześnie, że Polska znajduje się wśród państw, które od 2010 r. stale zajmują bardzo niskie miejsca w europejskim rankingu ekoinnowacji. W edycji z 2015 r. nasz kraj zajął przedostatnie miejsce w UE, z wynikiem znacznie niższym niż średnia UE (59 na 100).
Najważniejszymi ekonomicznymi barierami stojącymi przed przedsiębiorstwami, które wdrażają ekoinnowacje, są: brak funduszy; trudny dostęp do kapitału; względnie wysoki koszt ekoinnowacyjnych technologii; niepewny popyt na rynku i niepewny zwrot z inwestycji; brak zachęt gospodarczych i podatkowych oraz rosnąca konkurencja - napisano w dokumencie KE.
Dokument Komisji wskazuje także, że Polska wytwarza znacznie mniej odpadów na mieszkańca niż średnio w UE. W 2014 r. było to 272 kg, natomiast przeciętnie w UE jest to 475 kg. Jednak o ile u nas recyklingowi poddawano 32 proc. odpadów komunalnych, to w UE było to 44 proc. Dlatego KE podkreśla, że aby osiągnąć cele na 2020 r., dotyczące ograniczania odpadów, Polska w najbliższych latach musi zainwestować w recykling.
Z Brukseli Krzysztof Strzępka (PAP)
