W najbliższych miesiącach w Brukseli i unijnych stolicach będą toczyć się trudne negocjacje nad pakietem klimatycznym "Fit for 55". Nowe przepisy mają sprawić, że UE zrealizuje ambitny cel ograniczenia emisji o co najmniej 55 proc. do 2030 r.
W Unii Europejskiej nie brak jednak głosów, że pakiet może okazać się problematyczny dla niektórych gospodarek. Każdy z unijnych krajów ma inny mix energetyczny, inny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i inne potrzeby wynikające z transformacji energetycznej, dlatego nikt nie ma wątpliwości, że negocjacje będą trudne. Prace będą prowadzone równolegle przez przedstawicieli państw członkowskich w Radzie UE, a także Parlament Europejski.
Punktem wyjścia będzie propozycja, jaką Komisja Europejska przedstawiła w lipcu tego roku. Dotyczy ona wielu dziedzin unijnej gospodarki – od energetyki, po transport, rolnictwo i podatki. Ma ona na celu dostosowanie unijnej polityki do celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Aby to osiągnąć, Komisja wyznaczyła UE m.in. bardziej ambitny cel dotyczący zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do 40 proc. w całkowitym zużyciu energii do 2030 r., z poziomu około 20 proc. w 2019 r. Zastępuje to obecny cel 32-procentowego udziału OZE do 2030 r.
Komisja proponuje też m.in. stopniowe wycofywanie się z bezpłatnych uprawnień do emisji dla lotnictwa oraz włączenie tego sektora do unijnego systemu handlu emisjami. Ażeby rozwiązać problem braku redukcji emisji w transporcie drogowym i w budynkach, KE proponuje ustanowienie dla nich odrębnego, nowego system handlu uprawnieniami do emisji.
Zmiany w budżecie UE
Dla zwiększenia wydatków na walkę ze zmianami klimatu w budżecie UE, Komisja chce, by państwa członkowskie przeznaczały całość swoich dochodów z handlu uprawnieniami do emisji na projekty związane z klimatem i energią. Specjalna część dochodów z nowego systemu dotyczącego transportu drogowego i budynków powinna łagodzić ewentualne skutki społeczne dla gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw i użytkowników transportu znajdujących się w trudnej sytuacji. Komisja chce też, by UE wyznaczyła ambitne cele dot. osiągnięcia neutralności klimatycznej w sektorach użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa, co dotyczy również emisji rolniczych innych niż CO2, takich ja te pochodzące ze stosowania nawozów i od zwierząt hodowlanych.
Nowy podatek
Elementem pakietu jest też propozycja wprowadzenia nowego podatku – opłaty od importu emisji (tzw. CBAM – Carbon Border Adjustment Mechanism). Jego celem jest opodatkowanie produktów importowanych do UE z krajów, w których standardy ochrony środowiska są niższe niż w UE, po to aby nie były one tańsze od ich odpowiedników wytwarzanych w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ma to przeciwdziałać "ucieczce emisji" poza UE.
Co na to Polska?
Polski rząd podkreśla, że analizuje szczegółowo zapisy pakietu. Jak mówił niedawno minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka, znajdują się w nim zarówno elementy odpowiadające na przedkładane Komisji Europejskiej postulaty Polski, jak i te, które budzą wątpliwości a wymagają dyskusji. - Takie rozwiązania bez wprowadzania odpowiednich mechanizmów zabezpieczających mogą uderzyć w najbiedniejsze grupy społeczne. Polska nie zgodzi się na żadne rozwiązanie, które będzie odbywało się kosztem najsłabszych. Od wielu lat konsekwentnie podkreślamy, iż transformacja klimatyczna musi być sprawiedliwa i nie może pogarszać warunków ekonomicznych w określonych regionach czy grupach społecznych - powiedział minister Michał Kurtyka. (PAP)
Ponizej przedstawiamy wybór artykułów dotyczących poszczególnych zmian zapowiadanych w pakiecie Fit for 55 (porządek chronologiczny).
Zapraszamy do lektury!
Redakcja Teraz Środowisko
UE ma nowy cel klimatyczny na 2030 rok - 11 grudnia 2020Rada Europejska zdecydowała o podniesieniu celu klimatycznego UE na rok 2030 do „co najmniej 55 proc.” – w przededniu piątej rocznicy zawartego 12 grudnia 2015 r. Porozumienia paryskiego. 
Pakiet dla neutralności klimatycznej, czyli Fit for 55 - 14 lipca 2021KE zapowiedziała, że przedstawi zestaw propozycji legislacyjnych, których wdrożenie ma wspomóc dążenie do neutralności klimatycznej UE. Choć zmiany te najwcześniej wejdą w życie za 2 lata, eksperci już dziś wskazują na istotną rolę pakietu.
Fit for 55 - jakie zmiany w sektorze transportu? - 15 lipca 2021Transport odpowiada za 12 proc. emisji gazów cieplarnianych w UE, nic więc dziwnego, że unijny pakiet Fit for 55 swoim zasięgiem obejmuje także sektor transportu. Wśród założeń m.in. całkowite wyłączanie z obiegu pojazdów z napędem spalinowym.
Spalanie biomasy w centrum klimatyczno-środowiskowej uwagi, czyli rewizja dyrektywy RED II - 16 lipca 2021Rewizja dyrektywy RED II ma dać impuls do rozwoju OZE, tak by osiągnąć cel 40 proc. do 2030 r. Proponuje m.in. zaostrzenie kryteriów wytwarzania energii z biomasy, co dla jednych jest zbyt restrykcyjną regulacją, a dla innych zwykłym mydleniem oczu.
Mini ETS dla transportu drogowego i budynków to de facto maxi zmiana - 19 lipca 2021Rewizja unijnego systemu handlu prawami do emisji (EU ETS) jest kluczowym punktem pakietu Fit for 55. Obejmuje m.in. wycofywanie bezpłatnych uprawnień dla lotnictwa, włączenie żeglugi oraz ustanowienie odrębnego systemu dla transportu i budynków.
Lasy w pakiecie Fit for 55. Jak KE widzi przyszłość gospodarki leśnej? - 20 lipca 2021Nowy cel dotyczący usuwania CO2 przez naturalne pochłaniacze, ramy prawne dotyczące sprawozdawczości czy rozwój systemów płatności za świadczenie usług ekosystemowych – to tylko niektóre z propozycje KE dotyczące gospodarki leśnej.
Samorządy gotowe na Fit for 55 - 21 lipca 2021W ramach pakietu Fit for 55 utworzony ma zostać Funduszu Społeczno-Klimatyczny, z budżetu którego Polska otrzymać miałaby 12,7 mld euro. Tymczasem Europejski Komitet Regionów apeluje o wzmocnienie roli samorządów w wydatkowaniu unijnych funduszy.
Podatek graniczny od emisji w Fit for 55 – zapowiedź KE, która już wywołała chińską dezaprobatę - 27 lipca 2021Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 może być niezwykle skutecznym instrumentem powodującym globalny spadek emisji. Cel: zapobiegać ryzyku ucieczki emisji przy jednoczesnym zagwarantowaniu zgodności z zasadami WTO.
Przegląd dyrektywy w sprawie opodatkowania energii częścią Fit for 55 - 03 sierpnia 2021System podatkowy dotyczący produktów energetycznych musi chronić i usprawniać jednolity rynek oraz wspierać zieloną transformację za pomocą odpowiednich zachęt. Dlatego KE proponuje przegląd dyrektywy w sprawie opodatkowania energii. Jakie zmiany?
Fit for 55: Rozporządzenie ws. wspólnego wysiłku redukcyjnego. Jaki cel wyznaczono dla Polski? - 04 sierpnia 2021KE proponuje zmniejszenie emisji w ramach ESR o co najmniej 40 proc. w porównaniu z poziomami z 2005 r. Wyznaczone w rozporządzeniu cele dla poszczególnych państw wahają się od -10 proc. do nawet -50 proc.
Co organizacje pozarządowe zgłosiły podczas dwudniowych konsultacji polskiego stanowiska ws. Fit for 55? - 29 września 202148 godzin – tyle czasu MKiŚ wyznaczył na konsultacje pakietu Fit for 55, którego wdrożenie ma wspomóc dążenie do neutralności klimatycznej UE. Zdaniem NGO taka forma konsultacji to „skandal, urągający standardom demokratycznego państwa”.
